Futbol yorumcuları üzerine yapılan bir araştırma, yorumcuların açık tenli oyunculardan bahsederlerken zekâ, iş ahlakı ve kalite gibi özellikleri; koyu tenli oyunculardan bahsederlerken ise fiziksel ve atletik özellikleri ön plana çıkardığını ortaya koydu. Uzmanlara göre, araştırma sonuçları futbol yorumculuğundaki ırksal önyargılar açısından önemli bulgular taşıyor.
Danimarkalı araştırma şirketi RunRepeat tarafından yapılan ve altı ay süren araştırmada, 2019-2020 futbol sezonunda İngiltere Premier Lig, İtalya Serie A, İspanya La Liga ve Fransa Ligue 1 gibi liglerde oynanan ve Sky Sports, TSN, Free Sports ve Bein Sports gibi farklı kanallarda yayınlanan 80 farklı maçta görev yapan iki binden fazla yorumcunun söylemi analiz edildi. Araştırmada yalnızca İngilizce ile anlatılan maçlarda ve farklı ten renklerinden, toplam 643 futbolcu için yapılan söylemler incelendi. Futbolcuların renklerine göre ayırt edilebilmeleri için popüler futbol simülasyon oyunu olan Football Manager’ın 2020 yılında çıkardığı son oyunun veritabanından faydalanıldı.
Yapılan analizlere göre, futbol yorumcularının, açık tenli oyuncular için yaptığı 1361 farklı yorumda, bu futbolcuların zekâsını yüzde 62,60, çalışkanlığını yüzde 60,30 ve kalitelerini yüzde 62,79 oranında övdükleri ortaya çıktı. Bunun yanı sıra, futbol yorumcularının, güçten bahsederlerken 6,59 kat çoklukta, hızdan bahsederlerken ise 3,38 kat çoklukta koyu tenli oyunculara referans verdikleri görüldü. Elde edilen diğer bulgulara göre, futbolcuların gücünü öven yorumların yüzde 86,76’sı, hızını öven yorumların da yüzde 84,17’si daha koyu tenli futbolcular için yapıldı. Araştırmada öne çıkan başka önemli bir bulguya göre ise, yorumcular tarafından futbolcuların zekâsını eleştiren yorumların yüzde 63,33’ü ve kalitesini eleştiren yorumların yüzde 67,57’si daha koyu tenli oyuncular için yapıldı.
“Yorumcular, önyargılarımızı daha da derinleştiriyorlar”
The Guardian’da yer alan habere göre, araştırma, Birleşik Krallık’taki futbolcu sendikası olan Profesyonel Futbolcular Derneği’nin (PFD) işbirliği ile yürütüldü. Araştırma sonuçları hakkında konuşan PFD Eşitlikler Sorumlusu Jason Lee, yayıncı kuruluşlarının ve yorumcuların ırkla ilgili önyargılar konusunda daha çok farkındalık kazanmaları gerektiğini belirterek, “Bu araştırma, futbolculara ten renkleriyle ilişkili bazı özellikler yüklediğimizi kanıtlıyor. Yorumcular, futbolcularla ilgili algımızı şekillendiriyorlar ve zaten var olan ırkla önyargılarımızı daha da derinleştiriyor” diye konuştu.
RunRepeat tarafından yapılan araştırmanın sonuçları, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) başlayarak tüm dünyaya yayılan “Black Lives Matter” (Siyah hayatlar önemlidir) protestolarıyla eşzamanlı olarak paylaşıldığı için kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Araştırma basına yansıdıktan sonra hemen harekete geçen İngiliz spor kanalı Sky Sports, maç spikerlerlerini ve yorumcularını bir araya getirerek maç anlatımlarında kullanılan dil ve ifadelerin konu alındığı tartışma toplantıları düzenledi.
