Suriye’de Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçıların başkent Şam’ı ele geçirmesinin ardından sadece Beşar Esad’ın 24 yıllık başkanlığı değil; Esad hanedanlığının 53 yıllık hâkimiyeti de son buldu. Beşar Esad 2000’de iktidara gelmeden önce babası Hafız Esad, 30 yıl boyunca Suriye’yi yönetmişti.
HTŞ’nin Suriye’de geçici hükümet kurmasının ardından devrik lider Beşar Esad, eşi Esma Esad ve üç çocuğunun geleceği belirsizliğini koruyor.
Cihatçıların Suriye’yi ele geçirmesinin ardından Esad Rusya’ya kaçtı. Moskova, Esad ailesine sığınma hakkı tanıdı. Peki Esad ve ailesini neler bekliyor?
- 24 yıllık iktidarı beklenmedik şekilde sona eren devrik Suriye lideri Beşar Esad kimdir?
- Esad hanedanlığının sonu
Esad neden Rusya’ya kaçtı?
Rusya, Mart 2011’de başlayan Suriye iç savaşı sırasında Esad’ın – İran ile birlikte – en sadık müttefiklerinden oldu. Moskova’nın Tartus ve Lazkiye’de iki askeri üssü var.
Rusya’nın 2015’te Esad’a destek amacıyla başlattığı hava saldırıları, iç savaşın gidişatını Suriye hükümeti lehine çevirmişti. Moskova’daki yetkililer, askeri üsleri ve diplomatik misyonları güvence altına almak için cihatçılarla görüşmeler yapıyor.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Rusya’nın askerî operasyonlarından sonraki 9 yıl içerisinde 8 bin 700’ü sivil, 21 binden fazla kişinin öldürüldüğünü açıkladı.
Rusya, 24 Şubat 2022’de komşusu Ukrayna’yı işgal etti. Şu anda da cephede önemli gelişmeler yaşanırken Moskova, Suriye’ye yeterince güç ayıramadı.
Şam’ın da düşmesinden birkaç saat sonra Rus devlet medyası, Esad ve ailesinin Moskova’ya geldiğini ve kendilerine “insani gerekçelerle” sığınma hakkı tanındığını açıkladı. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, “Size şu anda söyleyecek bir şeyim yok. Elbette sığınma hakkı tanınması gibi bir karar, devlet başkanından habersiz verilemez. Bu, Putin’in kararıdır” demişti.
Esad ve ailesinin, Rusya’yla, özellikle Moskova’daki, bağlantıları çok güçlü.
Financial Times’ın 2019’da yaptığı bir araştırmaya göre Esad ve ailesi, iç savaş sırasında Suriye’ye on milyonlarca dolar girmesini engellemek amacıyla Rusya’nın başkenti Moskova’da en az 18 lüks daire satın aldı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Bu arada Esad’ın en büyük oğlu Hafız da Moskova’da bir üniversitede doktora yapıyor. Geçtiğimiz günlerde Moskova’daki yerel bir gazete, 22 yaşındaki Hafız’ın doktora tezi hakkında bir haber yayımladı.
Eşi ve çocukları hakkında neler biliyoruz?
Beşar Esad, Batı Londra’daki Acton semtinde, Suriyeli kardiyolog ve diplomat anne ve babanın çocuğu olarak dünyaya gelen Esma Akhras ile 2000’de evlendi. Esma, Londra’daki prestijli King’s College’ta bilgisayar mühendisliği okudu ve sonra yatırım bankacısı oldu.
Londra Ekonomi ve Siyaset Okulu’nda (LSE) görev yapan Dr. Nesrin Alrefaai, Esma’nın İngiliz pasaportuna sahip olduğunu da hatırlatarak, “Rusya’da kalmak yerine İngiltere’ye dönebileceği” görüşünde:
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD), Esma’nın babası Dr. Fawaz el-Akhras’a yaptırım uyguladığını hatırlatan Alrefaai, yaptırımlar yüzünden Esma’nın şimdilik Moskova’da kalmak isteyebileceğini düşünüyor.
Mail Online’ın haberine göre Esma’nın babası ve annesi, kızlarını ve damatlarını “teselli etmek” için Moskova’da.
Hepsi şimdi yetişkin olan ikisi erkek, birisi kız üç çocukları oldu: Hafız, Zein ve Kerim.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 2022’de Kongre’ye sunduğu bir raporda Esad ailesinin net servetinin 1 milyar dolar ila 2 milyar dolar arasında olduğu belirtilse de, çok sayıda off-shore hesabına sahip olduğu için mal varlığının tamamını bilmek mümkün değil.
Esad yargılanabilir mi?
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) Genel Sekreteri Agnès Callamard, Esad hanedanlığı döneminde Suriyelilerin “korkunç insan hakları ihlallerine maruz kaldığını hatırlattı. Bu ihlaller arasında “kimyasal silahları, varil bombaları, cinayet, işkence, zorla kaybettirme ve imha eylemlerinin” de olduğunu hatırlatan Callamard, uluslararası toplumu soruşturma yapmaya çağırdı.
HTŞ lideri Muhammed Golani de siyasî tutuklulara işkence yaptığı tespit edilen devrik yönetimin üst düzey yetkililerinin isimlerinin açıklanacağını söyledi. Golani, Suriye Kurtuluş Hükümeti’nin başka bir ülkeye kaçan yetkilileri tespit ederek kendilerine teslim edilmesini de isteyeceklerini ifade etti.
Fransa’da yargıçlar, 2013’deki kimyasal saldırılarla bağlantılı olarak insanlığa karşı suçlar ve savaş suçlarına iştirak ettiği gerekçesiyle Esad hakkında tutuklama emri çıkarılmasını talep etti.
Rusya kendi vatandaşlarını başka bir ülkeye iade etmiyor.
Esad’ın da Rusya’dan ayrılıp Suriye’ye ya da kendisini Suriye’ye gönderebilecek başka bir ülkeye gitmesi pek olası değil.