Türkiye’nin yakın siyasi tarihinde faili meçhul cinayetlerin sembolü haline gelen “Beyaz Toros” ifadesinin tişörtlere basılması ve bu tişörtlerin de online alışveriş platformlarında satışa sunulması sosyal medyada tepki topladı. Tepkilerin ardından Ötüken Online’ın tişörtleri hem Trendyol’dan hem de Hepsiburada’dan kaldırıldı.
Ötüken Online adlı bir satıcı tarafından, “Toros severlere özel” başlığı ile satışa sokulan tişörtler üzerinde “Beyaz Toros” ve “Bozkurt işareti” ile birlikte, “On yedi bin kişi bir beyaz torosa nasıl sığar?” yazısının yer alması sosyal medyada tepki topladı.
Satıcı, kendisine tepki gösteren kullanıcılara, “Tarih bilgisi olan herkes anlayışla karşılayacaktır, Türkiye özgür bir ülke” yanıtını verdi.
Tepkilerin ardından Ötüken Online’ın tişörtleri hem Trendyol’dan hem de Hepsiburada’dan kaldırıldı.
Platformlardan ise konuya ilişkin açıklama gelmedi.
Kim, ne tepki verdi?
İHD Şırnak Şubesi X hesabından yaptığı açıklamada, “Beyaz Toros”ların siyasi cinayetlerin sembolü olduğunu hatırlatarak, “Bu suçlar, mizahın, nostaljinin ya da ticari kazancın konusu yapılamaz” dedi.
İHD Genel Merkezi de Şırnak Şubesi’nin mesajını alıntılayarak, “Beyaz Toros, faili meçhul cinayetlerin ve gözaltında kaybedilenlerin simgesidir — Pazarlanamaz!” ifadelerini kullandı.
Cumartesi Anneleri’nin resmi X hesabından da yapılan paylaşımda, “İnsanlığa karşı işlenmiş bir suçun simgesi ticaretin konusu yapılamaz, pazarlanamaz” denildi ve ürünün derhal satıştan kaldırılmasını; Trendyol ve üretici firma hakkında da yasal işlem başlatılmasını talep etti.
Gazeteci Nedim Türfent ise online alışveriş platformlarında sadece Beyaz Toros tişörtlerinin değil, JİTEM tişörtlerinin de satışta olduğunu duyurarak şöyle yazdı:
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
“Birisi hükümete/parti devletine iki kelam eleştiri yapsa, polis sabahın köründe kapısını koçbaşıyla basıyor.
Ama faili meçhul cinayetler, beyaz Toros ve JİTEM üzerinden suç ve suçluyu öven/yücelten bu firmalara ve firmaların ürünlerini satan Trendyol ve Hepsiburada’ya karşı sus puslar.”
Van Barosu’ndan suç duyurusu
Van Barosu, Trendyol ve ilgili firma hakkında “suçu ve suçluyu övme”, “nefret ve ayrımcılık” ile “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” suçlarından suç duyurusunda bulundu.
Beyaz Toros neden sembol?
Türkiye’nin yakın siyasi tarihinde “beyaz Toros” ifadesi, bir otomobil modelinden çok daha fazlasını ifade ediyor. Renault 12 Toros marka beyaz araçlar, 1990’lı yıllarda özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu’da yaşanan faili meçhul cinayetler ve gözaltında kayıplarla özdeşleşti.
PKK ile devlet arasındaki çatışmaların en yoğun yaşandığı dönemde, bölgedeki vatandaşların anlatımlarına göre, beyaz Toroslarla evlerinden alınan birçok kişi bir daha geri dönmedi. İnsan hakları örgütlerinin raporlarında da bu araçların, JİTEM ve emniyet birimleri tarafından “sivil operasyonlarda” sıklıkla kullanıldığı belirtiliyor.
Bu nedenle beyaz Toros, zamanla yalnızca bir araç olmaktan çıktı; devletin karanlık operasyonlarının, kayıpların ve faili meçhul cinayetlerin sembolü haline geldi. Bugün hâlâ “beyaz Toros” dendiğinde, Türkiye’nin yakın geçmişindeki hak ihlalleri ve derin devlet tartışmaları akla geliyor.
Beyaz Toroslar, siyasi tartışmalarda da yakın zamanda çokça atıf yapılan bir sembol oldu.
