Hamas ile İsrail arasındaki dolaylı görüşmeler bugün Mısır’da başlayacak. ABD Başkanı Donald Trump, Gazze’deki savaşı sona erdirme çabalarında rol oynayan tüm arabuluculara ve taraflara “hızlı hareket etme” çağrısı yaptı. Peki görüşmelerdeki kilit maddeler neler?
İsrail ve Hamas, Gazze’deki savaşın sona ermesi için ABD Başkanı Donald Trump’ın hazırladığı 20 maddelik barış planı çerçevesinde yeniden masaya dönüyor.
Gazze için barış görüşmeleri, iki tarafın “nihai anlaşma”ya en fazla yaklaştığı an olarak görülse de, diplomatik kaynaklara göre plan hâlâ rehine takası, Hamas’ın silahsızlanması, Gazze’nin yönetimi ve İsrail’in çekilme takvimi gibi kritik konularda tıkanmış durumda.
ABD, Mısır ve Katar’ın arabuluculuğunda yürütülen görüşmelerin iki yıl süren savaşın ardından ilk somut diplomatik girişim.
Rehine takası: “Tek koz” meselesi
Trump’ın Gazze planına göre, anlaşmanın imzalanmasından itibaren 72 saat içinde tüm rehinelerin serbest bırakılması öngörülüyor. Gazze’de halen 48 İsrailli rehine bulunduğu, bunlardan 20’sinin hayatta olduğunun düşünüldüğü bildiriliyor.
Ancak Hamas, rehinelerin serbest bırakılmasını diğer unsurların tamamlanmasına bağlamak istiyor. Kaynaklara göre Hamas, “sahadaki güvenlik koşulları yerine getirilmeden” teslimata yanaşmıyor.
Geçen ay İsrail’in Katar’ın başkenti Doha’daki Hamas heyetine düzenlediği hava saldırısı iki taraf arasındaki güvensizliği derinleştirmişti.
Hamas’ın silahsızlanması: “Ya kolay yoldan ya zor yoldan”
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, savaşın başından beri hedefinin “Hamas’ı ortadan kaldırmak” olduğunu söylüyor. Trump’ın planında Hamas’ın silahsızlanması ve Gazze’nin askerden arındırılması şart koşuluyor.
Hamas, “Filistin devleti kurulmadan silah bırakmayacağını” yineledi. Bu nedenle örgütün yanıtında silahsızlanmadan söz edilmemesi, planın en ciddi çıkmazlarından biri olarak görülüyor. Netanyahu ise hafta sonunda “Hamas silahsızlandırılacak, Gazze demilitarize edilecek; ister kolay yoldan, ister zor yoldan” ifadelerini kullandı.
Gazze’nin yönetimi: Trump ve Blair’in rolü tartışmaların odağında
20 maddelik plana göre Hamas gelecekte Gazze yönetiminde yer almayacak. Bölge, geçici olarak Filistinli teknokratlardan oluşan bir “geçiş hükümeti” tarafından yönetilecek. Bu yapının denetimini ise Donald Trump’ın başkanlığında, eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in de yer aldığı “Barış Konseyi” üstlenecek.
Plan, nihai aşamada yönetimin Filistin Yönetimi’ne (PA) devredilmesini öngörüyor. Ancak Netanyahu, “Filistin Yönetimi’nin Gazze yönetiminde rol almayacağını” açıkça dile getirdi. Hamas ise yanıtında, “birleşik Filistin hareketinin parçası olarak rol almayı” hedeflediğini belirtti.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
İsrail’in çekilme takvimi: “Belirsizlik en büyük sorun”
Plan, İsrail’in Gazze’den aşamalı çekilmesini öngörüyor. Beyaz Saray’ın yayımladığı haritada üç aşamalı bir plan yer alıyor:
İlk aşamada İsrail Gazze’nin yüzde 55’inden, ikinci aşamada yüzde 40’ından çekiliyor. Son aşamada ise kontrol alanı yüzde 15’e düşüyor. Ancak bu son bölge “güvenlik koridoru” olarak tanımlanıyor ve süresiz olarak kalabilir.
Hamas, net bir takvim ve tam çekilme garantisi olmadan planı kabul etmeyeceğini belirtiyor. Ayrıca Washington’un dağıttığı haritaların, İsrail ordusunun fiili kontrol haritalarıyla uyuşmadığı da dikkat çekiyor.
Zorlu bir yol: “Barış planı mı, ateşkes formülü mü?”
Trump’ın planı yalnızca birkaç sayfadan oluşan kısa bir çerçeve belgesi.
Taraflar, öncelikle rehine serbest bırakılması ve ateşkesin kalıcı hale gelmesi üzerinde uzlaşmaya çalışacak. Ancak uzmanlara göre, “silahsızlanma” ve “Gazze’nin geleceği” başlıkları çözülmeden kalıcı barış mümkün görünmüyor.
Diplomatik çevreler, Mısır’daki görüşmelerin tarafların son kez birbirini yoklama turu olabileceğini, başarısızlık halinde çatışmaların yeniden tırmanabileceğini belirtiyor.
Kaynak: BBC
