Rusya’nın Ukrayna’yı işgali 215. güne girerken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ordudan kaçmanın cezasını ağırlaştıran yasa teklifini yürürlüğe soktu. Pek çok Rus vatandaşı havayolu ile ülkeden kaçarken geride kalanlar Dağıstan bölgesi başta olmak üzere protesto gösterileri düzenledi. İşgal altındaki bölgelerde düzenlenen referandumlarda ise Rus askerlerinin ellerinde oy pusulaları ile ev ev gezerek halka Rusya’ya katılma yönünde oy kullanmaları için baskı yaptığı görüntülendi. İşte detaylar.
Rusya Devlet Duması, seferberlik ilanından bir gün önce toplanarak bu dönemde işlenecek suçları ağırlaştıran bir dizi yasa değişikliğini kabul etmişti. Bu yasa değişiklikler,i Rusya lideri Vladimir Putin tarafından imzalanarak yürürlüğe girdi.
Yeni düzenlemeye göre ulusal seferberlik, sıkıyönetim ve savaş zamanları ağırlaştırılmış cezai dönem sayılacak. Bu dönemlerde işlenen suçlara daha ağır cezalar uygulanacak. Yeni yasalara ayrıca “gönüllü teslim olma” ve “yağma” suçları da eklendi. Bu suçları işleyenler on yıldan 15 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek. Buna ek olarak, askere çağrıldığında orduya katılmayan ve ordudan firar eden kişilere 10 yıla kadar hapis cezası uygulanacak.
Türkiye, Gürcistan, Ermenistan: Rusların toplu akını
Uçuş takip sitesi Flightradar24 verilerine göre Rusya’da ilan edilen kısmi seferberlikle beraber ülkeyi terk etmek isteyenlerin yarattığı talep, Moskova ve St. Petersburg çıkışlı yurtdışı uçak biletlerinin fiyatını uçurmuş, bu uçuşların neredeyse tümünde boş yer kalmamıştı.
Guardian’ın konuyla ilgili haberine göre ise hava yolu ile ülkeyi terk eden Ruslar, Türkiye’de İstanbul ve Antalya, Birleşik Arap Emirlikleri’nde Dubai, Ermenistan’da Erivan, Gürcistan’da Tiflis, Özbekistan’da Taşkent ve Kırgızistan’da Bişkek’i tercih ediyor.
Kara yolu üzerinden Finlandiya, Gürcistan, Moğolistan ve Kazakistan da ülkeden kaçan Rusların kullandığı popüler rotalar. Seferberlik ilanından sonra pek çok sınır kapısında uzun kuyruklar oluştu.
Rusya-Gürcistan sınırında terk edilmiş çok sayıda bisiklet, ülkeden kaçışın hızını ve yaşanan panik havasını gözler önüne serdi.
“Savaşa hayır” protestoları sürüyor
Maddi olanaksızlıkları nedeniyle ülkeyi terk edemeyen Ruslar ise pek çok kentte savaş ve seferberlik karşıtı protestolar düzenledi. Protestoların en çok görüldüğü bölgeler ise Yakutistan, Çeçenistan ve Dağıstan oldu.
Dağıstan’da yakınlarını orduya teslim etmek istemeyen kadınlar sokağa çıkarak “Savaşa hayır” sloganları attı. Bu eylemler esnasında Dağıstanlı bir kadının Rus polisine yönelik “Kör değiliz! Rusya Ukrayna’ya saldırdı. Rusya yabancı bir ülkenin toprağında” sözleri ise büyük yankı buldu. Ukrayna devletinin resmi Twitter hesabı da kadının videosunu paylaşarak kendisine teşekkür etti.
Rusya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilan ettiği ilk seferberliği protesto etmek için Dağıstan’ın Mahaçkale kentinde sokağa çıkan göstericiler polisin sert müdahalesi ile karşılaştı. Bölgedeki sekiz bin nüfuslu bir köyden 100’ün üzerinde erkeğin askere alınmasına öfkelenen köylüler ana yollardan birini trafiğe kapattı. Kalabalığı havaya ateş açarak dağıtan polis, pek çok eylemciyi gözaltına aldı.
Protesters in #Makhachkala, #Dagestan beat a policeman who detained protesters. pic.twitter.com/PlRuATWNWo
— NEXTA (@nexta_tv) September 25, 2022Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
İşgal altında referandum
Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporojjya bölgelerindeki işgal yönetimleri, 23-27 Eylül tarihleri arasında bu bölgelerin Rusya’ya katılması için referandum düzenleyeceklerini duyurmuştu. Duyurunun ardından acil olarak toplanan G7 ülkelerinin dışişleri bakanları “egemen Ukrayna toprağındaki düzmece referandumlar” şeklinde niteledikleri oylamaları kınadı ve Rusya’ya daha fazla yaptırım uygulanacağını açıkladı.
Bakanlar, Ukrayna’ya ait herhangi bir toprağın ilhakının Birleşmiş Milletler Anlaşması’nı ihlal edeceğini belirtti ve tüm devletlere referandumların sonuçlarını tanımamaları çağrısında bulundu.
Rusya ile ilişkileri Batı ülkelerine kıyasla daha iyi durumda olan Kazakistan ve Sırbistan, referandum sonuçlarını tanımayacaklarını açıkladı. Putin’in ebedi dostu Aleksandr Lukaşenko yönetimindeki Belarus ise henüz bir karar vermediklerini belirtti.
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, geçen cuma (23 Eylül) yaptığı açıklamada, lehte bir sonuç çıkması halinde Moskova’nın elini çabuk tutacağını belirtti. Rusya lideri Putin de referandumlardan çıkan sonuçları destekleyeceğini söyledi.
Oylamaların düzenlendiği bölgelerdeki Ukraynalılar, işgal kuvvetlerinin kapı kapı gezerek oy topladığını öne sürdü. Bu iddiayı doğrulayan pek çok video da sosyal medyada yer buldu.
Rusya’ya ait devlet haber ajansı TASS ise kapı kapı dolaşılmasını güvenlik gerekçelerine bağladı, seçim merkezlerinde oy verme işleminin 27 Eylül’de yapılacağını belirtti. Zaporojjya’nın Enerhodar kentinde BBC’ye konuşan bir kadın, “Soruya sözlü olarak yanıt vermek zorundasınız, asker de pusula da yanıtınızı işaretliyor ve pusulayı saklıyor” dedi.
Güney Herson’da da silahlı Rus muhafızların oy sandığı ile şehrin ortasında bekleyerek oy topladığı belirtildi.
Luhansk Valisi Serhiy Haidai, oylamanın “daha ziyade silah namluları altında bir kamuoyu yoklamasına benzediğini” söyledi. Haidai, silahlı muhafızlarının seçim yetkililerine eşlik ettiğini ve Rusya’ya katılmama yönünde oy kullananların isimlerinin alındığını da sözlerine ekledi.
Derleyen: Alp Selim
