BOTAŞ’ın Rusya’ya yapacağı doğalgaz ödemelerini erteleme arayışında olduğu gündeme geldi. Bu konudaki görüşmelerin yeni olmadığını söyleyen Rusya uzmanı Aydın Sezer, “Türkiye’nin bu arayışı iki aydır var. BOTAŞ, doğalgaz ithalatında fiyatları geri çekecek bir düzenleme, ruble ve TL ile ödeme ve ödemeleri erteleme için uzun süredir çabalıyor” diye konuştu.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi’nin (BOTAŞ), Rusya devlet şirketi olan Gazprom’dan aldığı doğalgaz ödemelerini erteleme arayışında olduğu ve Türkiye’nin ödemelerin bir kısmını 2024’e kadar ertelemek istediği gündeme geldi. Türkiye seçime giderken, artan enerji maliyetlerinin ekonomik yükünü azaltmak ve enflasyonu körüklememek için bu arayışa girildiği yorumları yapılırken, konuyla ilgili yetkililerden bir açıklama gelmedi ve henüz bu tür düzenlemeler için resmi talep yapılmadı.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 25 Eylül’de “Enflasyon şubatta makul seviyeye inecek, sonraki dönemlerde ise tek haneli rakamlara düşecek” demişti. Aynı sözleri pek çok kez yineleyen Erdoğan ve AKP yetkilileri, 2023 seçimlerine giderken enflasyonu düşürmeyi vaat ediyor. Seçime giderken, en önemli enerji maliyetlerinden olan doğalgaz ödemelerinin seçim sonrasına ertelenmesi, enflasyonun aşağı çekilmesini kolaylaştıracak.
“Türkiye’nin Rusya’dan üç talebi var”
Gazprom’a yapılacak ödemelerin ertelenmesi talebini Medyascope için değerlendiren Rusya uzmanı Aydın Sezer, Türkiye’nin doğalgazla ilgili Rusya’dan taleplerinin yeni olmadığına dikkat çekti. Sezer, “Türkiye son iki ayda, Rusya’dan doğalgazla ilgili üç temel talepte bulundu. Bunlardan bir tanesi fiyat revizyonu, ikincisi doğalgazın bir bölümünün ruble ile ödenmesi ve üçüncüsü de ödemenin ötelenmesi veya Hazine kağıtlarıyla ödeme konusu” diye konuştu.
“Bu kış Rusya’ya ödenmesi gereken doğalgaz faturası 15 milyar dolar”
Fiyat indirimi konusunda belirsizlik olduğunu, bu konuda bir gelişme olsa dahi açık kaynaklarda konuşulmayacağını belirten Sezer, “Bu zaten bir-bir buçuk aydır Türkiye ve Rusya piyasalarında konuşulan, Rusya’da temasta olduğumuz kişiler tarafından da teyit edilen konular” dedi. Doğalgaz ödemelerinin yüzde 25’inin ruble cinsinden yapılması konusunda anlaşma sağlandığını hatırlatan Sezer, şunları söyledi:
“Şimdi bu üçüncü konu üzerinde duruluyor. Evet, Türkiye’nin buna çok ihtiyacı var. Zira önümüzdeki süreçte bu ivme devam ederse, özellikle bu yıl sonuna kadar ve önümüzdeki yılın ilk üç ayında, Rusya’ya ödenmesi gereken doğalgaz faturası 15 milyar dolar civarında olacak. Bu para, iktidar için hayati önem arz eden bir miktar, bunun ertelemesi ya da Hazine kağıdıyla ödenmesi için her türlü girişimde bulunuluyor. Bu konu net, bu konuda bir soru işareti yok.”
“Mir sisteminden çıkış Türkiye’nin ruble gelirini çok etkilemez”
ABD’nin, Rusya Merkez Bankası’na ait olan Mir ödeme sisteminin yayılmasına yardım eden bankalara yönelik yaptırım tehdidinin ardından, önce İş Bankası ve Denizbank, ardından kamu bankaları Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank MİR ödeme sisteminden ayrılmıştı. Sezer, bu bankaların sistemden çıkmalarının, Türkiye’nin doğalgaz ödemelerinde de kullanacağı ruble gelirine etkisi hakkında şöyle konuştu:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Mir ödeme sistemi, binlerce insanın kullandığı, Türkiye’ye ruble girişinde kuşkusuz önemli bir kaynaktı ama bu abartılacak kadar da önemli bir sistem değildi. Çünkü Rus turistler, bankaların günlük nakit çekme limitleri dahilinde para çekebiliyorlar. Yani sınırlı bir kişisel ihtiyaç için kullanılan bir para. Oysa Türkiye’ye gelen rublenin giriş kaynakları farklı. Dış ticaretle, bavul ve kargo ticaretiyle, yolcu beraberinde gelen bavul ve kargoyla ruble girişi oluyor. Bu alternatifler arasında Mir sisteminin o kadar önemli bir yer tuttuğunu söylemek mümkün değil.”
CHP’li Ahmet Akın’dan soru önergesi
CHP Enerji ve Altyapı Projelerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, BOTAŞ’ın doğalgaz ödemelerinin bir kısmını 2024’e ertelenmesi iddiası hakkında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na yazılı soru önergesi verdi. Akın, Bakan Dönmez’e şu soruları yöneltti:
“BOTAŞ’ın 2022-2023 kış doğalgaz bedellerini ödemek için kredi aramakta mıdır? Bu kredilere Hazine garantisi verilecek midir?
Kamuoyunda ‘Rusya’dan doğalgaz bedellerinin ödenmesi için kredi arayışında bulunulduğu’ ifade edilmektedir. BOTAŞ, 2022-2023 kış ayları için Rusya bankalarından kredi aramakta mıdır? Bu krediyi alamazsa Rusya’dan doğalgaz ithalatı nasıl yapılacaktır?
BOTAŞ’ın borcu ne kadardır? Bu borcun ne kadarı doğalgaz kaynaklıdır? Borcun ne kadarı yabancı para cinsindendir?
BOTAŞ’ın alacaklıları hangi tüzel ya da gerçek kişilerdir? BOTAŞ alacaklı tüzel ya da gerçek kişilerden borç ertelemesi talebinde bulunmuş mudur? BOTAŞ’ın doğalgaz alımı yaptığı gerçek ya da tüzel kişilerden indirim talebinde bulunmuş mudur?
Bakanlığınızın doğalgaz borçları ile ilgili doğalgazı ithal ettiğimiz ülkelerden borç erteleme talebi oldu mu?
2024-2025 ve 2026 yılında Rusya Türk Akım üzerinden alınan 5,75 milyar metreküp Türk Akım, 16 milyar metreküp Mavi Akım ve 10 milyar metreküp İran gaz alım kontratları biteceğine göre BOTAŞ’ın doğalgaz ödemeleri için kredi arayışında bulunması, ileride yapılacak doğalgaz alım müzakerelerini etkileyecek midir?”
