Son yayımlanan raporlar Batı Şeria’da yasa dışı Yahudi yerleşimlerinin son yıllarda hızla arttığını ve bunların İsrail hükümetine yakın kuruluşlar tarafından desteklendiğini ortaya koydu. Filistinliler, artan yerleşimci şiddetinin yaşamlarını tehdit ettiğini söylüyor.
Filistin’in Batı Şeria bölgesinde yasa dışı İsrailli yerleşimleri hızla yayılıyor. Yeni bir araştırma, bu yerleşimlerin sayısının son yıllarda rekor düzeyde arttığını ortaya koydu. BBC World Service ekibi, İsrailli yerleşim karşıtı izleme grupları Barış Şimdi ve Kerem Navot ile Filistin Yönetimi’nin topladığı verileri inceledi. Ayrıca yüzlerce uydu görüntüsünü analiz ederek yerleşimlerin kurulduğu yerleri ve tarihleri doğruladı. Sosyal medya paylaşımları, İsrail hükümeti yayınları ve haber kaynakları da incelenerek yerleşimlerin halen kullanımda olduğu teyit edildi.
Analizlere göre, şu anda Batı Şeria’da en az 196 yasa dışı yerleşim bulunuyor ve bunların 29’u sadece geçen yıl kuruldu. Bu sayı, önceki yılların herhangi birinden daha fazla. Doğrulanan 196 yerleşimin neredeyse yarısı (89’u) 2019’dan bu yana inşa edildi. Yerleşimciler tarafından kurulan çiftlikler, ev kümeleri veya karavan gruplarından oluşan bu yerleşimler, hem İsrail hem de uluslararası hukuka göre yasa dışı. Ancak elde edilen belgeler, İsrail hükümetine yakın kuruluşların bu yerleşimlerin kurulması için para ve arazi sağladığını gösteriyor.
Filistinliler yerleşimci baskısı altında topraklarını kaybediyor
Yerleşimlerin Filistinliler üzerindeki etkisi büyük oluyor. BBC’nin görüştüğü Filistinli büyükanne Ayesha Shtayyeh, geçen Ekim ayında silahlı bir adamın kendisine silah doğrultarak 50 yıldır yaşadığı evi terk etmesini istediğini anlattı. Shtayyeh, bu tehdidin 2021’de evinin yakınında yasa dışı bir yerleşim kurulduktan sonra başlayan taciz ve yıldırma kampanyasının doruk noktası olduğunu söyledi. Shtayyeh’in anlattığına göre, yerleşimci Moshe Sharvit, eşi Nabil’in onyıllardır kullandığı otlaklarda keçilerini otlatmasını engellemeye başladı. Sharvit ve genç yerleşimciler, arazi aracıyla gelerek hayvanları kovalıyordu.
İsrail ordusunun eski Batı Şeria komutanı Avi Mizrahi, yerleşimcilerin çoğunun yasalara uyan İsrail vatandaşları olduğunu söylese de, yasa dışı yerleşimlerin varlığının şiddet olasılığını artırdığını kabul ediyor. Mizrahi, “Bölgeye yasa dışı olarak yerleşimler kurduğunuzda, aynı alanda yaşayan Filistinlilerle gerginlikler ortaya çıkıyor” diyor. Bu yıl İngiltere hükümeti, Filistinlilere karşı şiddeti kışkırttıkları veya uyguladıkları gerekçesiyle sekiz aşırılık yanlısı yerleşimciyi yaptırıma tabi tuttu. Bu kişilerden en az altısı, yasa dışı yerleşimler kurmuş veya buralarda yaşıyor.
İsrail’e yakın kuruluşlar yasa dışı yerleşimleri destekliyor
Elde edilen yeni kanıtlar, İsrail devletine yakın iki kuruluşun Batı Şeria’da yeni yerleşimlerin kurulması için para ve arazi sağladığını gösteriyor. Bu kuruluşlardan biri olan Dünya Siyonist Örgütü’nün (WZO) Yerleşim Bölümü, İsrail kamu fonlarıyla finanse ediliyor ve kendisini “İsrail devletinin bir kolu” olarak tanımlıyor. Barış Şimdi adlı İsrailli sivil toplum kuruluşunun elde ettiği sözleşmeler, WZO’nun Yerleşim Bölümü’nün yasa dışı yerleşimlerin kurulduğu arazileri defalarca tahsis ettiğini gösteriyor. Sözleşmelerde WZO, herhangi bir yapı inşa edilmesini yasaklıyor ve arazinin sadece otlatma veya tarım için kullanılması gerektiğini belirtiyor. Ancak uydu görüntüleri, en az dört vakada bu araziler üzerinde yasa dışı yerleşimlerin inşa edildiğini ortaya koyuyor.
Raporlar ayrıca, bir diğer önemli yerleşimci örgütü olan Amana’nın yerleşimlerin kurulmasına yardımcı olmak için yüz binlerce şekel borç verdiğini gösteren iki belge ortaya çıkardı. Bir vakada, örgüt İsrail yasalarına göre yasa dışı sayılan bir yerleşimde sera inşa etmek için bir yerleşimciye 1 milyon şekel (270 bin dolar/205 bin sterlin) borç verdi. Amana, 1978’de kuruldu ve o zamandan beri Batı Şeria’da yerleşimler inşa etmek için İsrail hükümetiyle yakın çalışıyor. Son yıllarda, Amana’nın yasa dışı yerleşimleri de desteklediğine dair kanıtlar artıyor.
Yerleşimci şiddeti “benzeri görülmemiş seviyelere” ulaştı
Uzmanlar, yasa dışı yerleşimlerin büyük toprak parçalarını resmi yerleşimlerden daha hızlı ele geçirebildiğini ve Filistin toplumlarına yönelik şiddet ve tacizle giderek daha fazla bağlantılı olduğunu söylüyor. Barış Şimdi örgütünden Hagit Ofran, “Tepedeki yerleşimciler kendilerini ‘toprakları koruyan kişiler’ olarak görüyor ve günlük işleri Filistinlileri bölgeden kovmak” diyor. Filistin Yönetimi’nin Kolonileşme ve Duvar Direnişi Komisyonu Başkanı Moayad Shaaban ise, “Bir noktaya geliyor ki Filistinlilerin elinde hiçbir şey kalmıyor. Yiyecek bulamıyorlar, hayvanlarını otlatamıyorlar, su alamıyorlar” şeklinde konuşuyor.
İsrail hükümeti, yasa dışı yerleşimlerin hızlı büyümesini engellemek için çok az çaba gösteriyor. Hatta son yıllarda bazı yasa dışı yerleşimleri geriye dönük olarak yasallaştırarak fiilen yerleşim statüsüne kavuşturdu. Geçen yıl hükümet, en az 10 yasa dışı yerleşimi yasallaştırma sürecini başlattı ve en az altısına tam yasal statü verdi. Temmuz ayında, BM’nin en yüksek mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı, çığır açan bir görüşünde İsrail’in tüm yeni yerleşim faaliyetlerini durdurması ve İşgal Altındaki Filistin Toprakları’ndaki tüm yerleşimcileri tahliye etmesi gerektiğini belirtti. İsrail bu görüşü “temelden yanlış” ve tek taraflı olarak nitelendirerek reddetti.
7 Ekim’deki Hamas saldırılarının ve İsrail’in Gazze’deki savaşının ardından, yerleşimci şiddetinin arttığı bildiriliyor. BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA), son 10 ayda Filistinlilere yönelik bin 100’den fazla yerleşimci saldırısı kaydettiğini belirtiyor. 7 Ekim’den bu yana en az 10 Filistinli’nin yerleşimciler tarafından öldürüldüğü ve 230’dan fazlasının yaralandığı bildiriliyor. Aynı dönemde Batı Şeria’da en az beş yerleşimcinin Filistinliler tarafından öldürüldüğü ve en az 17’sinin yaralandığı belirtiliyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
BBC’nin kapsamlı araştırması, Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşimlerinin hızla arttığını ve İsrail hükümetine yakın kuruluşlar tarafından desteklendiğini ortaya koyuyor. Bu durum, bölgedeki gerginlikleri tırmandırıyor ve Filistinlilerin yaşamlarını giderek daha fazla tehdit ediyor.
Kaynak: BBC
