Brezilya Yüksek Mahkemesi, eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’yu 2022 seçimlerinden sonra demokratik düzeni ortadan kaldırmaya yönelik darbe planı kurmak suçundan 27 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırdı. 5 yargıçtan 4’ü Bolsonaro’yu suçlu buldu.
Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin beş kişilik heyeti, eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’yu darbe girişimi iddiasından suçlu buldu. Mahkeme, 70 yaşındaki Bolsonaro’ya 27 yıl 3 ay hapis cezası verdi. Karar, beş yargıçtan dördünün suçlu oyuyla alındı.
Bolsonaro, “şiddet yoluyla demokratik hukuk düzenini ortadan kaldırmaya teşebbüs, darbe girişimi, silahlı suç örgütüne üyelik ve kamu malına zarar verme” suçlarından mahkûm edildi. Aşırı sağcı eski lider, 2022 seçimlerini kaybettikten sonra iktidarda kalmak için komplo kurduğu gerekçesiyle yargılandı.
Mahkeme kararı Brezilya tarihinde ilk olma özelliği taşıyor
Yerel basın, kararı “tarihi” olarak nitelendiriyor. Brezilya tarihinde hiçbir eski devlet başkanı demokratik kurumlara yönelik suçlamalarla benzer şekilde mahkûm edilmemişti. Yüksek Mahkeme Birinci Daire Başkanı Cristiano Zanin, delillerin sanıkların demokratik hukuk devletini yıkmayı amaçladıklarını ortaya koyduğunu belirtti.
Zanin şunları söyledi: “Savcılık, hiyerarşik şekilde örgütlenmiş bir suç örgütünü tatmin edici biçimde tanımlamayı başardı. Bu örgüt Bolsonaro’nun iktidarda kalmasını sağlamak amacıyla hangi suç yöntemi olursa olsun kullanmaya odaklanan bir proje etrafında şekillenmişti.”
Bolsonaro’nun suç ortakları da ceza aldı
Mahkeme, Bolsonaro’nun yanı sıra 7 suç ortağına da 2 yıl ile 26 yıl arasında değişen hapis cezaları verdi. Eski Savunma Bakanı General Braga Netto 26 yıl, Admiral Almir Garnier 24 yıl hapis cezasına çarptırıldı. General Augusto Heleno 21 yıl, General Paulo Sérgio Nogueira 19 yıl ceza aldı.
Soruşturmada işbirliği yapan Yarbay Mauro Cid’e açık rejimde 2 yıl ceza verildi. Bütün sanıklar eski Brezilyalı yüksek düzeyli görevlilerden oluşuyor.
ABD yönetiminden Brezilya’ya sert tepki
ABD Devlet Başkanı Donald Trump, kararı “çok şaşırtıcı” bulduğunu açıkladı. Trump, “Bu benimle yapmaya çalıştıklarına çok benziyor ama hiç başaramadılar” dedi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise X hesabından “cadı avına” karşı “uygun şekilde yanıt vereceklerini” duyurdu.
Trump yönetimi, Bolsonaro’nun yargılanmasına tepki olarak Brezilyalı mallara yüzde 50 gümrük vergisi uygulamaya başlamıştı. Brezilya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin tehditlerinin demokrasilerini korkutmayacağını belirtti.
Ceza kesinleşmesi için zaman gerekiyor
Bolsonaro’nun derhal hapse girmesi anlamına gelmeyen karar için mahkeme 60 gün içinde gerekçeli kararı yayımlayacak. Bolsonaro’nun avukatları 5 gün içinde itiraz edebilecek. Savunma, hem mahkûmiyet hem de ceza için 11 kişilik tam Yüksek Mahkeme’ye temyiz başvurusu yapmayı planlıyor.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Uzmanlar, temyizin kabul edilme şansının düşük olduğunu belirtiyor. Çünkü normalde 5 yargıçtan en az 2’sinin beraat oyu vermesi gerekiyor. Tek muhalif oy, Yargıç Luiz Fux’tan geldi.
2022 seçimlerinden sonra yaşanan olaylar
30 Ekim 2022’de düzenlenen ikinci tur devlet başkanı seçiminde sol görüşlü Lula da Silva, Bolsonaro’yu yendi. Seçim sonuçlarının açıklanmasından sonra Bolsonaro destekçileri günlerce otoyol kapatma eylemleri düzenledi.
8 Ocak 2023’te ordunun müdahalede bulunması talebiyle slogan atan Bolsonaro destekçileri polis bariyerini aştı. Grup, Ulusal Kongre binasını bastı. Brezilya Federal Polisi, 26 Kasım 2024’te Bolsonaro’nun darbe girişimine dahil olduğunu iddia etti.
Bolsonaro’nun siyasi geleceği belirsiz
Bolsonaro’nun daha önce ayrı bir davada 2030 yılına kadar aday olması yasaklanmıştı. Yeni karar ise bu yasağı 2033’e kadar uzatıyor. Aşırı sağcı lider, yasal sorunlarına rağmen Brezilya’da güçlü siyasi etkisini sürdürüyor.
Bolsonaro’nun müttefikleri kongre aracılığıyla af yasası çıkarmaya çalışabilir. Eski liderin büyük oğlu Senatör Flávio Bolsonaro, mahkumiyeti “büyük zulüm” olarak niteledi. Diğer oğlu Eduardo Bolsonaro ise babası için af kampanyası yürüttüğünü belirtti.
São Paulo Üniversitesi hukuk profesörü Rafael Mafei, tam Yüksek Mahkeme’ye temyizin “pek mümkün olmadığını” ama imkânsız da sayılmadığını söyledi. Rio de Janeiro merkezli siyasi danışman Thomas Traumann ise kararı “1988 anayasasının onaylanmasından bu yana Brezilya demokrasisi için en önemli gün” olarak değerlendirdi.
