Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afganistan’dan çekilme süreci tamamlandı. Kabil Havaalanı’ndan ayrılan son ABD askeri ise Tümgeneral Chris Donahue oldu. ABD ordusunun 82. Hava İndirme Tümeni’nin komutanı olan Donahue’nin yalnız ve başı öne eğilmiş biçimde havaalanını terk etmesi adeta ABD’nin ülkeden çekilme operasyonunu özetler gibiydi.
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afganistan’dan çekilme operasyonu ABD Merkez Komutanlığı (CENTCOM) Başkanı General Kenneth McKenzie’nin ABD askerlerinin çekilme sürecinin tamamlandığını duyurmasının ardından sona erdi.
Çekilme sürecinden geriye kalan son fotoğraf ise her şeyi özetler gibiydi. Tümgeneral Chris Donahue, birliklerine kısa bir tebrik mesajı gönderdikten sonra bir gece görüş dürbününün yeşil ışığına yansıyan bir fotoğraf ile ülkeden ayrılan son ABD askeri oldu.
ABD’nin Afganistan’daki son askeri 20 yıl sonra şatafatsız, törensiz ve zaferin görkemi olmadan ülkeden ayrıldı. ABD ordusunun 82. Hava İndirme Tümeni komutanı olan Tümgeneral Donahue’nin ABD’nin Afganistan’daki görevini sona erdirirken başı öne eğikti. Kabil saatiyle tam 23.59’da, beş ABD C-17 uçağının sonuncusu Afgan topraklarından çıktı. Donahue, birliklerine son bir mesaj göndererek, “Aferin, hepinizle gurur duyuyorum” dedi.
“İmparatorlukların mezarlığında” koalisyon güçleri 20 yılda üç bin 500’den fazla asker kaybetti. ABD, Afganistan’a 2 trilyon dolardan fazla harcadı ki bu rakam İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’yı yeniden inşa eden Marshall Planı’na ayrılan bütçeden daha fazla.
Şimdiye kadar çıkan çatışmalarda 47 binden fazla Afgan sivil hayatını kaybederken, binlerce Afgan mülteci olarak başka ülkelere kaçtı. Afganistan dünyanın en büyük eroin tedarikçisi olmaya devam ederken, ülke sürekli olarak dünyanın en az barışçıl ve en yozlaşmış ülkesi olarak sıralamalarda dikkat çekiyor.
Taliban, son ABD birlikleri Afganistan’dan ayrılırken “tam bağımsızlığı” kutluyor
Taliban savaşçıları, son ABD birliklerinin geri çekilmesinin ardından havaalanının kontrolünü ele geçirdi ve silah sesleri Kabil’de yankılandı. Taliban sözcüsü Kari Yusuf, “Son ABD askeri Kabil havaalanından ayrıldı ve ülkemiz tam bağımsızlık kazandı” diye konuştu.
Amerika’nın en uzun savaşı, yaklaşık 2500 ABD askerinin ve tahmini olarak 240 bin Afgan’ın hayatını aldı ve 2 trilyon dolara mal oldu.
ABD ve müttefikleri, son iki hafta içinde 122 binden fazla insanı Kabil’den tahliye etmeyi başarmasına rağmen, Batılı ülkelere yardım eden ve Taliban’ın misillemelerinden korkan on binlerce Afgan geride kaldı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
ABD Başkan Joe Biden, orduya tehlikeli tahliyeyi gerçekleştirdikleri için teşekkür ederken, “Artık Afganistan’daki 20 yıllık askeri varlığımız sona erdi” dedi. Biden, ABD’nin 11 Eylül saldırılarını planlayan El Kaide militanlarını barındırdığı gerekçesiyle, 2001’de Taliban’ı devirmek için koyduğu hedeflere uzun zaman önce ulaştığını söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da “Afganistan’da şu anda ülke dışına çıkmak isteyen 200’den az belki de 100 civarında ABD vatandaşının kaldığına inanıyoruz. Bu kişilerden kaçının bizim listelerimize kayıt yaptıracağını belirlemeye çalışıyoruz” diye konuştu. Toplamda ise 6 binden fazla Amerikalı tahliye edildi.
CENTCOM Başkanı General McKenzie, Pentagon’a verdiği brifingde ABD’nin Afganistan Büyükelçisi Ross Wilson‘ın da son C-17 uçuşunda olduğunu söyledi. McKenzie, gazetecilere verdiği demeçte bu şekilde ayrılmanın kalp kırıcı olduğunu, ülkeden çıkarmak istedikleri herkesi çıkaramadıklarını ancak 10 gün daha kalmış olsalar bile herkesi dışarı çıkarmalarının pek mümkün olmadığını belirtti.
Öte yandan Blinken, ABD’nin ülkedeki muhaliflere karşı misilleme yapmaması halinde yeni Taliban hükümetiyle çalışmaya hazır olduğunu söyledi. Blinken, “Taliban uluslararası meşruiyet ve destek istiyor. Bizim pozisyonumuz, her türlü meşruiyet ve desteğin kazanılmasını gerektirecek” dedi.
ABD, Afganistan’daki diplomatik varlığını askıya alarak misyonunu Katar’a taşıdı
Blinken, dün (30 Ağustos) ABD’nin Afganistan’daki diplomatik varlığını askıya aldığını ve diplomatik misyonunun Katar’da yürüteceğini belirterek, Vaşington’un askerler çekildikten sonra bile insanların ülkeyi terk etmesine yardım etme konusundaki çabalarını sürdüreceğini de sözlerine ekledi.
Blinken, Vaşington’un konsolosluk çalışmalarını ve insani yardımlarını Katar’ın başkenti Doha’dan ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşarlığı Başkan Yardımcısı Ian McCary‘nin başkanlığındaki bir ekiple yürüteceğini söyledi.
“Amerika’nın Afganistan’la angajmanının yeni bir bölümü başladı. Bu, diplomasimiz ile öncülük edeceğimiz bir dönem” diyen Blinken, “Amerikalılar’a, yabancı uyruklulara ve Afganlar’a, istedikleri takdirde Afganistan’ı terk etmelerine yardımcı olmak için amansız çabalarımızı sürdüreceğiz” açıklamasında bulundu.
Amerikalılar Afganistan’dan çekilme konusunda memnun değil
Reuters/Ipsos tarafından dün (30 Ağustos) yayımlanan bir kamuoyu yoklamasına göre, Amerikalılar’ın yüzde 40’ından daha azı ABD ordusunun Afganistan’dan çekilme şeklini onaylıyor ve dörtte üçü tüm Amerikalı siviller dışarı çıkana kadar ABD güçlerinin ülkede kalmasını istiyor. 27-30 Ağustos tarihlerinde yapılan ankette katılanların yüzde 51’i Biden’ın çekilme yaklaşımını onaylamadığı, yüzde 38’inin ise onayladığı belirtildi.
Son ABD askerlerinin Afganistan’dan ayrılmasından hemen önce tamamlanan ankete katılanların yüzde 49’u ABD ordusunun “tüm Amerikan vatandaşları ve Afgan müttefikleri tahliye edilene kadar” Afganistan’da kalması gerektiğini, yüzde 25’i ise “tüm ABD vatandaşları ayrılana kadar” ABD güçlerinin kalması gerektiğini söyledi. Ankete katılanların sadece yüzde 13’ü askerlerin “derhal tahliye edilmesi” gerektiği fikrinde.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Taliban’dan insanların Afganistan’ı terk etmesine izin vermesini istedi
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), dün (30 Ağustos) itibarıyla Taliban’ı Afganistan’dan ayrılmak isteyenler için güvenli geçişe izin vermeye çağıran bir kararı kabul etti. 13 lehte ve 2 çekimser (Rusya ve Çin) oy ile kabul edilen kararda, insani erişimin sürdürülmesi, insan haklarının korunması, kapsayıcı bir siyasi çözüme varılması ve terörle mücadelenin önemi de vurgulandı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, pazar günü (29 Ağustos), Fransa, Almanya ve İngiltere’nin, Afganistan’dan ayrılmaya çalışan insanların güvenli geçişini sağlamak amacıyla Kabil’de güvenli bir bölge oluşturmayı hedefleyen bir BM önerisi üzerinde çalıştıklarını söylemişti. Ancak BMGK kararında güvenli bölge oluşturulmasına dair bir hüküm yer almadı.
Kararda, Taliban’ın “Afganlar’ın ve tüm yabancı uyrukluların Afganistan’dan güvenli, emniyetli ve düzenli bir şekilde ayrılması da dahil olmak üzere” taahhütlerini tutmasının beklendiği vurgulandı. Ayrıca, Taliban’ın ülkeden ayrılmak isteyenlere izin vermemesi veya talep edilen diğer adımları atmaması halinde herhangi bir hüküm de belirtilmedi.
Avrupa Birliği, Afganistan’dan kitlesel göç akışlarını durdurmaya çalışacak
Bugün (31 Ağustos) yapılacak bir toplantı için hazırlanan taslak bildiride, Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin Afganistan’ın Taliban tarafından ele geçirilmesinin ardından Afganistan’dan gelebilecek kontrolsüz göçü önlemeye kararlı oldukları belirtildi.
AB hükümetleri, birliği hazırlıksız yakalayan, Yunanistan, İtalya ve başka yerlerdeki aşırı sağ partilere desteği körükleyen 2015 yılındaki kaotik mülteci akınının tekrarlanmasından kaçınmak istiyor.
Bu kararlılıkta, Türkiye’nin koronavirüs salgını ve ekonomik durgunluğun sosyal ve güvenlik hizmetlerini zorlaması nedeniyle çok sayıda Afgan’ı kabul etmeye daha az istekli olmasının etkisi büyük.
Reuters tarafından yayımlanan taslak bildiriye göre, AB içişleri bakanları toplantıda “Alınan derslere dayanarak, AB ve üye ülkeleri, koordineli ve düzenli bir yanıt hazırlayarak geçmişte karşı karşıya kalınan kontrolsüz büyük ölçekli yasadışı göç hareketlerinin tekrarlamasını önlemek için ortak hareket etmeye kararlıdır” diyecek.
Bu arada Uluslararası Kurtarma Komitesi (International Rescue Committee – IRC), AB’nin önümüzdeki 12 ay içinde bölgeden en az 30 bin Afgan’ı yeniden yerleştirmek için yeni bir plan oluşturması gerektiğini söyledi. IRC, halihazırda ağırlıklı olarak İran ve Pakistan tarafından barındırılan 2,6 milyon Afgan mülteci olduğunu tahmin ediyor.
Taliban: Avrupa’da sınır dışı edilen Afganlar ülkeye kabul edilecek ve mahkemeye çıkarılacak
Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid’in dün (30 Ağustos) yaptığı açıklamaya göre Taliban, Avrupa’da sığınma başvuruları reddedilen Afgan göçmenleri kabul edecek ve daha sonra mahkemeye çıkartacak. Mücahid, sığınma talepleri reddedilen veya Avrupa ülkelerinde suç işleyen Almanya veya Avusturya’daki Afgan sığınmacıları kabul edip etmeyeceği sorulduğunda, “Evet, mahkemeye çıkarılacaklar. Mahkeme, bunlarla nasıl hareket edileceğine karar vermek zorunda kalacak” dedi. Ancak Mücahid, bu kişilerin neden mahkemeye çıkarılmaları gerektiği veya hangi yargıyla karşılaşabilecekleri konusunda ayrıntı vermedi.
Mücahid ayrıca, hükümetinin İslam hukuku veya şeriat çerçevesinde kadınların haklarına saygı gösterme taahhüdünü tekrarlayarak, “Kadınların şeriat uyarınca sahip olduğu tüm hakları güvence altına alacağız. Kadınlara İslami haklar tanıyacağız, eğitime olanak sağlayacağız ve çalışma koşulları yaratacağız. Bunların hepsini ortaya koyma aşamasındayız” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü, hava köprüsü vasıtasıyla Afganistan’a tıbbi malzeme ulaştırdı
BM Sağlık Ajansı, dün (30 Ağustos) Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) ait ilaç ve sağlık malzemesi taşıyan bir uçağın Afganistan’a indiğini ve bunun ülke Taliban’ın kontrolüne geçtikten sonra yapılan ilk sevkiyat olduğunu duyurdu. DSÖ, cuma günü (27 Ağustos) Afganistan’daki tıbbi malzemelerin günler içinde tükeneceği konusunda uyarıda bulunmuş ve Pakistan makamlarının yardımıyla kuzeydeki Mezar-ı Şerif kentine bir hava köprüsü kurmayı hedeflediklerini açıklamıştı.
DSÖ, Afganistan’a ulaştırılan 12,5 ton malzemenin travma ve acil sağlık kitlerinden oluştuğunu, bunun 200 binden fazla insanın temel sağlık ihtiyaçlarını karşılamaya, 3 bin 500 cerrahi işlem ve 6 bin 500 travma hastasını tedavi etmeye yetecek miktarda olduğunu belirtti. Malzemeler, Afganistan genelinde 29 ilde 40 sağlık tesisine ulaştırılacak. Söz konusu sevkiyat, Pakistan Uluslararası Havayolları (PIA) ile Afganistan’daki acil ilaç ve tıbbi malzeme eksikliklerini gidermek için planlanan üç uçuştan ilki oldu.
Afganistan’da çok daha büyük insani kriz kapıda
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) dün yaptığı açıklamada, Afganistan’da 39 milyon insan için “daha büyük bir krizin yeni başladığını” belirterek, destek çağrısında bulundu. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, daha önce yaptığı açıklamada, 500 bin Afgan’ın yıl sonuna kadar ülkeden kaçabileceğini söylemişti. Grandi, daha fazla ülkenin, şimdiden 2,2 milyon Afgan’a ev sahipliği yapan İran ve Pakistan ile sorumluluğu paylaşması için yaptığı çağrıyı yineledi.
Derleyen: Gökalp Badak
