Tarihin en büyük aşılama kampanyası sürüyor: Dünya koronavirüsü “aşı”yor, Türkiye ne yapıyor?

Dünya tarihindeki en büyük aşılama kampanyası başladı. Our World in Data tarafından hazırlanan verilere göre dünyada yaklaşık 50’ye yakın ülkede 28 milyondan fazla doz uygulandı. Dünyadaki nüfusun 7.8 milyardan fazla olduğu düşünüldüğünde, aşılanan kişi sayısının dünya nüfusuna oranı yüzde 0,38’e denk geliyor. Türkiye’de ise aşının ne zaman yapılacağı konusunda belirsizlikler sürerken, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin’den getirilen koronavirüs aşısının bu hafta sonundan önce uygulanmaya başlayacağını söyledi. Türkiye’de aşılamaya en geç 15 Ocak’ta başlanması öngörülürken, dünyadaki aşı takip sistemi bizlere neler söylüyor? Hangi ülke kaç kişiyi aşıladı? Hangi ülke, hangi aşıyı kullanmakta? 

Koronavirüs salgınında dünya genelinde şu ana kadar 30 milyona yakın kişi aşılandı. Dünyadaki nüfusun 7.8 milyardan fazla olduğu göz önüne alındığında, dünya nüfusunun sadece yüzde 0,38’i aşılanmış durumda. Dünyanın belirli ülkelerinde ilaç firmaları sağlık otoritelerinden onay almak için yarışmaya devam ederken, ülkelerin hangi aşı firmaları ile anlaşma yaptığı, hangilerini kullandığı ve aşılanmaya başlayan ülkelerde kaç kişinin aşılandığı da tartışma konusu olmaya devam ediyor. 

Ülke ülke incelendiğinde, dünya genelinde en fazla aşılanan kişinin Çin’de olduğu biliniyor. Çin’i, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İngiltere takip ediyor. Dünyada gün içerisinde en fazla aşıyı ise, 630 bin ile ABD yapmış durumda.

Aşılanan kişi sayısı ile ülkelerin nüfusları arasındaki orana bakıldığında, ocak ayının ikinci haftası itibari ile ülke nüfusunun yüzde 21’den fazlasını aşılayan İsrail, listenin birinci sırasında. İsrail’i nüfusunun yüzde 11’den fazlasını aşılayan Birleşik Arap Emirlikleri takip ederken, listenin üçüncü sırasında ise nüfusunun yüzde 5’inden fazlasını aşılayan Bahreyn takip ediyor. 

Türkiye’de ise aşılanmaya henüz başlanmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 2021 yılının ilk kabine toplantısının ardından (11 Ocak) yaptığı açıklamasında, Çinli ilaç firması Sinovac’ın ürettiği CoronaVac aşısının ne zaman uygulanacağına dair gereken bilgiyi kamuoyu ile paylaştı. Erdoğan, ilk etapta üç milyon doz aşının geldiğini hatırlattı ve “Perşembe veya cuma günü kampanyamız başlamış olacaktır” dedi.

Peki, dünyadaki aşı takip sisteminde öne çıkan ülkeler hangileri? Dünyada 30 milyona yakın kişi aşılanmışken, hangi ülke kaç kişiyi aşılamış durumda ve hangi ülke, hangi aşıyı kullanıyor? İşte dünyadaki aşı takip sisteminde öne çıkan ülkeler:

Çin

Koronavirüs salgını, ilk olarak 2019’un Aralık ayında Çin’in Vuhan kentinde tespit edilmesinden bu yana 1.9 milyondan fazla kişinin ölümüne sebep oldu. 1.4 milyar nüfuslu Çin’de, yaklaşık 10 milyon kişi aşılandı. Ülke nüfusunun yüzde 0,70’ine yakınını aşılayan Çin, Sinopharm & Sinovac aşısını kullanıyor.

Amerika Birleşik Devletleri

Nüfusu 332 milyonun üzerinde olan ABD’de, koronavirüs salgının başından itibaren 23 milyon kişi etkilendi. Şu ana kadar ABD’de 385 bin kişinin ölümüne sebep olan koronavirüs salgınına karşı aşılama tüm hızıyla devam ediyor. ABD’de yaklaşık dokuz milyona yakın kişinin aşılandığı bilinirken, bu oran ülke nüfusunun yüzde 3’e yakınına tekabül ediyor. 

Hem BioNTech & Pfizer hem de Moderna aşısını kullanan ABD, günde aşıladığı 630 binden fazla insan ile dünyada gün içerisinde en fazla insanı aşılayan ülke konumunda. ABD, 12 Aralık’ta BioNTech & Pfizer, 18 Aralık’ta ise Moderna aşısı için acil kullanım onayı vermişti. 

İngiltere

68 milyonun üzerinde nüfusu ile İngiltere, salgının başından itibaren koronavirüs vakaları ile baş etmekte zorlanıyor. Üç milyondan fazla kişinin virüse yakalandığı İngiltere’de, 81 bin kişi hayatını kaybetti. 2020’nin Aralık ayının başında başlatılan aşılama kampanyasında İngiltere, şu ana kadar 2.5 milyondan fazla kişiyi aşılamış durumda. 

Pfizer ve BioNTech’in koronavirüse karşı geliştirdikleri aşıya onay veren ilk ülke olan İngiltere, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 4’ünü aşıladı. İngiltere’de vatandaşlar çoğunlukla BioNTech & Pfizer aşısını oldu. Ülkede onay alan ikinci koronavirüs aşısı olan ve Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen AstraZeneca aşısı da 4 Ocak’tan itibaren kullanılmaya başlandı.

İtalya

Salgının başlamasından bu yana koronavirüsün en çok etkilediği ülkelerden biri de İtalya. 60 milyonun üzerindeki nüfusu ile İtalya’da salgının başından itibaren iki milyon kişi koronavirüse yakalandı. 79 bin kişinin koronavirüs sebebiyle hayatını kaybettiği İtalya’da ilk koronavirüs aşısı, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri için belirlenen 27 Aralık Aşı Günü’nde (V-Day) yapıldı. 701 bin kişinin aşılandığı İtalya’da BioNTech & Pfizer aşısı kullanılıyor. 

Almanya

83 milyonluk nüfusu ile Almanya’da salgının başından bugüne dek 42 bin kişi hayatını kaybetti. 613 bin kişinin aşılandığı Almanya’da ilk aşı 27 Aralık günü yapıldı. Nüfusunun yüzde 0,73’ünü aşılayan Almanya’da, ABD merkezli Pfizer ile birlikte geliştirilen Almanya merkezli BioNTech aşıları kullanılıyor. Fakat önümüzdeki günlerde hizmete girmesi beklenen ikinci aşı merkezinde Moderna aşısının da kullanılacağı gelen bilgiler arasında.

Rusya

Salgının başından bu yana dünyada en fazla vaka sayısı görülen ülkeler arasında dördüncü sırada yer alan Rusya’da, son verilere göre dört milyona yakın kişi koronavirüsten etkilenmiş durumda. 145 milyondan fazla nüfusu olan Rusya, koronavirüs salgınına karşı kendi aşısını geliştirenlerden: “Sputnik-V”.

5 Aralık günü toplu aşılamaya başlanan Rusya’da, bugüne dek 1.5 milyon kişi aşılandı. 

İspanya

46 milyondan fazla nüfusu bulunan İspanya, koronavirüsten en çok etkilenen ülkelerden biri. İspanya’da salgının başından itibaren koronavirüsten etkilenen kişi sayısı 2 milyonun üzerinde. Şu ana kadar 52 binden fazla kişinin vefat ettiği bilinen İspanya’da, koronavirüs salgınına karşı aşılama diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi 27 Aralık günü başladı. 400 binden fazla kişinin aşılandığı İspanya’da, BioNTech & Pfizer aşısı kullanılıyor. 

Fransa

Fransa da 65 milyonu nüfusu ile salgının başından itibaren 2.5 milyona yakın kişide bulaş görülmesi ile birlikte koronavirüsten en çok etkilenen ülkeler arasında. Nüfusunun yaklaşık yüzde 0,21’ini aşılayan Fransa, BioNTech & Pfizer aşısını kullanıyor.

İsrail

Aşılan kişi sayısı ile ülkelerin nüfusu arasındaki orana baktığımızda, İsrail aşı yarışında açık ara dünya lideri konumunda bulunuyor. Ocak ayının ilk haftası itibari ile ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 15’inden fazlasını aşılayan İsrail, bugünlerde nüfusunun yüzde 21’den fazlasını aşıladı. 

19 Aralık’tan beri BioNTech & Pfizer’ın ürettiği aşının kullanıldığı ülkede, şu ana kadar 1.85 milyon kişi aşılandı. İsrail aynı zamanda 5 Ocak günü Moderna aşısının kullanımına da onay verdi. 

Aşı yarışında liderliği sürdüren İsrail’in başarısı üzerine dört başlık sıralanabilir: Aşının erken siparişi, dağıtımın dijital bir şekilde yürütülmesi, arz zincirinin genişletilmesi ve aşıya piyasanın üzerinde ödeme yapılması. 

Birleşik Arap Emirlikleri

İsrail’in ardından, ülke nüfusunun yüzde 11,80’ini aşılayan Birleşik Arap Emirlikleri, aşılanan kişinin ülke nüfusuna oranı sıralamasında ikinci sırada. 10 milyona yakın nüfusunun 1.15 milyon kişiden fazlasının aşılandığı Birleşik Arap Emirlikleri’nde Sinopharm aşısı kullanılıyor.

Bahreyn

Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından listenin üçüncü sırasında ise Bahreyn bulunmakta. Nüfusu 1 milyon 732 bin olan Bahreyn’de şu ana dek koronavirüs bulaşı görülen kişi sayısı 95 bin. Ülke nüfusunun 92 binden fazlasını aşılayan Bahreyn, yakaladığı yüzde 5,35 oranı ile Sinopharm aşısını kullanıyor.

Türkiye

İlk koronavirüs vakasını 2020’nin Mart ayında açıklanmasının ardından dünya genelinde virüsten etkilenen ülkeler sıralamasında yedinci olan ülke ise Türkiye. Türkiye’de şu ana kadar koronavirüsten 2.5 milyona yakın kişi etkilenmiş durumda. Yaklaşık 22 bin kişinin vefat ettiği Türkiye’de aşılanma henüz başlamadı. 

Salgın ile ilgili gelişmelerin masaya yatırıldığı yılın ilk kabine toplantısının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. 30 Aralık günü Türkiye’ye getirilen CoronaVac aşılarının üç milyon dozluk ilk partisi ile Türkiye’deki aşılamanın perşembe ya da cuma günü başlayacağını duyuran Cumhurbaşkanı Erdoğan, vaka sayısının düşmesiyle birlikte kısıtlamaların da kademeli olarak kaldırılacağının da altını çizdi.  

Kaynaklar: Our World in Data, The New York Times