Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası listesinde yer alan ve tarihi Diyarbakır Surları’nın en önemli burçlarından biri olan Yedi Kardeşler Burcu’nda cumhuriyet tarihinde yapılan ilk restorasyon tamamlandı. Yıllarca kaderine terk edildiği için depo, ahır, barınak olarak kullanılan ve uyuşturucu bağımlılarının meskeni haline gelen Yedi Kardeşler Burcu’nda önce temizlik yapılarak onlarca kamyon moloz ve toprak çıkarıldı. Ardından yapılan restorasyon ile burcun iç kesimleri ışıklandırıldı. Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, çalışmalar kapsamında bütün burçları restore edip Diyarbakır Surları’nın ihtişamını ortaya çıkaracaklarını söyledi. Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Başkanı Ferit Kahraman ise cumhuriyet tarihinde burcun restore edildiğine dair bir kayıt bulunamadığını, bu nedenle ortaya çıkarılan yapının, halkın talep ve beklentilerine cevap verecek şekilde kullanılmasını, “birilerine peşkeş çekilmemesini” istedi.
Tarihi Diyarbakır Surları’nın 101 burcunun en önemlilerinden biri olan Yedi Kardeşler Burcu, diğer burçlar gibi on yıllarca önce depo ve ahır olarak kullanılmış, kaderine terk edildiği için uyuşturucu bağımlıların meskeni haline gelmişti. Kültür Bakanlığı 2004’te Keçi Burcu’nu, 2010’da ise, 62 numaralı burcu restore ederken, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi de surların tamamı için 2020 yılında restorasyon çalışması başlattı. İçinde tonlarca toprak, çöp ve moloz bulunan Yedi Kardeşler Burcu’nda ilk olarak temizlik yapıldı. Yaklaşık bir buçuk yıl süren çalışmanın ardından Yedi Kardeşler Burcu’ndaki restorasyon çalışmaları tamamlandı.
100 yıl sonraki ilk restorasyon muhteşem bir görüntü ortaya çıkardı
Diyarbakır Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Münir Karaloğlu, temizlik çalışması ile işe başladıklarını, sur ve burçların içinin çok kötü durumda olduğunu ve yaklaşık dört metre seviyesinde toprak, gübre ve moloz çıkarıldığını söyledi. Karaloğlu, başlatılan restorasyon çalışmaları kapsamında bütün burçların restore edileceğini ve Diyarbakır Surları’nın bütün ihtişamı ile ortaya çıkacağını belirtti. Yedi Kardeşler Burcu’nun en nitelikli ancak en çok tahrip edilen burçlardan biri olduğunu söyleyen Vali Karaloğlu, restorasyon çalışmalarının Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu gözetiminde yapıldığını sözlerine ekledi.
“Halka açılması yerine birilerine peşkeş çekilmesinden endişeliyiz”
Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi Eş Başkanı Ferit Kahraman, Yedi Kardeşler Burcu’nun en son ne zaman restore edildiği ile ilgili bir soru üzerine, kayıtlarda cumhuriyet tarihinde restorasyon yapıldığına dair bilgi bulunmadığını belirterek şunları söyledi: “1935 yılında burcun çekilen bir fotoğrafı günümüzdeki haliyle karşılaştırdığımızda bir restorasyon görülmüyor. Kaderine terk edildiği için orası on yıllarca depo ve ahır olarak kullanılmış. Sonra da uyuşturucu bağımlılarının yuvası haline gelmiş. İlk defa yapılan bu restorasyon çalışması ile bu tarihi eser yeniden ortaya çıkarıldı. Bu çok önemli bir çalışma. Buna benzer birçok geniş burç daha var ve onlar da restore edilecek. Bizim endişemiz ortaya çıkan ve tarihi değeri çok yüksek olan bu yapıları halka açmak, halkın beklentilerine yanıt olacak şekilde kullanmak yerine birilerine peşkeş çekilmesi. Bu yapıların ne amaçla ve nasıl kullanılacağına dair şimdiye kadar bir açıklama yapılmış değil. Geçmişte belediyelere ait yerlerin kayyum tarafından başka kurumlara nasıl dağıtıldığının örneklerini görünce, endişemizde haklı olduğumuzu düşünüyoruz.”
Yedi Kardeşler Burcu’nun tarihi
Diyarbakır Surları’nın güneyinde yer alan Yedi Kardeşler Burcu, Artuklu hükümdarı Melik Salih adına 1208 yılında Ulu Beden Burcu’nun mimarı olan Bercisoğlu İbrahim oğlu Yahya tarafından yaptırılmıştı. Tamamı bazalt kesme taştan yapılmış olan bu burçta Selçuklular’ın sembolü olan çift başlı kartal, aslan kabartmaları ve kitabeler işlendi. Bir efsaneye göre düşmanlar Diyarbakır’ı kuşatmış ve günler süren çatışmalardan sonra yedi kardeşin savunduğu burç dışında tüm kent düşmüştü. Efsaneye göre düşman kral, uzlaşmak üzere kardeşlere bir elçi gönderdi ve yedi kardeşler elçiye “burcu teslim almaya bizzat kral ve komutanlar gelmeli ve teslim olduklarında yedi kardeşin canları bağışlanmalı” şartını sundu. Kral şartı kabul ederek burca gitti ve girer girmez yedi kardeşlerin barut deposunu havaya uçurmasıyla patlama meydana geldi. Bunun sonucu kral ve yedi kardeşler öldü fakat şehir kurtarılmış oldu. Bundan ötürü burca Yedi Kardeşler Burcu adı verildiği rivayet ediliyor.
