Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Gazze’yi ABD kontrolünde “Ortadoğu’nun Rivierası”na çevirme planı, bölgedeki Arap ülkeleri ve Filistin halkı tarafından büyük tepkiyle karşılanırken, Mısır bu plana karşı daha gerçekçi bir çözüm önerisi geliştirmek için harekete geçti.
Dünya Bankası ile birlikte hazırlanan bu planda Gazze’nin yeniden inşası öngörülüyor ve plan, Hamas’ın yönetimden tamamen dışlanmasını da içeriyor.
Mısır’ın Gazze planında Gazze’nin yönetimi, bağımsız teknokratlar, sivil toplum temsilcileri ve sendika üyelerinden oluşan bir komiteye devredilecek. Bu yönetim mekanizmasında Hamas’ın hiçbir rolü olmayacak. Ancak planın en kritik noktası, Hamas’ın askeri kanadının akıbeti. İsrail, Hamas’ın askeri gücünün varlığını sürdürmesine kesinlikle karşı çıkarken, Arap devletleri bu konuda nasıl bir adım atılacağına dair net bir uzlaşıya varabilmiş değil.
Arap ülkeleri, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar, Gazze’nin yeniden inşasına mali destek sağlamaya hazır olduklarını açıkladı. Ancak bu yardımın verilmesi için önemli bir şart öne sürüldü: Filistinliler Gazze’de kalmalı ve zorunlu göçe maruz bırakılmamalı. Bu durum, Trump’ın Gazze halkını Ürdün ve Mısır’a yerleştirme planına açık bir karşı duruş anlamına geliyor.
Trump’ın ve Mısır’ın planı arasında ne gibi farklılıklar var?
Trump yönetimi, Gazze’nin ABD kontrolüne geçmesini ve bölgedeki Filistinlilerin büyük bir kısmının Ürdün ve Mısır’a yerleştirilmesini öngörüyor. Trump’ın Gazze planı yalnızca Arap devletleri tarafından değil, uluslararası toplum tarafından da insan haklarına aykırı ve uygulanamaz bir öneri olarak kabul edildi.
Mısır’ın geliştirdiği alternatif plan ise bu yaklaşımın aksine, Filistin halkının kendi topraklarında kalmasını sağlayarak, yeniden inşa sürecinin yerel ve bölgesel aktörler tarafından yürütülmesini öngörüyor. Plan aynı zamanda Gazze’de bağımsız bir sivil yönetimin kurulmasını ve Filistinli liderlerin süreci yönetmesini öneriyor. Bu çözüm, ABD’nin bölgeyi tamamen kontrol etme planına açık bir alternatif sunarken, İsrail’in güvenlik taleplerini nasıl karşılayacağı konusunda ise hâlâ belirsizlik taşıyor.
Planın detayları, 27 Şubat’ta Riyad’da düzenlenecek Arap zirvesinde tartışılacak.
Suudi Arabistan şu ana kadar Hamas’ın yönetimden dışlanması konusunda net bir pozisyon almamış olsa da Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt’ın Hamas’ın çekilmesi gerektiği yönündeki açıklamaları Körfez ülkelerinde “mantıklı” olarak değerlendirildi.
Arap Dünyası ve Filistin Yönetimi ne düşünüyor?
Arap devletleri arasında bu konuya dair tam bir fikir birliği bulunmuyor.
Mısır ve Ürdün, Filistin halkının Gazze’de kalmasını ve zorla göç ettirilmemesini savunurken, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri henüz bu konuda resmi bir açıklama yapmış değil.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Filistin Yönetimi (PA), Gazze’ye yönelik oluşturulacak yeni yönetim mekanizmasına karşı mesafeli bir tavır sergiliyor. Batı Şeria’daki Filistin yönetimi, Gazze’de ayrı bir yönetim kurulmasının Filistin’in bölünmesini kalıcı hale getireceğini düşünüyor. Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) yöneticilerinden ve El Fetih’in önde gelen isimlerinden Cibril Rajoub, Gazze için önerilen komiteyi “Filistin’in bölünmesini kalıcı hale getirmek için bir ön hazırlık” olarak nitelendirdi ve plana karşı çıktıklarını duyurdu.
ABD ve İsrail’in tavrı nasıl?
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Trump’ın önerdiği plana alternatif fikirleri değerlendirmeye açık olduklarını söyledi. Hamas’ın Gazze’nin geleceğinde hiçbir şekilde yer almaması gerektiğini belirten Rubio, Washington yönetiminin bu konuda kesin bir tutum aldığını vurguladı.
İsrail ise Mısır’ın önerdiği plana mesafeli yaklaşıyor. Tel Aviv yönetimi, Hamas’ın askeri varlığının sona erdirilmesini güvenlik açısından öncelikli görüyor. İsrail, Hamas’ın yönetimden çekilmesinin tek başına yeterli olmayacağını ve askeri kanadının da dağıtılması gerektiğini savunuyor. ABD ve İsrail, Hamas’ın Gazze’de varlığını sürdürmesi halinde askeri operasyonların devam edeceği konusunda hemfikir.
Diğer yandan Trump yönetimi, Gazze’nin yönetimini ABD’nin devralması yönündeki planından vazgeçmiş değil. Trump, Mısır ve Ürdün’ün planlarına karşı çıkmaları halinde bu iki ülkeye yapılan yardımları kesmekle tehdit etmişti. Oval Ofis’te Ürdün Kralı Abdullah ile yaptığı görüşmede, Gazze’yi ABD kontrolüne alma fikrini yinelerken, Ürdün lideri “Önce Mısırlıların planlarını görelim” diyerek Trump’ın önerisine mesafeli yaklaştı.
| Ülkeler | Ne istiyor? |
| ABD | Gazze’yi ABD kontrolüne almak, Filistinlileri Ürdün ve Mısır’a göndermek. |
| Mısır | Filistinlilerin Gazze’de kalmasını istiyor, yeni bir sivil yönetim öneriyor. |
| İsrail | Hamas’ın tamamen ortadan kaldırılmasını istiyor, Filistinlilerin göç ettirilmesine sıcak bakıyor. |
| Filistin Yönetimi | Gazze’nin yönetimi kendilerine verilmeden yapılan her planı reddediyor. |
| Ürdün | Filistinlilerin zorla Ürdün’e gönderilmesine karşı çıkıyor. |
Gazze’nin geleceği hâlâ belirsiz
Mısır’ın sunduğu alternatif çözüm, Trump’ın tartışmalı planına karşı bir denge unsuru olarak görülse de Gazze’nin geleceği konusundaki belirsizlik sürüyor. Hamas’ın askeri varlığı, İsrail’in güvenlik talepleri ve Filistin Yönetimi’nin Batı Şeria ile Gazze arasındaki yönetim ayrışmasına karşı çıkması, sürecin ilerlemesini zorlaştırıyor.
27 Şubat’ta Riyad’da düzenlenecek Arap Zirvesi ve ABD-Mısır arasındaki görüşmeler, Gazze’nin geleceğine dair kritik kararların alınacağı yerler olacak. Önümüzdeki günlerde, Mısır planının kabul görüp görmeyeceği ve İsrail’in bu plana nasıl tepki vereceği belirleyici olacak.
