Rüşvet iddialarıyla bir kez daha gündemde: Maliyeti 291 milyon dolar olan Türkevi’nin 50 yıllık hikâyesi

Türkevi haberleri gündemden düşmüyor. Türkevi’nin ruhsatı rüşvetle mi alındı? Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) New York Belediye Başkanı Eric Adams hakkında yolsuzluk ve rüşvet dahil, 5 farklı suçlamanın yöneltildiği 57 sayfalık iddianame hazırlandı. İddianamede Türkevi’nin ruhsatının rüşvet karşılığında verildiğine yönelik ayrıntılar var. Türkevi nedir? Türkevi’nin hikâyesini araştırdık.

36 katlı ve 171 metre yüksekliğindeki Türkevi, 20 Eylül 2021’de dualarla açıldı.

Türkevi’nin hîkayesi çok eskiye dayanıyor.

Türkevi'nin hkayesi: Ali Erbaş, Türkevi'nin açılışında dua ederken.
Türkevi’nin hkayesi: Ali Erbaş, Türkevi’nin açılışında dua ederken.

Türkevi nedir? Türkevi fikri nereden çıktı?

New York’ta bir Türkevi kurulması fikri, ilk kez Osmanlı İmparatorluğu döneminde Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) göç eden Türklerin kurduğu derneklerden çıktı. 

Karar’ın aktardığına göre Türk Hars Birliği ve Kıbrıs Türk Yardım Cemiyeti, 28 Mart 1961’de Milliyet gazetesinde bir ilan verdi.

İşte ilan:

“Amerika’daki Türk teşekkülleri, New York’ta bir merkez binası satın almaya karar vermişlerdir. Türk Cemiyetleri Federasyon Başkanı Muhittin Akdik, cemiyetlerin binada faaliyette bulunmalarının daha verimli olacağını ve bu suretle Amerika’da birbirlerini tanımayan Türklerin bir araya gelmelerini sağlayacağını söylemiştir. Türk Hars Birliği ile Türk Yardım Cemiyeti, binanın satın alınabilmesi için tahvil çıkartarak para toplamaya karar vermiştir.”

Bu çağrıya rağmen yeterli miktarda para toplanamadı. 

Türkevi’nin hikayesi: Yıl 1977, İhsan Sabri Çağlayangil etkisi

Türkevi’nin hikâyesi 1977’de başladı.

Dönemin Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil, teknoloji devi International Business Machines’den (IBM) 3 milyon dolar ödenerek satın aldı. O dönem bina 11 katlıydı. 

Türkevi, 1997’den 2014’e kadar Türkiye’nin diplomatik misyonlarına hizmet verdi. Türkevi adı verilen binada Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu ve bağlı ataşelikler, Birleşmiş Milletler Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği, T.C. Merkez Bankası New York Temsilciliği, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Temsilciliği ofisleri faaliyet göstermeye başladı. 

Türkevi'nin 11 katlı binası.
Türkevi’nin 11 katlı binası.

Peki Türkevi nedir? Türkiye’den göç eden ailelerin çocuklarına eğitim veren Atatürk Okulu, New York faaliyetlerini her hafta cumartesi günü Türkevi’nin ikinci katında yapıyordu. Binanın ikinci katında bulunan toplantı salonu, yönetimden izin alınması kaydıyla çeşitli dernekler, şahıslar, kuruluşlar tarafından toplantı, panel gibi faaliyetlerde kullanılabiliyordu.

Binanın kapasitesi bir süre sonra yetersiz kaldı. Türkevi’nin hikayesi de bundan sonra başka bir yöne evrildi.

Yıl 2017: Temelini Erdoğan ve eşi attı

Eylül 2006’da Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olan Abdullah Gül ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkan Yardımcısı Zafer Çağlayan protokol imzaladı. Binanın yanındaki bina ile birleştirilmesi ve büyütülmesi planlandı. Hedeflenen, binanın 2011’de yıkımına başlamasıydı. Fakat planlandığı gibi olmadı, işler 2017’ye kaldı. 

Yeni Türkevi binasının temelini Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan attı.
Yeni Türkevi binasının temelini Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan attı.

Binayı iktidara yakınlığı ile bilinen iş insanı İbrahim Çeçen’in CEO’su olduğu IC İçtaş İnşaat ve ABD merkezli Tishman yaptı.

Sözcü gazetesi, Türkevi’nin maliyetinin 291 milyon 260 bin 400 dolar olduğunu yazdı. 

Türkevi’nin maliyeti 291 milyon 260 bin 400 dolar.
Türkevi’nin maliyeti 291 milyon 260 bin 400 dolar.

İnşaatı 4 yıl sürdü. Erdoğan binanın resmî açılışını 20 Eylül 2021’de yaptı. Türkevi’nin hikayesi böylece günümüze geldi.

Erdoğan: “Diplomasinin kalbinin attığı yer”

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Gururluyuz çünkü New York’un silüetine tarihi ve geleneksel mimarimizin güzelliklerini ve zarafetini yansıtıyoruz” demişti.

Binanın açılış duasını Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş yapmıştı.

İşte Türkevi için kullanılan ifadeler:

  • “Diplomasinin kalbinin attığı yer”
  • ” Lider ülke Türkiye fikrinin en büyük nişanesi”
  • “500 yıllık dış politika tarihinin en önemli adımı”

Bina ve inşaat verilerinin sağlayıcısı Emporis’in verilerine göre Türkevi, Manhattan’ın en büyük 186. binası. 

Bina 36 katlı ve 171 metre yüksekliğinde. Türkevi’nin piyasa değeri yaklaşık 1,5 milyar dolar.

Erdoğan, açılışından beri liderlerle görüşmelerini Türkevi’nde yapıyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel de partisinin gelecekte New York’taki resmi temaslarını Türkevi’nde sürdüreceklerini açıkladı.

Türkevi’nin ruhsatı nasıl alındı?

Türkevi, New York Belediye Başkanı Eric Adams hakkında hazırlanan iddianame ile yeniden gündeme geldi.

Binanın açılışını Erdoğan yaptı.
Binanın açılışını Erdoğan yaptı.

İddianamede Türkevi’nin yangın yönetmeliğine uygun olmadığı, fakat buna rağmen belediyenin binaya ruhsat verdiği belirtiliyor. Savcılık, binayı teftiş etmekle görevli olan memurun, “Binaya izin vermezsen, işini kaybedersin” denilerek tehdit edildiğini iddia ediyor. İddianamede Türkevi’nin Erdoğan’ın New York ziyaretine yetişmesi için bir Türk yetkilinin Adams’ın yardımcılarından birine “Sıra sizde” diye mesaj attığı belirtiliyor. Adams’ın da lüks hediyeler karşılığında “devreye girerek”, gerekli yasal düzenlemeleri yetiştirdiği iddia ediliyor.

İddianamede “Adams müdahale etti ve gökdelen Türk yetkilinin istediği gibi açıldı” yazıyor.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.