BMGK’nın 2254 sayılı Suriye kararı nedir? Bugünün şartlarında uygulanabilir mi?

BM Güvenlik Konseyi (BMGK), Suriye’de Esad rejiminin düşmesi ve cihatçı Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) Şam’ı ele geçirmesiyle yeni bir yol haritası arıyor. 2015’te kabul edilen 2254 sayılı kararın uygulanabilirliği tartışılıyor.

2254 sayılı BMGK kararı yeniden gündemde
BMGK’nın 2254 sayılı kararı yeniden gündemde.

HTŞ’nin terör örgütü statüsü ve yaptırımlar

BM Siyasi İşler Görevlisi Kiho Cha, HTŞ’nin 2014’te El Kaide bağlantısı nedeniyle terör örgütü listesine alındığını hatırlattı. Örgütün lideri Muhammed El Golani de 2013’ten beri bu listede yer alıyor. HTŞ’ye üç temel yaptırım uygulanıyor. Bu kapsamda örgütün malvarlıkları donduruluyor, üyelerinin seyahati yasaklanıyor. Öte yandan silah ambargosu devam ediyor.

ABD de HTŞ’yi Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi listesine aldı. Bu durum, örgütle uluslararası temasları imkansız kılıyor.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve HTŞ lideri Golani
BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve HTŞ lideri Golani

BMGK’nın 2254 sayılı Suriye kararı nedir?

BM Güvenlik Konseyi’nin 18 Aralık 2015’te kabul ettiği 2254 sayılı karar, Suriye krizini çözmek için hazırlanmıştı. Karar, Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumayı hedefliyordu.

Karar ilk olarak Suriye hükümeti ile muhalefetin müzakere masasında buluşmasını öngörüyordu. Ancak Esad rejiminin düşmesi ve HTŞ’nin Şam’ı ele geçirmesi, tüm planları alt üst etti. BM, terör örgütü listesindeki bir yapıyla resmî temas kuramıyor.

Öte yandan HTŞ’nin ülke genelinde şeriat kurallarını uygulamaya ihtimali, demokratik geçiş sürecini imkansız kılıyor.

2254 sayılı karar, 2015’te, altı ay içinde yeni anayasa yazılmasını ve 18 ay içinde BM gözetiminde seçim yapılmasını istiyordu. HTŞ’nin laik bir anayasaya ve demokratik seçimlere onay vermesi beklenmiyor.

BMGK'nın 2015'te kabul ettiği 2254 sayılı kararının uygulanabilirliği tartışılıyor.
BMGK’nın 2015’te kabul ettiği 2254 sayılı kararının uygulanabilirliği tartışılıyor.

BM’nin seçenekleri ve yeni formül arayışı

BM, acil çözüm formülleri geliştirmeye çalışıyor. HTŞ kontrolündeki bölgelere insani yardım ulaştırmak için yaptırımlara istisna geldi. Bu adım, siyasi müzakereler için de model olabilir. BM’ye üye herhangi bir ülke, HTŞ’nin terör örgütü listesinden çıkarılmasını talep edebilir. HTŞ’nin statüsünün değiştirilmesi için BM Güvenlik Konseyi’ndeki 15 üyenin tamamının onayı gerekiyor. Konseye henüz resmî başvuru yapılmadı. Ancak bazı ülkelerin bu yönde hazırlık yaptığı konuşuluyor. BMGK 20 Aralık’ta Suriye gündemiyle bir araya gelecek. Toplantıdan nasıl kararlar çıkacağı merak konusu.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, yeni duruma uygun çözümler arıyor. Taliban örneği model olarak değerlendiriliyor. HTŞ terör listesinde kalsa bile dolaylı temas kanalları mümkün. Afganistan’da uygulanan formül, Suriye’de de gerçekleşebilir.

Karar neden işlemiyor?

Özetlemek gerekirse 2254 sayılı karar, temel olarak dört hedef belirliyordu. İlk hedef, Suriye hükümeti ile muhalefetin müzakere masasına oturtulmasıydı. Ancak Esad rejimi düştü, HTŞ Şam’ı ele geçirdi. İkinci hedef, geçici yönetim kurulmasıydı. HTŞ fiili yönetimi ele geçirdi, BM’nin teması imkansız hale geldi. Üçüncü hedef, yeni anayasa yazılmasıydı. HTŞ şeriat kurallarını uyguluyor, laik anayasa ihtimali kalmadı. Son hedef ise BM gözetiminde seçim yapılmasıydı. HTŞ’nin böyle bir seçime izin vermesi beklenmiyor.

Terörle mücadele sorunu

2254 sayılı karar, öte yandan bölgedeki aktörleri IŞİD ve El Nusra gibi örgütlerle mücadeleyi zorunlu tutuyordu. Ancak HTŞ şimdi Suriye’nin fiili yöneticisi konumuna geldi. Bu durum, BM’yi açmaza sokuyor. Terör örgütü listesindeki bir yapıyla nasıl müzakere edileceği belirsizliğini koruyor.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.