Rus oligark Abramovich parasını nasıl kaçırdı?

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere’nin yaptırım uyguladığı isimlerden birisi de Roman Abramovich. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakınlığı ile bilinen Rus oligark Roman Abramovich’in milyarlarca doları bulan varlıklarını kendisine yaptırım uygulanmadan hemen önce çocuklarına aktardığı ortaya çıktı.

Guardian’ın ele geçirdiği belgelere göre, Rus oligark Roman Abramovich’e ait 10 adet gizli off-shore hesap, Şubat 2022’de yeniden düzenlendi. Hesapların Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başladığı 24 Şubat’tan üç hafta önce el değiştirdiği ortaya çıktı. Yani, Abramovich’in hesaplarındaki bu ani düzenleme, tam da Batılı ülkelerin Rusya’ya yaptırım uygulama tehdidinde bulunmalarından birkaç gün sonra gerçekleşti.

Sızdırılan belgelerde, Abramovich’in 4 milyar doları bulan varlığının, en küçüğü dokuz yaşındaki yedi çocuğuna aktarıldığı bilgisi yer aldı. Abramovich’in çocuklarına aktardığı malvarlıkları arasında lüks gayrimenkuller, süper yatlar, helikopterler ve özel jetler de bulunuyor. Yaptırım uzmanları, bu ani düzenlemenin Abramovich’e uygulanan yaptırımları karmaşık hale getirebileceğini ve oligarka ait olduğu düşünülerek dondurulan varlıkların akıbetini belirsiz kıldığını belirtti.

Abramovich’in çocuklarına yaptırım uygulanacak mı?

Belgelerin sızmasıyla birlikte Abramovich’in çocuklarının da yaptırımlara tabi tutulup tutulamayacağı da tartışma konularından biri. Oligark ailelerinin neredeyse hepsi yaptırımlardan muaf tutuluyor. Yalnızca Putin’in en yakın danışmanlarının ailelerine de yaptırım uygulanıyor.

Hem Avrupa Birliği (AB) hem de Birleşik Krallık, Abramovich’i Kremlin yanlısı bir oligark olarak tanımlıyor ve Mart 2022’den itibaren yaptırım uyguluyor. Yaptırımların gerekçesi ise Abramovich’in Putin ile kurduğu yakın ilişki. Abramovich ise kendisine yöneltilen bu iddiaları kabul etmiyor, hatta AB’nin kendisine uyguladığı yaptırımlara karşı yasal işlem başlattı.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ise Rusya’nın yanı sıra Portekiz ve İsrail vatandaşı olan Abramovich’e henüz yaptırım uygulamıyor. Daha önce Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin Rusya ile devam eden barış görüşmelerinde arabuluculuk rolü üstlenebileceği gerekçesiyle ABD Başkanı Joe Biden’dan Abramovich’i hedef alan yaptırımların bekletilmesini istediği ortaya çıkmıştı.

• Zelenskiy’den Biden’a: “Abramovich’e yaptırımları bekletin”

Belgeler nasıl ortaya çıktı?

Guardian ile paylaşılan belgelerin, Abramovich’in varlıklarından birini yöneten Kıbrıs merkezli bir off-shore hesabın hacklenmesiyle ortaya çıktığı düşünülüyor.

Abramovich’in mali varlıkları işgalden bu yana yoğun bir inceleme altında. Jersey’deki yetkililer, Channel Adaları’ndaki 7 milyar dolarlık varlığını dondurmaya çalışırken, ABD ise iki özel jetine el koydu.

Belgeler, Abramovich’in şeffaf olmayan fon hareketleri sayesinde, servetini nasıl off-shore hesaplarda tuttuğunu da ortaya koyuyor. Uzmanlar, bu şeffaf olmayan fon hareketleri nedeniyle, Abramovich’in servetine yaptırım uygulamanın da zorlaştığı görüşünde.

FBI mahkemeye sunduğu belgelerde, Abramovich’in iki hesabını yeniden düzenlediğini, bu hesaplardan birinin el konulan iki jeti de içerdiği belirtilmişti. Yeni belgelerse Abramovich’in servet aktarımının çok daha yüksek meblağlara ulaştığını gösteriyor.

Şubat 2022’de işgalin başlamasından hemen önce Abramovich’in, FBI’ın da tespit ettiği iki hesabın lehtarlığından ayrıldığı görülüyor. Ayrıca Abramovich’in çocukları da babalarına ait sekiz hesabın lehtarlığına geçmiş. Yaptırım uzmanları Rus oligarkın bu hareketleriyle hesaplarıyla arasına mesafe koymasının yasal olduğu görüşünde. Yetkililer, uzun süredir Abrahamovich’e ait olduğuna inandıkların servetin, aslında kimin olduğuna karar vermek konusunda da zorluk yaşayacak. Ne Abramovich ne de çocukları hesaplarla ilgili sorulara yanıt veriyor.

Abramovich’in 25 yaşındaki kızı Sofia, savaşın başlamasından bir gün sonra Instagram’da bir paylaşımda bulunarak savaşa karşı olduğunu belli etmişti. Sofia, üzerine kırmızı bir şerit çekilmiş Vladimir Putin fotoğrafının altına “Kremlin’in en büyük yalanı Rusların çoğunluğunun Putin’i desteklediğidir” yazmıştı.

İşgalin başlaması Sofia ve kardeşleri için başka bir anlama da geliyor. Zira işgal başladıktan bir gün sonra Abramovich’in yedi çocuğu da milyarder oldu. 24 Şubat günü Rus jetleri Kiev’i bombalarken, Abramovich’in hesaplarına da son rötuşlar yapılıyordu. Şubat ayına kadar Abramovich’in kontrolünde olan, Jersey ve Kıbrıs’ta düzenlenmiş 10 hesap 4 Şubat’tan itibaren Sofia ve altı kardeşinin kontrolüne geçti. Belgeler, hesapların bir kısmının yüzde 51’inin bir kısmının ise tamamının Rus oligarkın çocuklarına geçtiğini gösteriyor. Abramovich’in çocuklarına aktardığı servet, Rus şirketlerinde sahip olduğu hisseleri ve oligarkın dünyaca ünlü, dokuz kamaralı süperyatı “Eclipse”i de içeriyor. 163 metrelik süperyatının da içinde bulunduğu Europa hesabının değeri 2.6 milyar doları buluyor. Europa hesabının kontrolü 2021 yılının sonunda Abramovich’in çocuklarına geçmiş.

Yaklaşık 20 yıldır Abramovich’in off-shore hesaplarını yöneten MeritServus şirketinin hacklenmesiyle belgeler ortaya çıkmıştı. MeritServus ortağı ve CEO’u Demetris Iannedis, hakkında inceleme devam eden bir hesap hakkında, AB ve İngiltere kanunları sebebiyle konuşmasının yasak olduğunu söyleyerek soruları yanıtlamaktan kaçındı.

ABD kanunlarına göre, yaptırıma tabi bir kimse, bir varlığın yüzde 51’ine veya fazlasına sahip ise ABD o hesapları dondurabiliyor. AB ise yüzde 50’nin altında kalan hesaplarda, yönetimde etkin söz sahipliği şartı arıyor. Uzmanlar off-shore hesaplarda tutulan varlıkları aslında kimin yönettiğinin anlaşılmasını da oldukça karmaşık bir süreç olarak tanımlıyor.

Abramovich aldığı önlemler sayesinde, hesaplarını hukuken kontrol etmediğini ispatlayabiliyor. Belgelere göre Abramovich hesapların kontrolünü zaten hiç almamış. ABD’li emekli bir yaptırım uzmanı, dondurulma riski olan hesaplarda bu tarz işlemlerin oldukça etkili olduğunu söylüyor: “Paravan şirketlerin de kullanıldığı bu tarz hesapların kime ait olduğunu kestirmek güç. Buna karmakarışık hesap yapılarını da eklediğinizde, yaptırım uygulamak zorlaşıyor.”

Örneğin, Abramovich’e ait olduğu bilinen, Kensington Palace Gardens’daki 90 milyon poundluk bir malikanenin henüz satışa çıkarılmadığı ve İngiltere’nin yaptırım otoritesinden izin beklendiği biliniyor.

İngiltere Tapu İdaresi, Guardian’a yaptığı açıklamada bazı mülklerin yaptırım uygulanan bir kimseyle ilişkilendirilse bile yeterli delil olmadığı sürece yaptırım kapsamına alınamayacağını belirtti. Kağıt üzerinde, Batı Londra’da bulunan 15 yatak odalı malikane A Corp firmasına ait gözüküyor. Belgeler, Kıbrıs menşeli şirketin de malikaneyi KPG Trust firması adına elinde tuttuğunu gösteriyor.

Hesaplar aktarılırken Abramovich’in payının yüzde 49’a, çocuklarının paylarının ise yüzde 51’e getirildiği de görülüyor. Belgeler, Abramovich’e ait 10 hesaptan en az yedisinde bu değişikliğin yapıldığını da ortaya koyuyor. Tüm bu değişiklikler neticesinde Abramovich’le ilişkilendirilen birçok varlık da resmi olarak Abramovich’e ait gözükmüyor. Kanada hükümeti geçen ay, Virgin Adaları menşeli Granite Capital Holding firmasına ait 26 milyon dolarlık varlığa Abramovich’e ait olduğu gerekçesiyle el koymayı planladığını açıklamıştı. Yetkililer, eğer varlığa el koyabilirlerse, bu paranın Ukrayna’nın yeniden inşasında kullanılacağını da belirtti.

Resmiyette ise Granite Capital Holdings artık Abramovich’e ait değil. Açıklanan belgelerde Abramovich’in Virgin Adaları menşeli firmanın yönetiminden Şubat 2022’de ayrıldığını gösteriyor. Mart 2022’de AB ve İngiltere Abramovich’e yaptırım kararlarını açıklamadan hemen önce firma kontrolünün Abramovich’in çocuklarına geçtiği gözüküyor. Sızdırılan belgelerdeki mali tabloya göre firmanın elinde bulundurduğu varlık 2019 yılı sonunda 3.3 milyar dolar değerinde.

Kaynak: Guardian