İslam Özkan’ın sunduğu Dünya Alem programının son bölümünde, Ortadoğu’nun iki kritik gündemi Gazze ve Suriye, araştırmacı-yazar Mehmet Akif Koç’un katılımıyla tartışıldı. Videoda, Gazze’deki soykırımın durdurulma olasılığı, İsrail’in stratejileri, Suriye’deki Şam-SDG müzakereleri ve İsrail’in tampon bölge hedefleri tartışıldı.
Videoda Mzkan ve Koç Gazze’deki soykırımın durdurulma ihtimalini ele aldı. Mehmet Akif Koç, 7 Ekim 2023’te başlayan sürecin, aslında 1948’den bu yana devam eden uzun vadeli bir stratejinin parçası olduğunu vurguladı.
“Gazze, İsrail tarafından açık hava hapishanesine dönüştürüldü; elektrik, su ve gaz İsrail’in kontrolünde, işsizlik %70-80’lerde,” diyen Koç, bölgedeki iki buçuk milyon insanın, çoğunluğu genç ve çocuklardan oluşan bir nüfusun, insanlık dışı koşullarda yaşadığını belirtti.
Koç, İsrail’in Gazze’yi “tehdit unsurlarından arındırma” hedefiyle hareket ettiğini ve soykırımın yaklaşık iki yıldır devam ettiğini ifade etti. “İsrail, yokuş yukarı bisiklet sürüyor; pedal çevirmeyi bırakırsa bisikletten düşer,” benzetmesiyle, İsrail’in iç siyaset ve güvenlik algısının soykırımı sürdürmeye zorladığını aktardı. Koç’a göre, Netanyahu’nun iç politikadaki adli sorunları ve koalisyonundaki aşırı milliyetçi grupların baskısı, Gazze’deki katliamların devamında etkili. İsrail toplumunda yapılan anketlerde, Filistinlilerin Gazze’den tehcirini destekleyenlerin oranının %75-84 arasında değişmesi, Koç’un “dehşet verici” olarak nitelendirdiği bir tabloyu ortaya koyuyor.
Hamas’ın gücünü kırmak için İsrail’in, Hamas karşıtı aşiretleri destekleme stratejisine değinen Koç, bu stratejinin kısa vadede başarılı olabileceğini, ancak uzun vadede Hamas’ın yer altına çekilmesiyle direnişin yeniden örgütlenebileceğini belirtti. “Hamas’ın toplumsal desteği, soykırım ve açlık baskısı altında azalabilir, çünkü insanlar hayatta kalmaya çalışıyor,” diyen Koç, yine de Gazze halkının tamamının Hamas’ı desteklemediğini, ancak direnişin alternatifsiz olduğunu vurguladı.
Müzakereler konusunda ise Koç, Hamas’ın 7 Ekim’deki esir alma stratejisinin, İsrail hapishanelerindeki Filistinlileri serbest bırakma amacı taşıdığını, ancak bu hesabın tutmadığını ifade etti. Koç, şu anda esir takasının tartışıldığını, ancak asıl tıkanıklığın Hamas’ın silahsızlandırılması ve Gazze’nin tampon bölge haline getirilmesi taleplerinde olduğunu belirtti. “Hamas, silahsızlanmayı kabul etmez, çünkü Ortadoğu’da silahsız bir yapının ayakta kalması mümkün değil,” diyerek, Arap barış gücü gibi bir çözümün Hamas ve Filistinliler tarafından kabul edilebileceğini önerdi.
Suriye: Şam-SDG müzakereleri ve İsrail’in tampon bölge stratejisi
Videoda, Suriye’deki gelişmeler ele alındı. Suriye Savunma Bakanı Asaad eş-Şibani’nin Moskova’da Putin ile görüşmesi, Rusya’nın Suriye’ye geri dönme ihtimalini gündeme getirdi. Ancak Koç, Rusya’nın Esad döneminde elde ettiği kazanımları yeniden yakalamasının mümkün olmadığını ve Şam yönetiminin Rusya’ya büyük bir kredibilite vermeyeceğini düşündüğünü belirtti. “Rusya, diplomatik hamleleri seviyor, ancak Suriye’ye geri dönüyor demek tabloyu açıklamaktan uzak,” diyen Koç, Şam’ın ABD, Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye’ye bağımlılığının, Rusya’yı dengeleme çabalarını sınırladığını ifade etti.
SDG ile Şam arasındaki Paris müzakerelerine değinen Koç, bu görüşmelerin ertelendiğini ancak iptal edilmediğini, SDF’nin Suriye ordusuna entegrasyonu, IŞİD hapishaneleri ve petrol gelirlerinin paylaşımı gibi konuları kapsadığını belirtti. SDF’nin “federal ordu” önerisine karşı Şam’ın tam entegrasyon talebi, müzakerelerde temel bir tıkanıklık yarattı. Koç, Türkiye’nin Suriye’de üniter bir devlet yapısını desteklediğini ve SDF’nin saha kontrolüne izin vermeyeceğini vurguladı. “Türkiye, 950 km’lik sınırıyla Suriye’de belirleyici; Ankara, SDF bölgesinde bir kara operasyonu hazırlığı içinde olabilir,” diyerek, önümüzdeki dönemde Kürt-Arap ittifakının zayıflayabileceğini ve Şam’ın üniter devlet yapısına dönme hedefini güçlendirebileceğini öngördü.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
“İç savaş bitmedi”
İsrail’in Suriye’deki stratejisine de değinen Koç, 8 Aralık 2024’ten sonra Esad’ın kaçışıyla başlayan İsrail saldırılarının Suriye’nin hava ve deniz kuvvetlerini yok ettiğini, ağır silah stoklarını büyük ölçüde imha ettiğini belirtti. İsrail’in, Golan Tepeleri’ni genişletme ve Şam’ı topçu menzilinde tutma hedefiyle hareket ettiğini ifade eden Koç, Suveyda’daki Dürzi meselesini İsrail’in demografik baskı aracı olarak kullandığını söyledi.
Koç, “İsrail, Dürziler üzerinden nüfuz kurmayı ve su kaynakları gibi stratejik avantajlar elde etmeyi hedefliyor, ancak Yahudi yerleşimcileri bu bölgeye taşımak kısa vadede mümkün değil,” dedi.
Koç, Suriye’de beş temel çatışma dinamiği öngörüyor: HTŞ ile Aleviler, Dürziler, Şii milisler, Kürtler ve HTŞ’nin iç dönüşüm süreçleri. “İç savaş bitmedi; bu dinamikler önümüzdeki dönemde çatışma üretebilir,” diyerek, İsrail’in tampon bölge hedefinin Şam’la müzakerelerde kilit bir pazarlık konusu olduğunu belirtti. Türkiye ile İsrail arasında Suriye’de bir güç mücadelesi yaşandığını ve Türkiye’nin Şam’ı müzakerelere teşvik ederek İsrail’le doğrudan çatışmadan kaçındığını ekledi.
Videoda Koç, Gazze’deki soykırımın durdurulması için uluslararası toplumun yetersiz kaldığını, Suriye’de ise Şam-SDG müzakereleri ve İsrail’in tampon bölge stratejisinin bölgesel dengeleri şekillendireceğini vurguladı. Koç, Gazze’de Hamas’ın silahsızlandırılmasının Batı Şeria benzeri bir tablo yaratabileceğini, Suriye’de ise Türkiye’nin baskısının ve Şam’ın üniter devlet hedefinin SDF’nin özerkliğini sınırlayabileceğini ifade etti. Ortadoğu’nun geleceği, bu kırılgan dengeler ve güç mücadeleleri etrafında şekillenmeye devam ediyor.
