İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, üç ayrı yolsuzluk davasından yargılanıyor. Rüşvet, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma suçlamaları ile karşı karşıya olan Netanyahu, davanın kişisel çıkarları doğrultusunda Gazze’deki savaşı uzattığı iddialarıyla da gündemde. İsrail’in Gazze’ye yeniden saldırmasıyla sona erdiği varsayılan ateşkes Netanyahu’ya yeniden iktidar sağlayacak mı? Sizin için Netanyahu hakkında açılan davaları derledik.
7 Ekim saldırıları öncesinde İsrail siyaseti çalkantılı bir dönemden geçiyordu. Netanyahu’nun yargı reformu girişimi ülkeyi ikiye bölmüştü. Yüz binlerce İsrailli aylardır sokaklarda protesto gösterileri düzenliyordu.
Kamuoyu yoklamaları Netanyahu’nun popülaritesinin düştüğünü gösteriyordu. Temmuz 2023’te yapılan bir ankete göre, İsraillilerin sadece yüzde 25’i Netanyahu’yu başbakan olarak görmek istiyordu. Erken seçim olması halinde iktidarı kaybedeceği tahmin ediliyordu.
Gazze’deki savaş uzadıkça, Netanyahu’nun stratejisi de netleşmeye başladı. Başbakan, “Hamas’ın tamamen yok edilmesi” hedefini ortaya koydu. Ancak bu hedefin gerçekçi olmadığı ve savaşı uzatmaya ve genişletmeye yönelik bir taktik olduğu eleştirileri de yapıldı.
İsrail basınında çıkan haberlere göre Netanyahu’nun savaşı uzatma stratejisinin bir kaç nedeni var:
- Görevde kalmak: Savaş devam ettiği sürece seçim yapılması zorlaşacağı için, görevde kalması garanti oluyor.
- Yolsuzluk davalarını ertelemek: Netanyahu’nun devam eden yolsuzluk davaları savaş nedeniyle erteleniyor.
- İki devletli çözümü engellemek: Savaş, Filistin devleti kurulması ihtimalini daha da uzaklaştırıyor.
- Aşırı sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek: Savaşın uzaması, aşırı sağcı bakanların Gazze’yi yeniden işgal etme planlarına hizmet ediyor.
- İran’a karşı cepheyi genişletmek: Savaş, İran destekli gruplara karşı daha geniş bir operasyona dönüştürmek ve İran karşıtı küresel bloğu harekete zorlamak.
Netanyahu’nun karşı karşıya olduğu üç yolsuzluk davası
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, üç ayrı davada yolsuzluk suçlamasıyla yargılanıyor.
1000 numaralı davada, iki zengin işadamından toplam 195 bin dolar değerinde pahalı puro ve şampanya, eşi Sara için de 3 bin 100 dolar değerinde mücevher aldığı iddia ediliyor. Bu iş insanları Arnon Milchan ve James Packer. Netanyahu’nun, Milchan’a vize alması için üç kez ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’den yardım istediği öne sürülüyor.
2000 numaralı davada, Netanyahu’nun İsrail’in en büyük gazetelerinden Yedioth Ahronoth’un patronu Arnon Mozes ile rakip gazete İsrail Hayom’un tirajını sınırlandıracak yasa için görüştüğü iddia ediliyor.
4000 numaralı davada ise Netanyahu’nun, hakkında olumlu haberler yayınlanması karşılığında düzenleyici değişiklikler yapma sözü vermesi hakkında. Başbakan bu haberleri, telekomünikasyon şirketi Bezeq’in sahibi Shaul Elovitch’in haber sitesi Walla’da yayınlattı.
Yolsuzluk davaları ve mahkeme süreci
Netanyahu’nun yargılanması 24 Mayıs 2020’de Kudüs Bölge Mahkemesi’nde başladı. Başhakim Rivka Friedman-Feldman başkanlığındaki mahkeme heyeti, davanın ilk duruşmasında suçlamaları okudu.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Duruşmada Netanyahu ve diğer üç sanık Shaul Elovitch, Iris Elovitch ve Arnon Mozes hazır bulundu.
Savcılık makamı, tanık ifadelerinin dinlenmesi sürecini 2024’ün ilk yarısında tamamlamayı hedefliyordu. Netanyahu’nun eski üç yakın danışmanı Shlomo Filber, Nir Hefetz ve Ari Harow, anlaşma karşılığında devlet tanığı olmayı kabul etti.
Savunma tarafı, Netanyahu’nun ifadesinin başlaması için erteleme talep etti. Mahkeme bu talebi kısmen kabul ederek ifade verme sürecinin 10 Aralık’ta başlamasına karar verdi.
Netanyahu hakkında rüşvet suçlaması için 10 yıl, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma suçlamaları için ise üç yıla kadar hapis cezası isteniyor.
Bibi Dosyaları belgeseli ve siyasi etkileri
Geçtiğimiz yıl Netanyahu’nun Alexis Bloom ve Alex Gibney tarafından hazırlanan “Bibi Dosyaları” belgeseli, Netanyahu’nun polis sorgularından sızan görüntüleri kullanarak İsrail liderinin karakter kusurlarını ortaya koyuyor.
Belgeselde, Netanyahu polis sorgusunda isnat edilen belirli olayları hatırlamadığını iddia ediyor. Netanyahu’nun çocukluk arkadaşı Uzi Beller, İsrail liderinin ahlaki pusulasını kaybettiğini öne sürüyor. Diğerleri ise Netanyahu’nun 2015 seçimlerinden sonra değiştiğini söylüyor.
Time dergisi tarafından “Kral Bibi” lakabıyla anılan Netanyahu, o zamandan sonra kendi kişisel refahını ulusun iyiliğinden üstün tutmakla suçlanıyor.
İsrail Başbakanı 2019’da başlayan yolsuzluk suçlamalarını aşmaya çalışıyor. Eski çalışma arkadaşları Netanyahu’nun hapis cezasından kaçınmak için her şeyi yapmaya hazır olduğunu söylüyor.
Netanyahu’nun savaş politikasının arkasındaki motivasyonlar
Uzmanlar, Netanyahu’nun Gazze’deki savaşı kişisel çıkarları doğrultusunda uzattığını iddia ediyor.
İsrail Gazze savaşındaki birincil hedeflerine 2024 Ocak ayı gibi erken bir tarihte ulaştı. Buna rağmen savaşın devam etmesi, pek çok kişi tarafından siyasi hesaplarla açıklanıyor.
Hamas lideri Yahya Sinvar’ın Ekim 2024’te öldürülmesi, Netanyahu’nun savaşı sürdürme kararını İsrail’de kısmen meşrulaştırdı. Fakat savaşı kişisel çıkarları için uzattığı ve rehine meselesini kendi siyasi yararı için manipüle ettiği görüşü yaygın.
Gazze savaşıyla beraber Netanyahu anketlerde yükselmeye başladı. 7 Ekim’e götüren politika ve güvenlik başarısızlıklarından sorumlu olan kişinin yeniden seçilmesi artık imkansız değil.
Kritik soru, eski rakibi eski Başbakan Naftali Bennett’in seçime girip girmeyeceği ve Netanyahu’yu köşeye sıkıştırıp sıkıştıramayacağı.
Başarılı bir rehine anlaşması, Netanyahu’nun siyasi dirilişini tamamlayabilir.
Şin Bet Başkanı’nın görevden alınması ve anayasa krizi
Netanyahu’nun İsrail İç Güvenlik Teşkilatı (Şin Bet) Başkanı Ronen Bar’ı görevden alma kararı, İsrail’in 77 yıllık tarihinde eşi görülmemiş bir durum. Daha önce hiçbir Şin Bet başkanı görevden alınmadı.
Netanyahu, Bar’a olan güvenini kaybettiği için bu kararı aldığını açıkladı. Ancak bu hamlenin arkasında başka gizli bir neden olduğu düşünülüyor. Birkaç hafta önce Bar, İsrail Polisi ile birlikte, Netanyahu’nun iki sözcüsü ve eski bir stratejik danışmanı hakkında, Hamas’ı destekleyen bir ülke olan Katar ile şüpheli bağlantılar ve finansal işlemler konusunda soruşturma başlatmıştı. “Katargate” olarak adlandırılan skandalın, ihanete varan suçlamalara yol açma potansiyeli var.
Başbakanın yakın çevresini soruşturan kurumun başkanını görevden alması, çıkar çatışması oluşturuyor. Netanyahu’nun soruşturmayı engelleme amacı taşıdığı şüpheleri artıyor.
Şin Bet, İsrail’in üç istihbarat kurumundan biri olarak terörizm ve casuslukla mücadelenin yanı sıra ülkenin demokratik kurumlarını koruma görevine de sahip.
Netanyahu’nun yargı darbesi olarak nitelendirilen hamleleri ülkedeki otoriterleşme endişelerini artırıyor.
Kaynak: Haaretz, The Times of Israel
