Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Yüksek Mahkemesi bugün (7 Aralık) Nazi Almanyası’nın Yahudi sanat eseri tacirlerinden çeşitli sanat koleksiyonlarını zorla çok ucuza satın aldığının öne sürüldüğü bir davada tarafları dinleyecek. Dedesi adına Almanya’ya dava açan Jed Leiber, dedesine ait bir ortaçağ sanat koleksiyonunun Naziler tarafından zorla düşük fiyattan satın alındığını öne sürüyor. İçinde altın haçlardan dini mücevherlere kadar çok sayıda eser barındıran koleksiyon halen Berlin’deki bir müzede sergileniyor.
ABD’nin Kaliforniya Eyaleti’nde yaşayan 35 yaşındaki müzisyen Jed Leiber’ın 1920’li yıllarda Frankfurt’ta sanat eseri tacirliği yapan dedesi Saemy Rosenberg adına Almanya hükümetine karşı açtığı dava, bugün başlıyor.
AFP’de yer alan habere göre, 1929’daki Büyük Buhran’dan kısa bir süre önce Rosenberg ve diğer Yahudi meslektaşları, dönemin Brunswick Dükü’nden bir sanat koleksiyonu satın aldı. 1929’da piyasalar çöktükten sonra tacirler, 1932 yılında parçaların yarısını ABD’li koleksiyonculara satmayı başardı, diğer parçaları ise Hollanda’daki kasalarda sakladı.
Tacirler koleksiyonun kalanını, Adolf Hitler iktidara geldikten iki yıl sonra, 1935’te, daha düşük bir fiyata, Gestapo’yu (Nazi polis teşkilatı) kuran Hermann Göring tarafından yönetilen Avrupa devleti Prusya’ya sattı.
Kaliforniyalı müzisyen Jed Leiber, Naziler’in dedesine baskı yaparak koleksiyonu düşük bir fiyata satmasını sağladıklarını öne sürerek konuyu ABD Yüksek Mahkemesi’ne taşıdı. AFP’ye konuşan Leiber “1935 yılında herhangi bir Yahudi şirketinin tüm zamanların belki de en büyük ve kötü şöhretli hırsızıyla (Naziler) adil bir anlaşma yapması mümkün değildi. Davada geri ödeme ve zararın karşılanması gibi şeyler var. Ancak olay bunlardan ibaret değil. Önemli olan adalet” dedi.
Almanya ise Leiber’in suçlamalarına katılmıyor. Almanya’nın başkenti Berlin’de bulunan Prusya Kültürel Miras Vakfı, satışın “zorla satın alma olmadığını” belirten bir açıklama yaparken Almanya hükümeti, olayın gerçeği yansıtmadığı yönündeki iddialarını 2014 yılında hazine için iade talebi alan bir danışma komitesinin kararına dayandırıyor. Komite, sanat eserleri için ödenen bedelin o yıllardaki piyasa fiyatına uygun olduğunu ve Naziler’in indirimli fiyat için satıcılara herhangi bir baskı yaptığının kanıtı olmadığına karar vermişti.
Almanya’nın bu açıklamalarının ardından bazı Yahudi sanat eseri tacirlerinin torunları, en az 250 milyon dolar değerinde olduğunu öne sürdükleri sanat eserlerini geri almak için ABD mahkemelerine başvurdu.
Leiber tarafından açılan ve ABD Yüksek Mahkemesi’ne taşınan dava, dokuz yargıç tarafından telefon vasıtasıyla incelenecek ve Haziran 2021’e kadar ABD mahkemelerinin bu konuda yargı yetkisine sahip olup olmadığı karara bağlanacak.
Almanya ise satış işlemi Almanya vatandaşları arasında ve Almanya topraklarında yapıldığı için, konu hakkında sadece Alman mahkemelerinin yargı yetkisine sahip olduğunu savunuyor.
ABD hükümeti, davada Almanya’yı destekliyor. Fakat davacıların avukatları “Holokost bir iç mesele değildi” diyerek Almanya’nın bu tutumunu eleştiriyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Derleyen: Sema Kahriman
