Yeni Suriye’de baş döndüren diplomasi trafiği: Golani’den kim ne istedi?

Birkaç gün önceye kadar başında 10 milyon dolar ödül olan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el-Golani (Ahmed eş-Şara), Birleşmiş Milletler ve batılı ülkelerin temsilcileriyle yoğun görüşmeler gerçekleştiriyor. Yeni yönetim yaptırımların kaldırılması için çaba gösterirken, bölgesel sorunlar çözüm bekliyor.

Yeni Suriye'de HTŞ ile diplomasi trafiği hız kesmeden devam ediyor.
HTŞ liderininin diplomasi karnesi

Batılı diplomatlar Şam kapısında

Golani geçtiğimiz hafta BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ile kritik bir görüşme gerçekleştirdi. Şimdiye kadar İngiltere, Fransa, ABD, Katar ve Türkiye’den heyetler Şam’da temaslarda bulundu. ABD, İngiltere, Avrupa Birliği ve BM’nin terör listesinde bulunan HTŞ, uluslararası meşruiyet kazanmaya çalışıyor.

Golani, son günlerde Dürziler dahil bazı azınlık grupların temsilcileriyle bir araya geldi.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve HTŞ lideri Golani
BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve HTŞ lideri Golani

ABD’den Suriye’de kapsamlı talep listesi

Amerikalı diplomatlar 20 Aralık Cuma günü, 10 yılı aşkın sürenin ardından ilk kez Şam’da resmî görüşmeler yaptı. Dışişleri Bakan Yardımcısı Barbara Leaf, Başkan Biden’ın rehine temsilcisi Roger Carstens ve Yakın Doğu İşleri Bürosu’nun üst düzey danışmanı Daniel Rubinstein’dan oluşan heyet HTŞ lideri eş-Şara ile bir araya geldi.

Heyette deneyimli üç diplomat yer alıyor.
ABD heyetinde deneyimli üç diplomat yer aldı.

Görüşmede ABD heyeti, BM’nin 2254 sayılı kararı doğrultusunda şeffaf ve mezhep ayrımı gözetmeyen bir siyasi geçiş sürecine destek verdiklerini vurguladı. Suriye’deki farklı silahlı grupların tek bir ordu altında birleştirilmesi çabaları takdirle karşılandı. Washington yönetimi, görüşmenin ardından eş-Şara’nın başına koyduğu 10 milyon dolarlık ödülü kaldırdı ancak HTŞ’yi hâlâ terör örgütleri listesinde tutuyor.

ABD heyeti ayrıca Esad rejimi döneminde kaybolan Amerikalı gazeteci Austin Tice, Majd Kamalmaz ve diğer ABD vatandaşlarının akıbetini de görüştü. Güvenlik nedeniyle iptal edilen basın toplantısı yapılamadı ancak Suriyeli yetkililer görüşmenin “olumlu” geçtiğini aktardı. Eş-Şara, ABD’den ekonomik yaptırımların kaldırılmasını talep etti. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, heyetin Şam’da sivil toplum, aktivistler ve farklı toplulukların temsilcileriyle de görüşeceğini açıkladı.

Yeni Suriye'de diplomasi trafiği: Golani ile görüşen İngiliz heyeti
Yeni Suriye’de diplomasi trafiği: HTŞ lideri Golani ile görüşen İngiliz diplomasi heyeti

İngiltere’nin Şam temasları yoğunlaştı

İngiliz diplomatlar 16 Aralık Pazartesi günü Şam’da HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Golani ile bir araya geldi. İngiltere’nin Suriye Özel Temsilcisi Ann Snow’un da aralarında bulunduğu heyet, ülkenin yeni yönetimiyle ilk resmî görüşmesini gerçekleştirdi. BBC’ye göre görüşmede “son gelişmeler” masaya yatırıldı. İngiliz heyeti, ABD ve AB’nin de vurguladığı azınlık hakları ve kapsayıcı yönetim konularında beklentilerini iletti. HTŞ’nin sosyal medya hesaplarından paylaşılan fotoğraflarda, görüşmenin olumlu bir atmosferde geçtiği görüldü. HTŞ’den yapılan kısa açıklamada başka detay verilmedi. İngiltere’nin, Suriye’deki geçiş sürecinde etkin rol oynamak istediği ve diplomatik temaslarını artıracağı belirtiliyor.

Avrupa Birliği’nden normalleşme için üç şart

AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kallas, yaptırımların kaldırılması için üç şart öne sürdü. HTŞ’nin terör listesinden çıkarılması, azınlıklara haklar tanınması ve Rus üslerinin geleceği.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen, Brüksel’in Suriye’nin yeni lider kadrosuyla “doğrudan teması” yoğunlaştıracağını belirtmişti.

AB, Şam’daki diplomatik temsilciliğini yeniden açmayı planlıyor.

Yeni Suriye’de HTŞ ile diplomasi trafiği: Hakan Fidan ve Golani

Türkiye’den İbrahim Kalın ve Hakan Fidan ziyaret etti

MİT Başkanı İbrahim Kalın, HTŞ Şam’ı ele geçirdikten birkaç gün sonra bölgeyi ziyaret etti. Golani ile Emevi Camii’ne giden Kalın’ın şoförlüğünü Golani yaptı.

22 Aralık Pazar günü ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Şam’da Ahmed eş-Şara ile bir araya geldi. İkili, ülkedeki geçici yönetimi ve Türkiye’deki Suriyelilerin geri dönüşünü görüştü. Suriye Demokratik Güçleri’nin geleceği ve olası askeri operasyonlar da masada yer aldı. Eş-Şara, Türkiye ile işbirliğinin önemini belirtti. İki ülke arasındaki ticaretin canlandırılması da gündem maddeleri arasındaydı. Türk heyeti, Suriye’deki geçiş sürecine destek vereceklerini açıkladı.

Yaptırımların kaldırılması için yoğun çaba

HTŞ öncülüğündeki geçici hükümet mart ayına kadar görev yapacak. Amerikalı yasa koyucular, Biden’a yaptırımların hızla kaldırılması için çağrıda bulundu. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kallas, HTŞ’nin kapsayıcı bir hükümet kurması gerektiğini vurguladı. Amerika’nın enerji ve inşaat sektörlerine yönelik kapsamlı yaptırımları savaş sonrası yeniden yapılanmayı zorlaştırıyor.

Siyasi geçiş süreci tartışmaları başladı

BM Güvenlik Konseyi’nin 2015’te onayladığı 2254 sayılı karar yeni seçimleri öngörüyor. Batılı ve bölgesel güçler 14 Aralık’ta Ürdün’de bir araya geldi. Eş-Şara, Pedersen ile görüşmesinde planın gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti. Suriyeliler, HTŞ’nin diyaloğu reddedip kontrolü tekelinde tutmasından endişe ediyor.

Bölgesel gerilimler devam ediyor

Eş-Şara, İsrail’in hava saldırılarını ve güney Suriye’de toprak işgaline tepki gösterdi. Fakat İsrail Suriye içinde genişlemeye devam ediyor.

Türkiye, Suriye’nin kuzey bölgesine hem kendi birliklerini hem de Millî Suriye Ordusu (SMO) savaşçılarını konuşlandırıyor. Kürtlerin öncülüğündeki SDG’ye karşı geniş çaplı bir operasyon planladığına dair ajanslarda haberler yer alıyor.

Rusya ile üs pazarlığı kritik aşamada

HTŞ, Rusya ile askeri üsler konusunda müzakereleri sürdürüyor. Örgüte yakın bir kaynak, pragmatik davranmak istediklerini açıkladı. Rusya, Suriye’nin diğer bölgelerinden yüzlerce asker ve askeri aracını sahildeki Hmeymim üssüne çekiyor. Bazı Avrupa ülkeleri, yaptırımların kaldırılması için Rusya’nın üslerden çıkarılması şartını öne sürüyor.

Ekonomik zorluklar kapıda

Esad düştükten sonra ülkeye İran’ın günlük 80 bin varil ücretsiz petrol sevkiyatı durdu. Suriye spot piyasadan petrol alabilir ancak döviz sıkıntısı yaşıyor. Savaş öncesi 17 milyar dolar olan döviz rezervleri 200 milyon dolara geriledi. Esad rejiminin milyarlarca doları zimmetine geçirdiği iddia ediliyor.

Ukrayna, ülkeye destek olarak buğday tedariki teklif etti.

HTŞ liderinin diplomasi karnesi şimdilik bunlardan oluştu.

Esad’dan tartışmalı açıklama

Esad, 16 Aralık’ta sosyal medya hesabından ilk kez açıklama yaptı. Suriye’den kaçmak istemediğini ve savaşmaya devam etmek istediğini öne sürdü. Rus destekçilerinin kendisini tahliye etmeye zorladığını iddia etti. Açıklama Suriyeliler tarafından alay konusu oldu ve kısa sürede gündemden düştü.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.