Türkiye’de her geçen gün daha fazla hissedilen ekonomik kriz, esnafın hayat koşullarını daha da zorlaştırıyor. AKP başta olmak üzere Türkiye’de İslamcı geleneğin “kalesi” olarak nitelendirilen Konya’da esnafa mikrofon uzattık. Konya’da kimi esnaf ekonomiden şikâyet ederken, kimisi de şükrediyor.
Temel ihtiyaç ürünlerindeki artan maliyetler, yüksek enflasyon ve döviz kurundaki dalgalanmalar, esnafın işlerini aksatırken yurttaşların da alım gücünü düşürüyor. Küçük işletmeler, yükselen girdi maliyetleri ve düşük alım gücü nedeniyle satışlarında ciddi düşüşler yaşarken, yeni borçlar da peşi sıra birikiyor. Sayısız işyeri, mali baskılar yüzünden kapanma tehlikesiyle karşı karşıya.
Medyascope olarak, ekonomik güçlüklerin siyasi tercihleri ne yönde etkilediğini araştırmak üzere 31 Mart Yerel Seçimleri’nde tercihini AKP’den yana kullanan kentleri incelemeye devam ediyoruz. AKP’nin uzun yıllardır rekor oyla birinci olduğu Konya’ya giderek esnafa mikrofon uzattık.
İslamcılığın ve muhafazakâr geleneğin “kalesi”
Türkiye’de İslamcılığın ve muhafazakâr geleneğin “kalesi” olarak nitelendirilen şehirlerin başında Konya geliyor. Konya, 22 yıldır AKP iktidarının en fazla oy aldığı bölgelerin başında geliyor. Aynı zamanda, Necmettin Erbakan’ın kurduğu Milli Görüş Hareketi’nin çıkış şehirlerinden biri. Konya, Fazilet Partisi’nden ayrılan Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül ve Bülent Arınç gibi isimlerin kurduğu AKP’nin oy deposu haline geldi.
AKP’nin yerel seçimlerde Konya’da oy oranları hiçbir dönem yüzde 60’ın altına düşmedi. 2004 Yerel Seçimleri’nde yüzde 62 ile belediyeyi kazanan AKP’nin oy oranları 2009’da yüzde 68, 2014’te yüzde 64 ve 2019’da yüzde 70’e ulaştı. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan 14 Mayıs 2023’te yüzde 68, 28 Mayıs 2023’te yüzde 72 oranında oy aldı.
AKP yüzde 49’a düştü
Ancak 31 Mart Yerel Seçimleri’nde AKP’nin oyları kendi tarihinin en alt seviyesine geriledi. Seçimlerde yüzde 49,43 oy ile belediyeyi kazanan AKP karşısında yer alan Yeniden Refah Partisi ise yüzde 23,48’e ulaştı. CHP’nin oy oranı ise yüzde 12,77’de kaldı.
Sosyolog Feyza Akınerdem, yerel seçim sonuçlarını değerlendirirken, Konya’da AKP’den uzaklaşan kitlelerin ilk tercihinin Yeniden Refah Partisi olduğunu belirtiyor. Seçmenin AKP’den uzaklaşmasında, ekonomik kriz kadar İsrail ile yapılan ticaretin de etkili olduğunu düşünüyor. “Konya’nın Milli Görüş partilerine aidiyeti yüksek” diyen Akınerdem, esnafın ekonomik krize yaklaşımını şöyle tarif ediyor:
“Ekonomik krizden biraz daha görece olarak az etkilenen, bu konuda direnci ve dayanıklılığı daha yüksek bir toplumsal yapısı olduğunu söyleyebiliriz Konya’nın. Kendi iç kaynakları ve hükümete yakınlığıyla aslında o kaynakları daha sürdürülebilir hale getirmesi, kapalı ve dayanışmacı aile yapısıyla da yoksulluğun Konya’da görece olarak çok daha az hissedildiğini düşünüyorum.”
“Halk geçinebiliyor”
Mevlana Müzesi’nin yer aldığı bölümde hediyelik eşya satan Yavuz Ergin, satışların iyi olduğunu belirterek şöyle konuşuyor:
“İşlerimiz elhamdülillah iyi. Şu anda müzik programı var, Şeb-i Arus törenine hazırlık yapılıyor. Burası turistik bir bölge, o yüzden işimiz iyi. Turist geliyor, satış yapıyoruz. Konya’da genel olarak uygun fiyatlarla, halk geçinebiliyor.”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Turizm sezonunun etkisiyle işlerinin geçen seneye göre daha iyi olduğunu vurgulayan Ergin, ekonomik krizi hissetmediklerini dile getirdi.
“İşler kötüye gidiyor”
Yasin Yılan, Konya’nın meşhur yiyeceği etli ekmek fırınında kalfa olarak yetişmiş. Yılan, ekonomik durumun satışları etkilediğini söylüyor:
“Geçen seneye göre işlerimiz biraz düştü. Fiyatlarımız uygun olsa da satışlar azaldı. İnsanların alım gücü düşüyor, bu da bizi etkiliyor. Geçen seneye göre daha az satış yapıyoruz.”
Aynı fırında çalışan pide ustası Mustafa Çağlayan, kalfası gibi ekonomiden şikâyet ediyor:
“Ekonomi kötüye gidiyor. Fiyatlar sürekli artıyor, her şeyin maliyeti iki katına çıktı. Eskiden 80-90 liraya sattığımız ürünler, şimdi iki katı fiyatında. İktidar değişse bile düzelir mi, bilmiyorum. Çünkü halkın alım gücü düştü, işler kötüye gidiyor.”
“Durumumuzdan memnunuz, şükürler olsun”
Konya’nın merkezinde kuruyemiş ve baharat gibi ürünler satan Yakup Baştimur, farklı bir bakış açısı sunuyor:
“21 yıldır esnafım, kriz olduğunu düşünmüyorum. Şu an gençlerin elinde iPhone var. En ucuz model bile 10 bin TL. Bu krizde olmaz. Biz durumumuzdan memnunuz, şükürler olsun.”
Baştimur’a göre ekonomik kriz yok, sadece kişilerin harcama alışkanlıkları değişti.
Konya’nın kapalı çarşısında tekstil ürünleri satan Ramazan Polat, ekonomik durumu kişisel bir tercih olarak değerlendiriyor:
“İnsanlar kanaatkârsa, evine mutlu döner. Doyumsuzsa, hiçbir zaman mutlu olamaz. Ekonomiyi böyle görüyorum; ince bir çizgi var. Bu, insanın hayata bakış açısına bağlı.”
“Bu yılbaşından sonra durum daha da kötüye gidecek gibi”
Konya’nın en işlek esnaf merkezlerinden biri olan Kadın Pazarı’nda da esnaf şikâyetçi. Satışların her geçen yıl biraz daha düştüğünü belirten Harun Çoban, şunları dile getiriyor:
“Geçen seneye göre işlerimiz daha da kötü. En ucuz peynir 115-125 lira arasında. İnsanların alım gücü azaldı; eskiden üç kilo peynir alabilenler, şimdi bir kilo alabiliyor. Bu yılbaşından sonra durum daha da kötüye gidecek gibi.”
Son olarak, hayvancılıkla uğraşan Yunus Erdem de ekonomik krizin etkilerini sert şekilde hissettiğini anlattı:
“Ot yok, bir şey yok, hep cebimizden yiyoruz. Küçükbaş hayvancılıkla uğraşıyorum ama maliyetler çok arttı. Geçen yıl işler daha iyiydi; bu yıl her şey elimizde kaldı.”
Konya’da esnafın ekonomik krizle ilgili görüşleri farklılık gösterse de, genel kanı ekonominin zorluklar yaşadığı yönünde. Turistik bölgelerde işler biraz daha iyi olsa da, kent genelindeki esnafın önemli bir kısmı krizden olumsuz etkileniyor.
