Taliban’ın yeni yasasıyla Afgan kadınların kamusal alanda sesleri kısıldı. Kabil’de yapılan görüşmelerde kadınlar, yeni yasanın hayatlarını nasıl etkilediğini ve geleceğe dair umutlarını nasıl yitirdiklerini anlatıyor.
Taliban yönetiminin Afganistan’da kadınlara yönelik cinsiyetçi yasakları giderek artıyor. Son olarak geçen ağustos ayında yürürlüğe giren yeni bir yasayla, kadınların kamusal alanlarda seslerinin duyulması artık yasak. Konuyla ilgili Kabil’de kadınlarla yapılan görüşmelerde kadınlar, yeni yasanın hayatlarını nasıl etkilediğini ve gelecekten umutlarını nasıl yitirdiklerini anlattı.
“Konuşamıyorsak neden yaşayalım?”
Kabil’de özel bir kursta İngilizce dersleri alan Şebnem, yeni yasanın ardından arkadaşlarıyla sohbet etmekten bile çekinir hale geldiğini söylüyor. “Dışarı çıktığımızda korkuyoruz. Otobüsteyken korkuyoruz. Maskelerimizi indirmeye cesaret edemiyoruz. Taliban’dan biri duyar diye kendi aramızda konuşmaktan bile kaçınıyoruz” diyen Şebnem, “Konuşamazsak neden yaşayalım? Yaşayan ölüler gibiyiz” diye ekliyor.
Üç yıl önce Taliban’ın iktidara gelmesinin ardından kız çocuklarının ortaöğretim ve yükseköğretim hakkı yasaklandı. Şimdi ise kadınların kamusal alanda varlığı daha da zorlaşıyor.
Gizli okulların geleceği tehlikede
Taliban’ın eğitim yasağına rağmen gizli okullar işletmeye devam eden kadınlar, yeni yasayla birlikte daha büyük risk altında olduklarını belirtiyor. Gizli bir okulda öğretmenlik yapan Şirin, “Her sabah Allah’a bugünü güvenle geçirmek için dua ediyorum. Yeni yasa çıktığında öğrencilerime tüm kuralları açıkladım ve işlerin daha zor olacağını söyledim” diyor.
Şirin, Taliban’ın kadınları insan olarak görmediğini, sadece evde kalması gereken araçlar olarak gördüğünü vurguluyor. “Bu onların kendi şeriat yorumu. İslam tarihinde konuşan birçok kadın var” diyerek Taliban’ın dini gerekçelerine karşı çıkıyor.
Artan psikolojik sorunlar
Gizli okullar ağıyla çalışan psikolog Karina, yeni yasanın ardından yardım isteyen kadınların sayısında artış olduğunu belirtiyor. “Bir arkadaşım bana son mesajını attığını söyledi. Hayatına son vermeyi düşünüyordu. Tüm umutlarını kaybettiklerini ve yaşamaya devam etmenin bir anlamı olmadığını hissediyorlar” diyen Karina, kadınları teselli etmenin giderek zorlaştığını anlatıyor.
Taliban içindeki çelişkiler
Taliban yönetiminde kadınların eğitimi konusunda büyük olmasa da kısmi fikir ayrılıkları var. Hükümet sözcü yardımcısı Hamdullah Fitrat, kadınların eğitiminin önemli bir konu olduğunu ve çözmeye çalıştıklarını söylüyor. Ancak üç yıldır somut bir adım atılmadığını hatırlatan bir soruya Fitrat, “Liderliğimizden bir karar bekliyoruz. Karar hepimize bildirilecek ve harekete geçeceğiz” yanıtını veriyor.
Öte yandan Taliban’ın Sağlık Bakanlığı beklenmedik bir şekilde bir ebe eğitim kursu düzenledi ve kadın katılımına izin verdi. Kursiyerlerden Safiye, “Ailem benimle gurur duyuyor. Ülkeme hizmet ettiğimi biliyorlar. Bu iş bana çok olumlu enerji veriyor” dedi.
Yasağa uluslararası tepki yağıyor
Yeni yasa, Taliban’ın BM öncülüğündeki uluslararası görüşmelere ilk kez katılmasından kısa süre sonra geldi. Bu durum, uluslararası toplumun Taliban ile ilişkileri normalleştirme çabalarına gölge düşürdü.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Avrupa Birliği, yasayı “sistematik istismar” olarak nitelendiriyor. AB ayrıca uygulamayı insanlığa karşı suç olarak sayılan “cinsiyet temelli zulüm” olarak görüyor. AB ayrıca, bu kararın uluslararası toplumla ilişkilerin normalleşmesi önünde “kendi kendine konulmuş bir engel” olduğunu vurguladı.
Taliban sözcüsü Fitrat ise, “Yasada belirtilen değerler Afgan toplumunda kabul görmüştür. Hiçbir sorun yok. Uluslararası toplumun, özellikle BM ve diğerlerinin İslami yasalara, geleneklere ve Müslüman toplumların değerlerine saygı göstermesini istiyoruz” dedi.
Afgan kadınlarının sessiz direnişi devam ediyor
Taliban’ın sert önlemlerine rağmen Afgan kadınlar direnmeye devam ediyor. Daha önce sokak protestolarına katılan ancak şiddetli baskı nedeniyle vazgeçmek zorunda kalan aktivistler, şimdi yüzlerini örterek özgürlük şarkıları söyledikleri videolar paylaşıyor. Afgan kadınları seslerini bu şekilde duyurmaya çalışıyor.
Bu videoların birinde şu sözler duyuluyor: “Tek ses olalım, el ele tutuşup yürüyelim ve bu zulümden kurtulalım.”
Afgan kadınların özgürlük mücadelesi, tüm zorluklara rağmen devam ediyor. Uluslararası toplumun bu konudaki tutumu ve Taliban’ın ileride atacağı adımlar, milyonlarca kadının geleceğinde etkili olacak.
Kadın hakları savunucuları ise dünyayı Afgan kadınların durumuna kayıtsız kalmaması konusunda uyarıyor. Psikolog Karina, “Dünya Afgan kadınların başına gelenlerle ilgilenmeli, çünkü ilgilenmezse bu zihniyet kolayca onlara, evlerine yayılabilir” diye konuşuyor.
Kaynak: BBC
