Yahudilerin kullandığı İbrani takvimine göre dün geceden (25 Eylül) itibaren yeni 5783. yılına girildi. Tişri ayının ilk gününü yılbaşı kabul eden Yahudiler, Roş Aşana’ı 27 Eylül Salı akşamına kadar sürecek etkinliklerle kutlayacak.
Yahudi inancına göre Roş Aşana’da Tanrı kulları için üç kitap açar. İyiliklerin yazılması için açılan ‘yaşam kitabı’, kötülüklerin yazılması için açılan ‘’ölüm kitabı’’ ve genel manada ne iyi ne de kötü davranışların kayıt altına alındığı kitap olmak üzere üç kitap vardır.
Yahudilerde yeni yıl, diğer inanışlarda olduğu gibi eğlence ve neşeli bir kutlamadan daha çok 10 gün sonrasına gelecek olan ve Yahudilerin en önemli günü olarak kabul edilen Yom Kippur’a (Kefaret Günü) hazırlık anlamı taşır. Türkiye Yahudileri Hahambaşısı Rav İshak Haleva, Roş Aşana’ya özel yayımladığı mesajında şunları söyledi:
‘’Değerli Dostlarım,
Takvimimizin 5783. yılını idrak ettiğimiz bu günler; toplumumuz, ulusumuz ve tüm insanlık için sağlık, barış, huzur ve esenlik dilemek, özellikle ayrımcılığın ve nefret söylemlerinin son bulduğu bir dünya özleminin gerçekleşmesi için Yüce Tanrı’mıza yakarıyor, sizleri de bu yakarıma katılmaya çağırıyorum.
Bu duygu ve düşüncelerle; yeni yılımızı ve devamındaki bayramlarımızı aileleriniz, sevdikleriniz ve sevenlerinizle birlikte; barış, sağlık, refah ve esenlik içinde kutlamanızı temenni ediyor, sizleri Kutsal Tora’mızın dualarıyla bereketlendiriyorum’’.
20 yılı aşkın süredir Türkiye’de ikamet eden, İslam Ülkelerinde Yaşayan Hahamlar Birliği Başkanı Rav Mendy Chitrik’le Roş Aşana’yı konuştuk.
Roş Aşana, Yahudiler için ne anlama geliyor? Yahudiler için bugün neden önemlidir?
“Geleneğimize göre bugün dünyanın yaratıldığı tarihtir. Tanrı, dünyayı altı günde yaratmış ve yaratılışın altıncı gününde Âdem’i ilk insan olarak yaratmıştır. Bu tarih hem bizim için hem de bütün insanlık için önemli bir gündür. İnsanın yani Âdem’in yaratıldığı bugünde kendimizi hesaba çekmek, kendi kendimizin nasıl bir insan olduğunu sorgulamak ve yeni yılda nasıl bir insan olacağımızı hesapladığımız gün anlamındadır. Roş Aşana, kendimizi yargıladığımız ve aynı zamanda da kutladığımız bir gündür.”
Bugüne özel olarak yapılan ritüeller var mıdır?
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Kutlama olarak birçok ritüeller var ancak en başta ilk gece hazırlanan yemeklerde elma ve balın önemi büyüktür. Yeni yıla tatlı bir şeyle başlamak yeni yılda iyi şeylerle karşılaşmayı sembolize eder. Yiyecekler konusunda da birçok şey söyleyebilirim ama balık yemek bunların başında gelmektedir.”
Sinagoglarda yapılan özel bir tören var mı? Şofar* çalmak gibi?
“Pazartesi ve salı günü sinagoglarda kim varsa şofar dediğimiz genellikle keçi veya koç boynuzundan yapılan geleneksel enstrümanın çalınmasındır. Seslerin tonu ve notasyonları farklıdır, özeldir. Sesler, dalgalandırılarak çıkartılır bunun nedeni insanın bir yıl içinde yaşadığı dönemleri ve Tanrı’ya karşı olan çaresizliğini betimlemesidir. İlk önce Tanrı’nın çağrısını betimleyen uzun ve kesintisiz bir ses çıkartılır. Sonrasında ağlamayı andıran kesik sesler çıkarılır. Bütün bunlar Tanrı’ya yalvarmak için ruhumuzu uyandırmamızı hatırladır.”
Bugüne özel olarak nar hakkında soru sormak istiyorum. Nar niçin önemlidir?
“Nar, Roş Aşana için önemli bir semboldür. Mevsimin ilk meyvesidir, çok tatlı küçük çekirdeklerden oluşur. Her insanda hayatının her bir döneminde tatlı küçük şeyler yapar. Bu çekirdeklerde bunun birer sembolüdür. Bir yıl boyunca bir sürü güzel, küçük şeyler yapacağımıza işaret eder.”
Şofar* Tokea ismi verilen ve bu iş için özel eğitim almış kişiler tarafından Roş Aşana ve Yom Kippur’da çalınır.
SHANA TOVA! (Yeni yıl kutlu olsun)
