Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich’in Rusya’da tutuklanmasının yankıları devam ediyor. ABD’li yetkililer, vatandaşlarının sağlam bir şekilde dönmesi için çabalarken Gershkovich’in başına gelenler, Soğuk Savaş’tan kalma yöntemlerin, Putin yönetiminde tekrar ortaya çıktığını da gösteriyor.
Evan Gershkovich, Soğuk Savaş’tan beri Rusya topraklarında ajanlık suçlamasıyla tutuklanan ilk ABD’li gazeteci. Gershkovich daha doğmadan önce bile birçok meslektaşı, Demir Perde ülkelerinde mesleklerini icra ederken benzer suçlamalara maruz kalmıştı.
En ünlü olaylardan biri, AP muhabiri William Oatis’in 1951’de Çekoslovakya’da ajanlık suçlamasıyla tutuklanmasıydı. O dönemde Sovyetler Birliği’nin uydu devletlerinden biri olan Çekoslovakya, Oatis’i iki yıl boyunca hapiste tuttu. Olayın ardından ABD ve Çekoslovakya arasında ticaret ve seyahat kısıtlamaları gerçekleşti. Oatis’in serbest bırakılmasının ardından durumun vahameti bir kez daha ortaya çıktı. O zaman 39 yaşında olan AP muhabiri, tüberküloza yakalandı. Oatis, Demir Perde ülkelerinde hapse düşen tek muhabir değil. AP muhabiri Leonard Kirschen Romanya’da, United Press muhabiri Endre Marton Macaristan’da benzer suçlamalarla hapse girmişti.
1975’te ABD ve Sovyetler Birliği arasında imzalanan Helsinki Anlaşmaları ile birlikte gazetecilerin durumu biraz daha güvence altına alındı. Ticari anlaşmaların yanı sıra, basın özgürlüğü de garanti altına alındı. Yine de Soğuk Savaş bitene kadar hiçbir gazeteci özgürlüğünden olmadı değil. Moskova’da görev yapan ABD’li muhabir Nicholas Daniloff, 1986’da ajanlık suçlamasıyla tutuklandı. Ardından Daniloff’un Sovyetler Birliği’ni terk etmesine izin verildi.
Vladimir Putin’in otoriter rejiminde sadece Rus gazeteciler değil, uluslararası gazeteciler de sık sık hedef alınıyor. Özellikle Ukrayna’nın işgalinin ardından Rusya’da gazetecilik yapanlar, ajanlıkla itham edilmekten hiç uzak değil. Rusya’da tutuklu gazeteci Evan Gershkovich, Putin ve hükümeti için bir koz durumunda. Gazetecinin sağ salim ABD’ye dönebilmesi için yetkililer takas dahil birçok yolu deniyor.
Rusya ve ABD arasında son yıllarda gerçekleşen esir takaslarının ayrıntılarını buradan okuyabilirsiniz: Rusya esir takası için masumları mı tutukluyor?
Kaynak: NiemenLab
