Aşı yetersizliğiyle mücadele eden Afrika’da salgının üçüncü dalgası yaşanıyor. Uganda, artan vaka sayıları nedeniyle 42 gün sürecek “tam kapanma” kararı aldı. Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Ghebreyesus: “Dünya genelinde, aşı olmayan bölgelerde vaka sayıları artıyor.” İngiltere varyantı nasıl bu kadar güçlü ve neden bu kadar hızlı yayılıyor? Teksas’ta hastane çalışanları zorunlu aşı politikasını protesto etti. ABD’nin Vaşington eyaleti aşı olanlara bedava esrar dağıtacak. Dünyadan göze çarpan koronavirüs haberlerini Medyascope sizin için derledi.
Aşı yetersizliğiyle savaşan Afrika’da salgının üçüncü dalgası yaşanıyor
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika kıtasında mevcut aşı tedariki sorunları nedeniyle kıtada salgının üçüncü dalgasının yaşandığını açıkladı. DSÖ tarafından yapılan açıklamada, kıtadaki sekiz ülkede son bir haftalık vaka sayılarında yüzde 30 oranında artış kaydedildiği ve kıta genelinde aşı sevkiyatlarının durma noktasına geldiği belirtildi. Yetkililere göre özellikle Angola, Namibya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki vaka sayılarında ciddi bir artış yaşanıyor.
DSÖ Afrika Direktörü Dr. Matshidiso Moeti, “Önceliğimiz aşıları ciddi şekilde hastalanma ve hayatını kaybetme riski olan Afrikalılara ulaştırmak. Afrika dışındaki birçok ülke yüksek öncelikli gruplarını aşıladı ve hatta çocuklarını da aşılamaya başladı. Afrika ülkeleri ise yüksek riskli grupların ikinci dozlarını yapamıyor” dedi.
Salgının başlangıcından bu yana Afrika kıtasında yaklaşık 5 milyon vaka ve 130 binden fazla ölüm kaydedildi. Afrika bu rakamlarla küresel vaka sayılarının yüzde 2,9’unu, ölüm sayılarının ise yüzde 3,7’sini oluşturuyor. Ancak birçok uzman gerçek rakamların çok daha fazla olabileceği görüşünde.
Haziran ayı itibarıyla Afrika kıtasına ulaşan toplam aşı dozu miktarı 50 milyon. Bu miktarın 31 milyon dozu ise toplam nüfusları 1 milyarı aşan 50 Afrika ülkesinde uygulandı. Düşük gelirli ülkelerin koronavirüs aşılarına ulaşabilmesi için başlatılan COVAX programı kapsamında, şu ana kadar Uganda’ya 1 milyon doz, Burkina Faso’ya 115 bin doz, Ruanda ve Togo’ya 100’er bin doz aşı temin edildi. Zimbabve ise Çin’de Sinovac aşı stokları tükendiği için aşı dozu alamadı.
Uganda, artan vaka sayıları nedeniyle 42 gün sürecek “tam kapanma” kararı aldı
Uganda Cumhurbaşkanı Yoweri Museveni, ülke genelinde artan koronavirüs vakaları nedeniyle 42 gün sürecek yeni kapanma önlemlerini açıkladı. Museveni, kıtadaki üçüncü dalganın en çok 20 ila 39 yaş arasındaki insanları etkilediğini ve 10 ila 19 yaşları arasında da virüse yakalanma oranının arttığını açıkladı. Museveni ayrıca ülke genelinde İngiltere, Güney Afrika ve Hindistan varyantlarının sıklıkla görülmeye başlandığını söyledi.
Ülkedeki tüm okul ve üniversiteler, barlar, sinemalar ve konser salonları 42 gün süreyle kapatılırken cami ve kiliselerde halka açık toplantı ve toplu ibadetler askıya alındı. Ayrıca perşembe gününden itibaren bölgeler arası seyahatler yasaklandı.
Uganda sağlık yetkililerine göre ülkede vakaların artmasının sebebi temizlik ve sosyal mesafe kurallarının yanında okullarda kalabalık sınıflarda ders işlenmesi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Doğu Afrika ülkesi Uganda’da yeni kısıtlamalar ülke genlinde artan vaka sayılarından sonra gelirken ülkede son olarak bin 259 yeni vaka bildirildi. Ülkede şu ana kadar ise 748 bini aşkın kişi aşılanırken nüfusun yalnızca 35 bini iki doz aşısını oldu. Ülkede bugüne kadar 40 bin 734 vaka kaydedilirken 334 kişi ise virüs nedeniyle hayatını kaybetti.
DSÖ Başkanı Ghebreyesus: “Dünya genelinde aşı olmayan bölgelerde vaka sayıları artıyor”
Şu ana kadar dünya genelinde nüfusunun büyük bir kısmını aşılamış olan ülkelerde koronavirüs ve vaka sayılarında ciddi düşüşler kaydedildi ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünyanın birçok yerinde aşı kıtlığı nedeniyle vaka sayılarında yeniden artışların gözlendiğini bildirdi.
DSÖ Başkanı Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, geçen haftalarda dünya genelinde ölüm ve vaka oranlarında ciddi bir düşüş yaşandığını fakat aşı tedariki yapamayan bölgelerde ölüm vaka sayılarının arttığını söyledi. Tedros, fakir ve zengin ülkeler arasında “iki yollu salgın” olarak tanımladığı koronavirüs salgınını bitirmenin tek yolunun ise kaynakları paylaşmaktan geçtiğini söyledi.
Ghebreyesus, “Aşıların adaletsiz dağılımı virüsün yayılmaya devam etmesine izin veriyor. Aşıları daha az etkili hale getiren yeni varyantın ortaya çıkma şansını artırıyor. Küresel anlamda salgını sona erdirmenin önündeki en büyük engel kaynakların paylaşılmaması” dedi
Dünya genelindeki aşı dozlarının yüzde 44’ünün zengin ülkeler tarafından alındığını düşük gelirli ülkelerin ise aşı dozlarının sadece yüzde 0,4’ünü aldığını belirten Ghebreyesus, “Bu istatistikle ilgili en sinir bozucu olan şey, rakamların aylardır değişmemiş olması” diye konuştu.
DSÖ ayrıca, ilaç şirketlerinden diğer üreticilere kendi aşılarını nasıl üreteceklerini öğretmeleri ve düşük gelirli ülkelere de gelecekteki olası salgınları önlemeye yardımcı olacak aşı üretim tesislerini geliştirme çağrısında bulundu.
İngiltere varyantı nasıl bu kadar güçlü ve neden bu kadar hızlı yayılıyor?
Geçen aralık ayında İngiltere’de yeni bir virüs varyantı tespit edilmiş ve varyant kısa süre içerisinde İngiltere başta olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve dünyanın pek çok farklı noktasında baskın varyant haline gelmişti. “Alfa” olarak adlandırılan İngiltere varyantının nasıl bu kadar güçlü olduğunu ve daha hızlı yayıldığını anlamak için yeni bir çalışma yapıldı.
ABD merkezli Krogan Laboratuvarı, Vir Bioteknoloji firması ve F. Hoffmann-La Roche ilaç firması işbirliğiyle yapılan ve sonuçları BioRixiv adlı internet sitesinde yayınlanan araştırma bulgularına göre, Alfa varyantının bağışıklık sisteminin ilk olarak savunma hattını devre dışı bıraktığı ve böylelikle daha hızlı yayıldığı ortaya konuldu. Alfa varyantı diğer koronavirüs varyantlarına göre 23 farklı mutasyona daha sahip. Araştırmacılar, virüsü kaplayan ve onun hücreleri istila etmesine izin veren proteinlerin keşfedildiği dokuz farklı mutasyona odakladıklarını açıkladı. Araştırmacılar ayrıca, Alfa varyantının, akciğer hücrelerinin bağışıklık savunmasını çalıştıran interferon adlı maddeyi önemli ölçüde azalttığını ve varyantın tespit edildiği kişilerde savunma hücrelerinin daha işlevsiz olduğunu ortaya koydu.
Alfa varyantının kendini nasıl görünmez hale getirip bağışıklık sistemine saldırdığını inceleyen çalışmanın bulgularına göre, alfa varyantı ile enfekte olmuş hücrelerin ortaya çıkışı Orf9b adlı bir genin çoğalmasından (diğer varyantların oluşturduğundan 80 kat fazla) kaynaklanıyor. Bulguları yorumlayan virolog Dr. Gregory Towers, “Alfa varyantı kendini görünmez hale getiriyor” dedi.
San Francisco Kaliforniya Üniversitesi‘nde moleküler biyolog olarak görev yapan ve çalışmanın ortak yazarlarından olan Dr. Nevan Krogan ise ilk olarak Güney Afrika’da tanımlanan Beta varyantı ve Hindistan’da görülen Delta varyantı da dahil olmak üzere diğer varyantlar üzerinde de benzer deneyler yapmaya başladıklarını aktardı. Dr. Krogan, “Hepsi farklı şekillerde bağışıklık tepkisini azaltıyor” diyerek her bir varyantın bağışıklık sistemini çökertmek için geliştirdiği farklı bir yöntemleri olduğunu söyledi.
Yapılan çalışmaya katılmayan Yale Tıp Fakültesi’nden virolog Dr. Maudry Laurent-Rolle ise “Bence bu çok etkileyici bir çalışma. Başarılı olan herhangi bir virüs ilk savunma sisteminin ötesine geçmiş olmalı. Virüs, ilk savunma sistemini kırmada ne kadar başarılı olursa o kadar güçlenir” diye konuştu.
Teksas’ta hastane çalışanları zorunlu aşı politikasını protesto etti
ABD’nin Teksas eyaletine bağlı Houston bölgesindeki sağlık çalışanları, yetkililerin zorunlu koronavirüs aşı politikalarını protesto etti. Houston Methodist Hastanesi’nin yetkilileri, personellerine bu pazartesi (7 Haziran) gününe kadar aşı olmalarını söylemişti. Ancak aşı olmak istemeyen veya aşının zorunlu hale getirilmesine karşı olan sağlık çalışanları, hastane yönetimi protesto etmek için bir araya geldi. Hastanenin önünde toplanan sağlık çalışanları “VAXX zehirdir” ve “Haklarımızı görmezden gelmeyin” yazılı pankartlar taşıdı.
Hastanede çalışan ve protestolara katılan hemşire Jennifer Bridges, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) koronavirüs aşılarına tam onay vermeden aşı olmak istemediğini söyledi. Bridges, yerel basına verdiği demeçte, “Bunu şimdi durdurmazsak veya politikada değişiklik yapılmazsa herkes devrilecek. Aşılar domino etkisi yaratacak ve ülke çapında insanlar vücutlarına istemedikleri bir şeyi sokmak zorunda kalacak. Bu doğru değil” dedi.
Houston Methodist Hastanesi ise pazartesi gününe kadar 26 bin hastane çalışanının çok büyük bir kısmının aşı politikasına uyduğunu söyledi. Hastane yetkilileri, “Çalışanlarımızın kendi zamanlarında barışçıl bir şekilde toplanma hakkını tamamen destekliyoruz. Ancak hastalarını bu faaliyete katılmak için terk etmeleri kabul edilemez” açıklamasını yaptı.
ABD’de ön saflardaki sağlık çalışanları arasında aşı tereddütü yüksek seviyelerde. Ülke genelinde yapılan anketler, geçen aralık ayı itibarıyla birçok sağlık çalışanın aşı tereddütü yaşadığını ortaya koymuştu. Sağlık çalışanlarının aşı olmak istememelerindeki en büyük etken ise aşıların yan etkilerinin öngörülememesi olarak açıklanmıştı.
ABD’nin Vaşington eyaleti aşı olanlara bedava esrar dağıtacak
ABD’nin Vaşington eyaleti, aşılama politikası kapsamında koronavirüs aşısı olan her yetişkine ücretsiz esrar verileceğini açıkladı. Eyaletin İçki ve Esrar Kurulu (LCB) tarafından yapılan açıklamada, “Joints for Jabs” adı verilen politikanın yürürlüğe girdiği ve 12 Temmuz’a kadar süreceği belirtildi. Eyalette daha önce de aşı olan herkese ücretsiz bira, şarap veya kokteyl dağıtılmıştı.
Yapılan açıklamada yasal esrar satıcılarının aşı kliniklerinde birinci veya ikinci dozunu almış 21 yaş üstü kişilere esrar dağıtacağı belirtildi. Uygulamanın yalnızca sarılmış ve tek kullanımlık esrar için geçerli olduğu, hap ve benzeri türler için geçerli olmadığı aktarıldı.
New York Times veritabanına göre, Vaşington’da şu ana kadar nüfusun yüzde 58’i en az bir doz aşısını oldu ve nüfusun yüzde 49’u da tamamen aşılandı.
Diğer yandan ülkede aşı olan kişilere bedava esrar veren tek eyalet Vaşington değil. Arizona eyaleti de kısa bir süre önce aşı olan 21 yaş üstü kişilere ücretsiz marihuana veya yenilebilir esrar dağıtılmasına izin verileceği duyurmuştu. Bunun yanında New Jersey aşı olanlara bedava bira dağıtılacağını, New York ve Ohio eyaletleri ise aşı olanların 1 milyon dolar değerindeki piyango ve tam kapsamlı üniversite bursu için yapılacak çekilişlere katılmaya hak kazanacağını açıklamıştı.
Derleyen: Meryem Zelal Direkçi
