Cumhurbaşkanı Erdoğan, konutların bir aylık doğalgaz faturasını devletin karşılayacağını açıklamıştı. TÜİK’e göre “ücretsiz” gözüken doğalgazın parası, emeklinin ve memurun cebinden çıkacak. Prof. Dr. Aziz Çelik, Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, Tüm Emekli-Sen MYK Üyesi Hüseyin Demirton Medyascope’a değerlendirdi.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Mayıs seçimlerinden önce müjdelediği indirimin faturasını ücretlilerin ödeyeceği, TÜİK’in açıklamasıyla ortaya çıktı. Ekonomisi profesörü Aziz Çelik, Tüm Emekliler Sendikası (Tüm Emekli-Sen) Mali Sekreteri Hüseyin Demirton ve Memur Sendikaları Konfederasyonu’nun (Memur-Sen) toplu sözleşmelerden sorumlu genel başkan yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, gelişmeyi Medyascope‘a değerlendirdi.
Konuyla ilgili haber için görüşmek istediğimiz AKP Ekonomi İşleri Başkanı Nurettin Canikli’nin yoğunluğu nedeniyle bir değerlendirme yapamayacağını öğrendik. AKP’nin yönetim kadrosunda yer alan ve ekonomik düzenlemeler konusunda bilgi sahibi olabilecek başka yetkililere ise ulaşamadık.
Seçimlerden önce faturalar sıfırlandı
Karadeniz’de doğal gaz bulunduğunu söyleyen AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim vaadi olarak konutların bir aylık doğalgaz faturasının devlet tarafından karşılanacağını ve bir yıl boyunca 25 metreküp doğal gaz için de para alınmayacağını açıklamıştı. Erdoğan’ın 14 Mayıs seçimlerinden önce yaptığı açıklama, tüketicilere şu mesajla duyuruldu:
“Cumhurbaşkanımızın müjdesini verdiği Karadeniz gazının devreye alınmasından dolayı, 31 Mayıs 2023 tarihine kadar oluşturulacak ilk faturanız devletimiz tarafından karşılanacaktır.”
Seçimlerden sonra TÜİK açıkladı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ise 29 Mayıs’ta, mayıs ayı enflasyonu hesaplamasında, doğalgaz için “sıfır fiyat” yöntemi uygulanacağını ve 25 metreküpe kadar doğalgaz tüketimi için yapılacak indirimin de dikkate alınacağını açıkladı. TÜİK, bu değişikliğin mayıs ayı enflasyonunu kuvvetli bir şekilde indireceğini belirtti.
Aziz Çelik: “Enflasyona endeksli ücret artışlarını etkileyecek, kayıp yüzde 5-6 olabilir”
Kocaeli Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, doğal gazın enflasyon hesaplamaları içindeki ağırlığını yüzde 2,9 olduğunu belirterek, şunları söyledi:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Enflasyon paketinde geri kalan bütün ürünler, toplam yüzde 2,9 oranında artsa bile enflasyon sıfır olur. Aylık artış yüzde 2,9’dan az olursa, enflasyon negatif de çıkabilir. Bu hem mayıs, hem haziran ayında uygulanacak. Şu anda dört aylık enflasyon yüzde 15, doğalgaz düzenlemesi olmasaydı, enflasyonun yüzde 5-6 daha fazla çıkmasına yol açacaktı. Yani altı aylık enflasyon yüzde 20-21 çıkabilirdi. Bu da temmuz ayındaki ücret artışlarını, emekli aylıklarını, memur maaşlarını, sendikaların toplu iş sözleşmelerini etkileyecek çünkü onların hepsi enflasyona endeksli şeyler.”
Kişilerin ücretlerine bağlı olarak etkinin değişebileceğini söyleyen Çelik, enflasyon hesaplamasında dikkate alınan madde sepetindeki diğer ürünlerinde meydana gelecek fiyat değişikliklerinin belirleyici olacağını vurguladı:
“Diğer ürünlerin fiyatları yüzde 3’ten fazla artarsa mayıs ayı enflasyonu yüzde 0,5-1 gibi bir oranda olabilir. Yüzde 3’ten daha az, örneğin yüzde 2 oranında artarsa bu mayısta yüzde -1’lik enflasyon anlamına gelir. O zaman dört ayda yüzde 15 olan enflasyon, yüzde 14’e düşer ve kayıp daha fazla olabilir.”
“TÜİK’in bu hesaplama yöntemi özel sektörü çok daha fazla etkileyecek”
Erdoğan’ın seçim vaatlerinden biri de en düşük memur maaşının 22 bin liraya çıkarılacağı olmuştu. Bu vaadin, enflasyon hesaplamasıyla ilgisi olmadığını belirten Çelik, “Bu, toplu sözleşme gereği aylıklarda yapılacak olan artıştır ama zaman zaman hükümet hem emekli aylıklarına, hem memur maaşlarına enflasyonun üstünde zam yaptı, bunu gene yapması mümkün” dedi. Enflasyonun beklenen düşük çıkmasının özel sektör işçilerini etkileyeceğine dikkat çeken Çelik, şöyle konuştu:
“Özel sektördeki toplu sözleşmeleri, ücret zamlarını, enflasyona endeksli zam veren yerleri etkileyecektir. Devlet isterse bunun üstünde bir zam verebilir, geçmişte de verdi. Ama enflasyon yüzde 20 iken, ‘Yüzde 5’lik refah payı veriyorum’ demek başka, enflasyon yüzde 15 çıktığında, ‘Bunun üstüne refah payı veriyorum’ demek başka bir şey. Enflasyonu küçük gösterdiği için ücret artışlarını aşağı çekecektir. Özel sektörde zaten enflasyona göre, ya da enflasyonun altında artışlar oluyor, o nedenle TÜİK’in bu hesaplama yöntemi özel sektörde çalışanları çok daha fazla etkileyecektir.”
Emekli aylıklarında zam kök aylığa yapılacak, 7 bin 500 liralık aylığı artmayanlar olabilir
En düşük emekli aylığının 7 bin 500 lira olduğu yönünde bir yanılgı var ancak Çelik, aslında kök aylıklar daha düşük olsa da, hükümetin aylıkları 7 bin 500 liraya tamamladığını hatırlattı. Aylıklara yapılacak zamlar da kök aylıklar üzerinden yapılacağına dikkat çeken Çelik, “Emekli aylıklarını 7 bin 500 liranın üzerinde bir tutara tamamlamazlarsa, doğalgazdan dolayı düşük enflasyon hesaplanırsa, kök aylıklara yapılacak olan zam daha az olacak” dedi. Çelik, 7 bin 500 liranın altındaki aylıklarda yapılacak zammın, emekli aylıklarını 7 bin 500 liranın üzerine çıkarmaya yetmeyebileceğini söyledi.
Hacı Bayram Tonbul: “Önemli olan, Cumhurbaşkanının en düşük memur maaşı sözü”
Memur-Sen Toplu Sözleşmelerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, TÜİK’in mayıs 2022’den bu yana madde sepeti fiyatlarını açıklamadığını hatırlattı ve “Doğalgaz için sıfır fiyat uygulanmasının ya da 25 metreküp doğalgazın evlere ücretsiz sağlanması, kalanının fatura edilmesinin ne kadar yansıyacağını bizim aritmetik olarak hesaplamamız şu anda mümkün değil” dedi. Hükümetle memur maaşları için toplu sözleşme masasına oturmaya yetkili sendikada sorumluluk sahibi olan Tonbul, sözlerine şöyle devam etti:
“Ne kadar etkileyeceğine dair bir şey diyemem ama yaklaşan yaz ayları nedeniyle de bunun enflasyona etkisinin çok fazla olacağını düşünmüyorum, yüzde 1-2 gibi bir etkisi olabilir. Cumhurbaşkanının bir açıklaması var, en düşük memur maaşı, 15 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere, net 22 bin liraya yükseltilecek. Önemli olan burası, enflasyonun eksi çıkması dahi 22 bin liradan aşağı hesaplanmasını gerektirmiyor. Biz Memur-Sen olarak 22 bin lirayı önemsiyoruz. Tabii ki enflasyonun artı çıkması durumunda, toplu sözleşme kazanımı olan yüzde 6 zam ve bunun üzerinde enflasyon farkı verilecek, bu refah payı olarak uygulanacaktı. Ağustos ayında da toplu sözleşmemiz var, temmuz ayında bu rakamlar farklı çıkarsa ağustos ayındaki toplu sözleşmede telafi edecek girişimlerde bulunuruz.”
“Cumhurbaşkanı’nın şimdiye kadar verdiği sözleri tuttuğunun şahidiyim”
Erdoğan’ın en düşük memur maaşının, vergi ve sigortadan arındırılmış haliyle, net 22 bin lira olacağı sözünün açık olduğunu söyleyen Tonbul, “Ben Cumhurbaşkanı’nın şimdiye kadar verdiği sözleri tuttuğunun şahidiyim. Dolayısıyla bunu çarpıtmanın da bir anlamı yok, net 22 bin lira en düşük memur maaşı dikkate alınarak yapılacak” dedi.
22 bin liranın içinde refah payı olduğunu belirten Tonbul, “Geçmişte, toplu sözleşmede gelen zammın üstündeki enflasyon farkı refah payı olarak uygulandı, biz yine öyle bekliyoruz. Bizim talebimiz, bu seyyanen zammın taban aylık üzerinden yapılarak herkese eşit bir şekilde uygulanması” diye konuştu.
“22 bin lira sözü üyelerimiz arasında olumlu bir hava estirdi”
Tonbul, memur ve memur emekli maaşlarının hesaplanma tekniğinin işçilerden farklı olduğunu söyleyerek, memurlara verilecek zamların, memur emeklilerine de çalışıyormuş gibi, yüzde 75’ten yüzde 90’a kadar olan emeklilik bağlanma oranına göre yansıdığını anlattı. Memurlar için sınıf, kadro, derece gibi farklılıklar olduğunu, ücretlerin kıdeme ve pozisyona göre değiştiğini belirten Tonbul, üyelerinin beklentisini şu sözlerle anlattı:
“Şu anda 11 bin 400 lira civarında maaş an en düşük devlet memurunun ücretinin 22 bin liraya çıkması, en düşük memurları dikkate aldığımızda, temmuz ayında üyelerimiz arasında olumlu bir hava estirdi.”
Tonbul, memurların 15 Temmuz itibariyle, en düşük memur maaşı için 22 bin lira olacağı vaat edilen zamlı maaş alacaklarını ve 1 Ocak 2024 itibariyle geçerli olacak ücret için ağustos ayında toplu sözleşme masasına oturacaklarını belirtti. Memurların statü hukukuna tabi olduğuna dikkat çeken Tonbul, sözleşmeli veya kadrolu olsalar da belli bir statüye göre işe alınıp çalıştıklarını ve ücretlerinin bu göre verilmesi gerektiğini söyledi.
Hüseyin Demirton: “Bunu görmezden gelmemiz için hakikaten saf olmamız gerekiyor”
Tüm Emekli-Sen Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Demirton, TÜİK’in doğalgaz için sıfır fiyat uygulaması hakkında “Bunu görmezden gelmemiz için hakikaten saf olmamız gerekiyor” dedi:
“7 bin 500 lira aylık alan dokuz milyon emeklimiz var. Emekliler pazarların kapatıldığı saatlerde gidip, pazarcıların attığı ürünlerden kullanabileceklerini seçerek alıyor. Temmuz ayında belirlenecek zammın, gerçek dışı bir enflasyon oranının kamuoyuna açıklanması ve onun üzerinden ücretlerin belirlenmesinin hesaplarını yapıyorlar. Bunu biz asla kabul etmiyoruz. Mevzu burada ücretlerin artırılıp artırılmadığından ziyade, gerçekten artırılmış olan ücretlerin alım gücünün ne kadar olabileceği. Açıklanan rakamların çok çok üzerinde bir enflasyon varken, düşük enflasyonla verilecek ücretin ihtiyaçlarımıza cevap veremeyeceğinin farkındayız.”
Seçim sürecinde vaatler verilip, seçimden sonra unutulduğunu söyleyen Demirton, “Enflasyona göre temmuz ayında yapılacak zamla, kök aylığı 7 bin 500 liranın altında kalan aylıklarda herhangi bir artış olmayabilir” dedi.
