Kaynak: New York Times
Kuzey İrlanda’da iki hafta önce bir gazetecinin de hayatını kaybettiği ayaklanma, 21 yıl önce resmen son bulmuş çatışmanın beklenmeyen bir yankısıydı. Fakat genç işçi Stevie Mallett için olanlar, az buçuk da olsa öngörülebilirdi.
“Hâlâ yoksulluk içindeyiz”
Mallett ayaklanmaya katılan gençlerin bir kısmını tanıyor. Ona göre bu insanları yeniden dirilmiş IRA’ya katılmaya iten şey yoksulluk. Örneğin bunların arasında inşaat işçisi olmak isteyen biri gerekli sertifika için ödemesi gereken yaklaşık 900 liralık parayı dahi denkleştirememiş.
“Onlara zamanla her şeyin daha iyi olacağını söylüyorsunuz, fakat size diyorlar ki “Ne zaman? Ne zaman olacak?” diyor Mallet, gazeteci Lyra McKee’nin öldürüldüğü sokakta yürürken, “Hâlâ yoksulluk içindeyiz.”
Yaklaşık 30 yıl süren gerilla savaşından sonra gelen Hayırlı Cuma barış anlaşması, başta IRA (İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu) olmak üzere militan grupların silah bırakmasıyla sonuçlanmıştı. Anlaşmanın bir parçası olarak İrlanda milliyetçileri ve Londra yanlıları arasında iktidarı paylaştırmak için bölgesel bir hükümet kurulmuştu. Çatışmanın mahvettiği ekonomiyi diriltmek için büyük yatırımlar yapılacağına söz verilmişti. İrlanda ile sınır kontrolleri kaldırılmasıyla her iki taraftan insanlar sınırın öte yanında yaşamaya ve çalışmaya başlamıştı.
McKee’nin öldürülmesi, bu anlaşmanın ne kadar kırılgan olduğunu gösterdi.
“IRA hâlâ burada”
Kuzey İrlanda polisinin sağladığı verilere göre 2017-2018 arasında 68 çatışma ve bombalama gerçekleşti.
Londonderry’nin 17. yüzyıldan kalma surlarında hâlâ şu yazılı: “IRA hâlâ burada”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Çoğu silahlı grup anlaşmaya uysa da kimi cumhuriyetçi gruplar birleşik bir İrlanda için daha fazlasının yapılması gerektiğini savundu. Bu tür bazı gruplar 2012’de bir araya gelip “Yeni IRA” adı verilen yeni bir ittifak kurdular. Geçen ocak ayında bir adliye önüne bombalı araç koyma ve McKee’nin öldürülmesi gibi son zamanlarda gerçekleştirilen eylemlerden de işte bu grup sorumlu tutuluyor.
Muhalif cumhuriyetçiler üzerine “Bitmemiş Mesele” (Unfinished Bussiness) adlı bir kitap kaleme alan yazar Marisa McGlinchey, Yeni IRA’nın “yeni bir oluşum gibi görülmek istemediğini” ve “kendisini İrlanda’nın birleşmesi için yapılan uzun kampanyanın son aşaması olarak gösterdiğini” söyledi.
Cumhuriyetçi hareketten ismini vermeyen önemli bir figür, kaynak ve militan eksikliğinden ötürü kampanyalarının etkisinin şimdilik somut değil sembolik olduğunu belirtti. Amaçlarının, her ne kadar da eski IRA militanları kadar güçlü olmasalar da “ateşi diri tutmak” olduğunu da sözlerine ekledi.
Fakat Kuzey İrlanda sakinleri genellikle Yeni IRA’dan, haydutluğu siyasi amaçlarla gizleyen bir suç örgütü olarak bahsediyor.
McKee’nin öldürülmesi, Yeni IRA’nın amaçlarının doğru fakat zamanlama ve yöntemlerinin yanlış olduğunu savunan diğer bağımsızlıkçı grupların bile tepkisini çekti.
Ofisinin penceresi cinayetin işlendiği yere bakan Mallett, Yeni IRA’nın eylemlerinin bir kısmının Londonderry’deki yoksulluk üzerinden açıklaması olabileceğini, fakat bunun yine de yapılanları haklı göstermeyeceğini söyledi.
Yeni IRA temel motivasyonlarının ekonomik durumdan kaynaklandığını reddedip asıl motivasyonlarını “yeniden birleşme davasından” aldıklarını söylüyor.
Londonderry’de çocukların üçte biri yoksul
Bir denetleme şirketinin yaptığı araştırmaya göre Londonderry’nin ekonomik büyüme hızı, Birleşik Krallık’taki tüm diğer şehirlerden daha düşük. Londonderry’li çocukların üçte biri yoksulken kargaşanın yaşandığı Creggan’da bu oran yüzde 50’ye çıkıyor. Üstüne üstlük Londra’daki muhafazakâr hükümetler, on yıldır bölgenin bütçesini keserek toplumsal hizmetlerin, gençlik programlarının ve zabıta hizmetlerinin bilinçli olarak aksamasına neden oldu. Tüm bunların toplumsal eşitsizliğin çatışmaya yol açtığı bölgede ciddi sonuçları oldu. Pek çok insan, Hayırlı Cuma anlaşmasındaki ekonomik vaatlerin hayatlarına hiç dokunmadığını söylüyor.
Böyle bir ortamda kimi gençlerin silahlı hareketlere katılması sürpriz olarak karşılanmıyor.
Bölgede bağımsızlıkçılarla Londra yanlıları arasındaki iktidar paylaşımı anlaşmasının çökmesi, Kuzey İrlanda’yı iki yıldan fazla süredir hükümetsiz bırakması, barış sürecinin yanlış gittiğine yönelik hisleri daha da kuvvetlendirdi.
Aynı şekilde sınır kontrollerini yeniden getirecek olan Brexit süreci de. Mallett İrlanda’ya açılan yolların Kuzey İrlanda’ya gidenlerden çok olduğu Londonderry’nin milliyetçi kısımlarında sınır kontrollerinin yeniden gelmesinin “psikolojik bir etkisi” olduğunu ve insanları “korkuttuğunu” söyledi.
Fakat Yeni IRA’cılar, bunun kendi davaları için olumlu etkileri olabileceğini düşünüyor:
“Sınırın geri getirilmesi harika olur. Bu, bu ülkenin bölünmüş olduğu fikrini yeniden gündeme getirecektir.”
