Doğu Afrika ülkesi Sudan’daki iç savaşın yeni kurbanı açlıktan ölen çocuklar. Sudan’daki hükümet verileri gizlese de Reuters haber ajansının elde ettiği uydu görüntülerinde bin 200’den fazla yeni mezar tespit edildiğini görebilmek mümkün. BM, 18 milyon Sudanlının açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı. Halkın ağaç yaprakları yediği ülkede çatışan gruplar insani yardımların geçişine izin vermiyor. Peki Sudan’da neler oluyor?
Sudan’da iç savaş nasıl başladı?
Sudan ordusunun başındaki Abdulfettah el-Burhan ile Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) lideri Muhammed Hamdan Dagalo arasında iktidar mücadelesi başladı. İki komutan Nisan 2023’te kanlı bir çatışmaya girdi. İnsan hakları örgütleri her iki tarafın da sivilleri hedef aldığını belgeledi. Ordu ve milisler sıklıkla sivil yerleşimlere saldırıyor. Çatışmalar yüzünden 4 milyondan fazla kişi evini terk etti. İki grup da insani yardım konvoylarının geçişine izin vermiyor. Yardım kuruluşları güvenlik nedeniyle bölgeden çekiliyor. Ülkenin altyapısı çatışmalarda büyük hasar gördü.
İç savaşta siviller neler yaşıyor?
BBC’nin araştırması RSF milislerinin geçtiğimiz günlerde El Seriha kentinde en az 80 sivili öldürdüğünü ortaya çıkardı. BM raporuna göre ise ölü sayısı 124’e ulaştı. Görgü tanıkları silahlı grupların kaçmaya çalışan sivilleri vurduğunu anlattı. RSF milisleri kentte işkence yaptıkları insanların videolarını çekip aşağılıyor. Savaşın başından beri milisler rehin aldıkları sivillerden fidye istiyor.
Ölenlerin sayısının bilinmediği Sudan’da BBC uydu görüntülerinden yeni toplu mezarlar tespit etti. İnsan hakları örgütleri her iki tarafın da savaş suçu işlediğini belgeliyor.
Sudan’da açlık krizi hangi boyuta ulaştı?
Küresel Açlık İzleme Sistemi (IPC), Sudan’da beş bölgenin kıtlık yaşadığını tespit etti. Sistem mayıs ayına kadar kıtlığın 10 bölgeye yayılabileceğini duyurdu. Özellikle Zamzam mülteci kampında durum çok kritik. Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF), kampta günde 13 çocuğun açlıktan öldüğünü açıkladı. Reuters haber ajansı uydu görüntülerini analiz etti. Ajans, kampın çevresinde son 17 ayda bin 200’den fazla yeni mezar tespit etti. Kampta yaşayan insanlar hayatta kalmak için ağaç yaprakları yiyor. Kampta 300 bin ile 800 bin arasında mülteci yaşıyor. İnsani yardım kuruluşları bölgeye ulaşmakta zorlanıyor.
Sudan hükümeti neden izleme sisteminden çekildi?
Sudan Tarım Bakanlığı 23 Aralık’ta IPC sisteminden çekildiğini açıkladı. Bakanlık, sistemin “güvenilmez raporlar yayınladığını” iddia etti. Hükümet IPC’yi Sudan’ın egemenliğini ve onurunu zedelemekle suçladı. Bakanlık yazısında yaz yağmur mevsiminin verimli geçtiğini savundu. Hükümet ayrıca sistemin RSF kontrolündeki bölgelerden veri toplayamadığını öne sürdü. Uzmanlara göre hükümet açlık krizinin boyutlarını gizlemeye çalışıyor. Tufts Üniversitesi’nden kıtlık uzmanı Alex de Waal, Sudan hükümetinin 40 yıldır kıtlığı inkâr ettiğini söyledi. Waal “Hükümet vatandaşlarının hayatından çok kendi gururunu düşünüyor” dedi.
İnsani yardımlar nasıl etkilenecek?
Bölgede çalışan STK liderleri izleme sisteminden çekilmenin yardımları sekteye uğratacağını söylüyor. Uzmanlar “Pusulamız olmadan açlık krizini yönetemeyiz” uyarısında bulunuyor. IPC, dünyanın en büyük açlık izleme sistemi. 19 büyük insani yardım kuruluşu ve hükümetler arası kurumun gözetiminde çalışıyor. Sistem sayesinde açlık riski önceden tespit ediliyor. Böylece kıtlık ve toplu ölümlerin önüne geçiliyor. Sudan’ın sistemden çekilmesi milyonlarca insanı tehlikeye atıyor. Yardım kuruluşları hangi bölgelerin acil yardıma ihtiyacı olduğunu belirleyemeyecek. Batılı ülkeler Sudan’a sisteme geri dönmesi için baskı yapacak.
Dünyada benzer örnekler var mı?
Daha önce Myanmar’da askeri cunta, açlık verilerinin yayınlanmasını yasakladı. Cunta, sahada çalışan araştırmacıları tehdit etti. IPC, Myanmar raporunu güvenlik endişesiyle sitesinden kaldırdı. Etiyopya hükümeti 2021’de 350 bin kişinin açlık çektiğini gösteren raporu reddetti. Ülke IPC ile çalışmayı bıraktı. Yemen’de de yetkililer verileri çarpıttı. Veriler üzerinde değişiklik yapılmasını istedi. Sudan’ın sistemi terk etmesi bu örneklere yeni bir halka oldu. Uzmanlar genellikle otokratik rejimlerin açlık verilerini gizlediğini söylüyor.
Uluslararası yardımlar ne durumda?
Yardım kuruluşları çatışmalar nedeniyle birçok bölgeye ulaşamıyor. BM Dünya Gıda Programı acil yardım çağrısı yaptı. Program, 18 milyon Sudanlının açlık riski altında olduğunu açıkladı. Afrika Birliği insani yardım koridoru açılmasını talep etti. İnsani yardım kuruluşları güvenlik sorunu yaşıyor. Batılı ülkeler Sudan’a yardım göndermeye hazırlanıyor. Uluslararası Kızılhaç örgütü bölgedeki çalışmalarını artırdı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
