Rus enerji şirketi Gazprom, Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatının belirsiz bir süreliğine durdurulduğunu açıkladı. Gazprom’un, Avrupa’ya sevk ettiği doğalgazı kesmesi Avrupa’nın ciddi bir krizle karşı karşıya olduğu anlamına geliyor. Viyana Enerji Araştırma Grubu Kurucusu Fereydoun Barkeshli, Avrupa’daki enerji krizine ilişkin Medyascope’a açıklamalarda bulundu. Barkeshli, “Avrupa’da bu kış çok sert geçecek. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en zorlu kışlardan biri olacak” dedi.
Avrupa, Rusya’dan gelen gaz akışının bir süredir düşük olması nedeniyle depolamasını geliştirmeye çalışıyordu. Viyana Enerji Araştırma Grubu Kurucusu Fereydoun Barkeshli stokların azalması durumunda Avrupa’da durumun kötüleşeceği görüşünde.
“Rusya sözleşmelerin şartlarını ihlal etmemek için teknik zorlukları suçluyor”
Barkeshli, Rusya’nın Avrupa’ya gaz tedarikini kesmediğini vurgulayarak Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa’nın yaptırımlarının zarar vermeye başlamasından beri arz hacmini azalttığını söyledi:
“Tam da bu dönemde Rusya Merkez Bankası ambargo altına girdi. Bu nedenle ülkenin kendi döviz rezervlerini kullanması yasaklandı. Rusya misilleme olarak Avrupa’dan gaz tedariki için ödemeleri ruble ile yapmasını istedi. AB, Rusya’nın gaz ödemeleri için ruble talebini Macaristan hariç reddetti. Rusya, bu nedenle gaz tedarik hacmini yavaş yavaş azaltmaya başladı. Ancak Rusya, sözleşmelerin şartlarını ihlal etmemek için gaz arzı kesintileri için teknik zorlukları suçladı. Bu, Rusya’nın gaz tedarik sözleşmelerinin Rusya tarafından ihlal edilmediği anlamına geliyordu.”
Avrupa ülkelerinin çoğu, özellikle Almanya’nın, Rusya’dan ithal edilen gaza büyük ölçüde bağımlı olduğunu belirten Barkeshli, Avrupa’nın Rusya’dan gaz tedarikine bağımlılığının ortalama yüzde 40 olduğuna dikkat çekti:
“Gaz, mevsimsel özelliklere sahip bir yakıttır. Avrupa kış aylarında gazın yüzde 55’ini Rusya’dan ithal etmektedir. Rus gazının oranı Almanya için en yüksektir ve bu oran yaklaşık yüzde 47’dir. İtalya, Fransa ve İngiltere de Rusya’dan gaz ithal etmiştir.”
“Yeni boru hatlarının döşenmesi aylar alabilir”
Petrol ve gaz boru hatları için sızıntıların normal olduğunu söyleyen Barkeshli, üç büyük sızıntının meydana gelmesini şüpheli bulduğunu belirtti:
Başkan Biden, Rus birlikleri Ukrayna’ya girdikten sonra ABD’nin Rusya’dan Avrupa’ya herhangi bir gaz geçişine izin vermeyeceğini açık ve net bir şekilde söylemişti. Bu özellikle hiçbir zaman faaliyete geçmeyen Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) için söylenmişti. Patlamaların arkasında kimin olduğunun açıklanması biraz zaman alabilir. Avrupalı müttefiklerin patlamalardan önceden haberdar edilip edilmediğini bilmek önemli olacaktır. Ancak Rusların boru hatlarını kasıtlı olarak bombalamış olma ihtimali masada değil. Yine de uzak bir ihtimal olarak araştırılabilir. Kuzey Akım 1’deki (Nord Stream 1) hasarın tamir edilemeyecek boyutta olduğu ve yeni boru hatlarının döşenmesinin aylar alabileceği söyleniyor.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Barkeshli, Avrupa’nın maden bakımından fakir olduğunu söyledi ve “Norveç, Hollanda ve İngiltere’de gaz var. Almanya ve Fransa da kömür açısından zengindir” diye konuştu.
Barkeshli, sözlerine şu şekilde devam etti:
“Avrupa’nın çoğu büyük ölçüde ithal gaza bel bağlamaktadır. Liquefied natural gas -Sıvılaştırılmış doğalgaz- (LNG), Liquefied petroleum gas -Sıvılaştırılmış petrol gazı- (LPG) veya boru gazı şeklindeki gaz, çoğu Avrupa için en uygun ve erişilebilir enerji kaynağıdır. Ayrıca, Avrupa elektriğinin büyük bir kısmını nükleer santrallerden üretmektedir. Fransa halen elektriğinin yüzde 50’sinden fazlasını nükleer enerji santrallerinden üretmektedir. Almanya, Angela Merkel döneminde yeşil partilerin baskısıyla nükleer santrallerinin çoğunu kapatmayı tercih etti.”
“Bu kış Avrupa için sert geçecek”
“Gaz Avrupa’nın başlıca tedarik kaynağıdır. Hem hane halkı hem de sanayi için Avrupa’nın toplam enerji tüketimindeki payı yüksektir” diyen Barkeshli, bu nedenle Avrupa’da gaz arzında ani bir kesintinin ciddi bir endişe konusu olduğunu vurguladı:
“Başta Almanya olmak üzere çoğu Avrupa ülkesi ekonomilerini yüksek enerji ve yoğun sanayilere dayandırmıştır. Bu nedenle Avrupa, ısınma için ekonomiden ödün vermek zorundadır. Çoğu Avrupa ülkesi bu ikisi arasında denge kurmak için elinden geleni yapıyor. Avrupa ülkeleri mümkün olan tüm kaynaklardan gaz ithalatını hızlandırdı ve depolarının yüzde 85’in üzerinde doldurdu. Bir sorun, Almanya ve Avrupa’daki diğer ülkelerin çoğunun sınırlı gaz rezervlerine sahip olmasıdır. Ayrıca, iç boru hatlarında da gaz var. Bazı hanelerde odun ve LPG gaz kapsülleri birikmiş durumda. Avrupa’da bu kış çok sert geçecek. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en zorlu kışlardan biri olacak.”
“Avrupa’da kış sert ve sancılı geçecek ama geçecek“
Avrupa’nın tüm bu olumsuzluklara rağmen kışı atlatacağını ancak önemli olanın kış geçtikten sonra nasıl bir yol izleyecekleri olduğunun altını çizdi:
“Avrupa bu kışı atlatacak. ABD’den ithal edilen LNG, arzı önemli ölçüde artırdı. Cezayir ve Katar’dan yapılacak ilave ithalat da önemli. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Orta Doğu ülkelerinin çoğunu ziyaret etti ve umut verici yanıtlar aldı. Gaz ticaretinin doğası uzun vadeli sözleşmelere dayanıyor, petrol gibi değil. Spot alımlar neredeyse hiç yok. Bu kış sert ve sancılı geçecek ama geçecek. Aslında Avrupa bu kışın ötesini düşünmeye başlamalı.”
“Yüksek gaz fiyatları, gaz bulunabilirliği sorununu çözmeyecek“
Kısa vadede gaz yerine geçecek alternatif bir şey bulmanın kolay olmayacağını belirten Barkeshli, çözüm olarak iki seçeneği ortaya attı:
“Çinlilerin yaptığı gibi Afrika, Ortadoğu ve Latin Amerika’daki gaz üreticisi ülkelerle yeni gaz kaynakları arayışına girilebilir. Ya da ekonomi yapısı yüksek enerji yoğun endüstrilerden daha düşük enerji yoğun endüstrilere doğru kademeli olarak yeniden düzenlenebilir. Her ikisinin bir kombinasyonu uygulanabilir. Ancak bu kısa vadeli bir çözüm olmayacaktır. Kısa vadede gaz fiyatları çok yüksek olacaktır. Yüksek gaz fiyatları gaz bulunabilirliği sorununu çözmeyecektir. Sadece tüketimi azaltmaya yardımcı olabilir.”
“Gaz tedariki kısa vadeli çözümlerle ilgili değildir”
Avrupa’nın kısa vadede yapabileceğinin en iyisini yaptığını vurgulayan Barkeshli, “Avrupa, tüketimi azaltıyor ve mümkün olan tüm kaynaklara arzın çeşitlendirilmesini sağlıyor. Ancak gaz tedariği kısa vadeli çözümlerle ilgili değil. Gaz sözleşmeleri on yılı aşan bir süre için yapılmaktadır. Avrupa’nın ve özellikle de Almanya’nın en büyük sorunlarından biri, enerji stratejisi için bir B Planı öngörmemiş olmasıdır. Enerji güvenliği masada değildi. Rusya’dan doğalgaz tedariki ‘kesin’ olarak kabul edildi. Arz güvenliği sadece petrol için geçerliydi. Tüm OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) üyelerinin Stratejik Petrol Rezervi var ama gaz için böyle bir şey yok. Acil bir gaz arzı kesintisi durumu için Stratejik Gaz Rezervi yok” dedi.
“Rus gazının büyük bir kısmı yakılacak”
Orta ve uzun vadede Rusya’nın, Türkmenistan üzerinden İran’a ve oradan da Türkiye’ye gaz takası yaparak Avrupa’ya gazı ulaştırabileceğini söyleyen Barkeshli sözlerine şöyle devam etti:
“Rusya kısa vadede gaz üretimi için fazla bir şey yapamaz çünkü Rus gaz sahalarının çoğu yapısı gereği üretime devam etmek zorunda. Üretim durdurulduğunda ya da büyük ölçüde azaltıldığında, sahalar bir daha asla üretken olmayabilir ya da yüksek maliyetlerle üretilebilir. Orta ve uzun vadede Rusya, Türkmenistan üzerinden İran’a ve oradan da Türkiye’ye gaz takası yapabilir ve bu gaz Avrupa’ya ulaşabilir. Bu takas, Azerbaycan’a ve oradan da Türkiye üzerinden Karadeniz’e de gidebilir. Rusya’nın gaz ihracatı için bir başka seçenek de Asya ve Çin’e yönelik büyük bir çeşitlendirmedir. Moskova ve Pekin 2017 yılında 20 yıllık bir sözleşme imzaladı. Çin, Rus gazını boru hatları üzerinden almaya istekli. Ancak her iki proje de kısa vadeli olmayacak. Şimdilik Rus gazının büyük bir kısmı yakılacak.”
“Avrupa’daki gaz sıkıntısı bu kışın çok ötesinde”
Barkeshli, “Kuzey Akım 1 onarılamayacak şekilde hasar gördüğü için Almanya ve Avrupa gaz alamayacak” diyerek enerjiye bağımlı sanayilerin dünya pazarında rekabet edemeyeceğini söyledi:
“Rusya şu anda tedarik ettiği gazın yaklaşık yüzde 10’unu Almanya’ya ulaşmak için Ukrayna’yı geçmek zorunda olan eski bir boru hattı üzerinden sağlıyor. Bu sadece LNG ve neredeyse üç kat daha pahalı. Uygun Alman limanlarına ulaşması iki buçuk hafta sürüyor. Üstelik sıvılaştırılmış gazın kullanılabilmesi için yeniden gazlaştırılması gerekiyor. Uluslararası basın ve haber ajanslarının çoğu bu kış Avrupa’dan bu şekilde bahsediyor: Ye ya da Isın. Ancak unutulmamalıdır ki Avrupa’nın 2022 kışı geçecektir. Bakalım hava durumu uzmanları ne diyecek ama Avrupa’daki gaz sıkıntısı bu kışın çok ötesinde. Bu on yılın sonunda Almanya’nın sanayisizleşmeye başlayacağından eminim. Ağır sanayiler ve enerjiye bağımlı sanayiler dünya pazarlarında rekabet edemeyecek.”
