Y kuşağı olarak kendimizi acındırmayı çok seviyoruz ama haksız mıyız, o da ayrı konu. Bir tek savaş görmediğimiz kalmıştı, onu da Rus diktatör Putin, “yan baktın”dan hallice sebeplerden ötürü Ukrayna’ya saldırarak başlattı. Elbette tüm dünyadan tepkiler de gecikmedi. Spor federasyonları, Monako’da yaşayan teniste potansiyel “dünya 1 numarası” Daniil Medvedev’i tehdit ederek, kendi ülkelerine en son ne zaman döndükleri belli olmayan Rus ve Belaruslu voleybolcuların lisanslarını iptal ederek duruş sergiledi (!)
Elbette sporcuların güvenlik önlemleri için böyle bir karar alınabilir. Radikalleşen gruplar isimlerini duyurmak için suçsuz Rus sporculara zarar verebilir. Fakat bu sporculara bırakılması gereken bir karardı. Motor sporlarının en büyük organizasyonu Formula 1’de de Amerikan takımı HAAS’ın hissedarı olan “gübreci” Uralkali’nin sponsorluk anlaşması iptal edildi. Patronun oğlu kontenjanından yarışan Nikita Mazepin de takımdan atıldı. Buraya kadar diğer federasyonların aldığı kararlara paralel hareket edildiği görülüyor. Rusya’nın ev sahipliğinde düzenlenen Soçi GP’nin de takvimden kalkmasını bu minvalde değerlendirmek mümkün. Şimdi takvimi geçen hafta sonuna saralım.
Formula 1 2022 sezonunun ikinci yarışı olan Suudi Arabistan GP için takımlar ve pilotlar yerlerini almış heyecanla yarışı bekliyordu. Kimdi Suudi Arabistan? Cemal Kaşıkçı olayını hatırlarsınız, İstanbul’daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda devlet eliyle vahşice öldürülen muhalif gazeteci. Hatta geçenlerde davası da görüldü. Bunun yanında Rusya’yı boykot sebebimiz savaşsa, yıllardır Suudi Arabistan ile Yemen arasındakilere ne demeli? Yarışın düzenleneceği Cidde Şehir Pisti’nin sadece 20 kilometre ötesindeki enerji şirketi “Aramco”ya füze saldırısı düzenlendi. O kadar yakındı ki dumanları pist etrafından bile görmek mümkündü.
Peki FIA veya Formula 1 ne yaptı? Ani bir karar alarak yarışı iptal etti ve tası tarağı toplayıp ülkeden ayrıldı. Çünkü güvenlik, insan sağlığı her şeyden önemlidir… Diyebilmek isterdim. F1, tatlı sponsorluk paralarını yastık yapıp mışıl mışıl uyudu ve yarışı düzenletti. Dünyadaki insan hakları karnesi en kötü olan ülkelerden, transfobinin yasal olduğu, kadınların 2018’den sonra araba kullanmasına izin verilen Suudi Arabistan’da yarış düzenlemek zaten saçmayken, savaşın olduğu bir ülkenin ev sahipliği yapması da o kadar abes. İşin güvenlik boyutu apayrı bir konu. Hatta Soçi, Cidde’ye göre daha güvenli.
Aslında yarış takvimindeki Ortadoğu açılımı ve ABD’deki yarışların çoğalmasının altında başka bir sebep var. Formula 1’in el değiştirmesinden sonra Amerikanlaşması hızlandı. Daha önceleri Avrupa merkezli yönetilen motor sporlarının şahikası, ABD’nin en büyük medya kuruluşlarından Liberty Medya’ya 2016’da satıldı. Reytingleri düşen ve rekabet boşluğundan giderek ilgi kaybına uğrayan Formula 1 için bu satış kaçınılmazdı. Liberty, ilk iş olarak Netflix’e yaptırdığı “Drive to Survive” ile Z kuşağını yakaladı.
Bu noktada “Amerikanlaşma”yı açmak gerek. En iyi karşılaştırmayı da NBA-EuroLeague üzerinden görebiliriz. EuroLeague’i anlatmak için bilmeyen birine video hazırlansa koçlar Zeljko Obradovic, Pablo Laso veya Ettore Messina’nın parkedeki satranç hamleleri öne çıkar. NBA için aynı şekilde bir hazırlık yapılsa Michael Jordan, Magic Johnson, LeBron James veya merhum Kobe Bryant’ın maç kazandıran sayılarından derleme yapılır. Avrupa’daki sporlar klasik müzik gibiyken, yavaş yavaş tempo bulan sadece enstrümanların sesi bile mutluluk verirken (EuroLeague’in Devotion tema müziğine anlamsızca eklenen vokal de örnek), ABD sporlarında R&B gibi vokal ve ritim önemlidir. Avrupa’daki sporlarda ülkelerin geçmişlerindeki tarihsel ayrılıklarından ve savaşlarından doğan doğal bir rekabet varken, ABD sporlarında sentetik ve pazarlanabilen rekabetler oluşturulur. “Drive to Survive”ın ilk sezonunu izlediyseniz hatırlayacaksınız. Çok yakın iki dost olan Lando Norris ve Carlos Sainz arasında sanki bir nefret ilişkisi varmışçasına kurgulanmış bölümlere pilotlar bile itiraz etmişti.
Amerikanlaşmanın en büyük hedefi kapitale mümkün olduğu kadar çok kişi ile ulaşmaktır. Bunun bir sonucu olarak da Suudi Arabistan GP’de iki yıldır pilotlar kelle koltukta yarışıyor. Pistin zaten şehir pisti olmasından kaynaklı kaza problemlerinin yanında, savaştaki bir ülkede organizasyon düzenlenmeye devam ediliyor.
2017’de yayınlanan “İkarus” belgeselini hatırlayacaksınız. Amatör bir bisikletçi doping yaparak derecesini arttırmaya çalışır fakat dopingin sağlandığı yer Rusya’ya kadar gider. 2008 Soçi Kış Olimpiyat Oyunları’nda Rus sporcuların sistematik olarak performans arttırıcı maddeler kullandığı ortaya çıkar. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) de Rusya’yı oyunlardan men eder. Fakat Rusya büyük ortaklardan biridir ve yarışmalarda sporcuların mücadele etmesi ciddi anlamda gelir kapısı yaratacaktır. IOC çözümü şöyle bulur. Sporcuların Rusya olarak değil, Rusya Olimpiyat Komitesi adıyla yarışmalara katılmasına izin verir. Haa tamam o zaman Rusya men edilmiş olur (!)
FIFA’nın 2022 Katar Dünya Kupası düzenlemesi, Çin’in yaz ve kış olimpiyatlarına ev sahipliği, Suudi Arabistan GP’nin bu yıl da yapılması kısacası Nasreddin Hoca fıkrasındaki gibi “parayı veren düdüğü çalar”ı hatırlatır ama ne uğruna? Belçika Spa gibi efsaneler yaratan bir pistin takvimden çıkarılacağı konuşulduğu günlerde, ABD’den Miami, Teksas ve son olarak Las Vegas da eklendi. Yakında oval pistte 150 turluk yarış da koyarlar. Paraları da batsın düdükleri de… İkiyüzlüsünüz IOC, FIFA ve FIA!
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
