“Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik 2021” raporu yayımlandı. Türkiye’de geçen yıl kişi başı ortalama yıllık yardım ve bağış miktarı yaklaşık 983 TL olarak hesaplandı. Yardım ve bağış miktarlarında önemli bir artış gözleniyor.
Koç Üniversitesi Sivil Toplum ve Hayırseverlik Araştırmaları Merkezi’nden Prof. Dr. Ali Çarkoğlu ve Doç. Dr. Selim Erdem Aytaç’ın hazırladığı raporu Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV) yayımladı.
Rapor, Ekim-Kasım 2021’den geriye dönük son bir yıllık dönemi ele alarak Türkiye’nin 49 ilinin 143 ilçesinde toplam bin 734 kişi ile yüz yüze yapılan görüşmeler sonucunda hazırlandı.
“Yardım, devletin görevi olarak görülüyor”
Raporda öne çıkan veri ve tespitler şöyle:
- Türkiye’de bir yılda yapılan tüm yardım ve bağışların toplam kişi başı değeri yaklaşık 983 TL olarak hesaplandı. Bağışlarını bir kuruluş aracılığıyla yapmayı tercih edenlerin oranındaki artışın yanı sıra, bireylerin farklı tür sivil toplum faaliyetlerine katılım oranlarında da artış kaydedildi. Bu artışta koronavirüs saldıgının olumsuz etkilerine karşı bireylerin ve STK’ların çalışmaları, saha çalışmasına yakın dönemde yaşanan doğal felaketlerin yarattığı tahribatların giderilmesi konusundaki inisiyatifler ve 2021 yılının yaz aylarında meydana gelen orman yangınları sebebiyle tanık olunan yardım ve hayırseverlik faaliyetlerinin etkili olabileceği düşünülüyor.
- Vvatandaşlar yoksullara yardımı öncelikli olarak devletin görevi olarak görmeye devam ediyor. Bu eğilimde 2004’ten bu yana önemli bir değişim gözlenmedi.
“Bağışını kamu kuruluşu yerine STK aracılığıyla yapmayı tercih edenler artıyor”
- Vatandaşların büyük çoğunluğu ihtiyaç sahiplerine yardımlarını ilgili bir kurum aracılığıyla vermek yerine doğrudan kendileri gerçekleştirmeyi tercih ediyor. Aynı zamanda bağışlarını bir kurum aracılığıyla yapmayı tercih edenlerin oranında 2021 yılında geçmiş yıllara göre önemli bir artış gözleniyor. Önceki çalışmalda bağışlarını bir kurum aracılığıyla yapmayı tercih edenlerin oranı yüzde 10-12 seviyelerindeyken 2021 yılında bu oran yüzde 22’ye yükseldi. Ayrıca yine yıllar içinde verilen cevaplar karşılaştırıldığında bağışlarını bir kurum aracılığıyla yapmayı tercih edenler için bir kamu kuruluşundan ziyade bir sivil toplum kuruluşunu tercih edeceğini belirtenlerin oranı gittikçe artıyor.
- Türkiye’de vatandaşların neredeyse yarısı (yüzde 45) geçen bir yıl içinde akraba, komşu ya da herhangi bir diğer ihtiyaç sahibine yiyecek, giyecek, para yardımı ya da yakacak gibi maddi ve enformel yardımda bulunmuş. Bu oran 2019 yılı çalışmamıza göre 7 puanlık bir artışa işaret ediyor. En sık yapılan yardım türü nakit para yardımı.
- Önceki yıllardaki çalışmalarda dini vecibelerle ilgili yardımların yaygınlığında zaman içinde düşüşler tespit edilirken, bu yılki çalışmada bu düşüşün son bulduğunu ve dini vecibelerle ilgili yardımların yaygınlığında bir artış olduğunu gözlemlendi. Örneğin 2019 yılında vatandaşların yüzde 58’i Ramazan Bayramı’nda fitre verdiğini belirtirken, bu oran 2021 yılında yüzde 63’e çıktı. Bu artışa rağmen 2021 yılında fitre verenlerin oranı bu konudaki ilk ölçümün yapıldığı 2004 yılı oranının (yüzde 79) gerisinde. Dini vecibelerle ilgili diğer yardımların (zekât ve kurban kesme) yaygınlığında da artış meydana gelmiş.
“Kurum seçim nedeninde ilk sırada güven ve şeffaflık geliyor”
- Son bir yıl içinde sivil toplum kuruluşlarında aidat dışı bağış, gönüllülük, üyelik ve toplantılara katılma faaliyetlerinde önemli bir artış gözleniyor. Aidat dışı bağış yapanların oranı 2019 çalışmasına göre yüzde 15’ten yüzde 23’e, toplantıya katılanların oranı yüzde 6’dan yüzde 12’ye, gönüllülük yapanların oranı yüzde 7’den yüzde 13’e, üyelik oranı ise yüzde 7’den yüzde 12’ye yükseldi.
- Bir kuruma bağış yaptığını söyleyen vatandaşlara “Bağış yapmak için neden bu kurumu seçtiniz?” sorusu yöneltildiğinde verilen açık uçlu cevaplar arasında kuruma duyulan güven ve kurumun şeffaflığı en başta dile getirilen neden.
- Türkiye’de 2021 yılında kişi başı ortalama yıllık yardım ve bağış miktarı yaklaşık 983 TL olarak hesaplandı. Bir önceki 2019 yılı çalışmasında kişi başı ortalama yıllık yardım ve bağış miktarını 303 TL olarak tahmin edilmişti. Bu rakamın enflasyon düzeltmesi ile 2021 yılı karşılığı 433 TL. Yani enflasyon etkisi göz önüne alındıktan sonra bile yardım ve bağış miktarlarında önemli bir artış gözleniyor. Bu artış muhtemelen, çalışmamızdaki diğer bulgularla birlikte düşünüldüğünde yaşanan salgın ve doğal afetlerin bağış pratiğinde keskin bir yükselişe yol açmasından kaynaklanıyor.
