AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) beklediği telefon geldi. ABD Başkanı Joe Biden, seçimleri kazanan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı tebrik etmek için aradı. Biden’ın seçimlerin ardından ilk değerlendirmesi de “Birlikte çalışmaya devam etmeyi dört gözle bekliyorum” olmuştu.
Görüşmeye ilişkin İletişim Başkanlığı’ndan paylaşılan bilgi notunda, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Biden’ın yeni dönemde iki ülke arasındaki tüm konularda işbirliğini ilerletme hususunda mutabık kaldıkları belirtildi.
Beyaz Saray’dan ayrılmadan önce gazetecilere konuşan Biden da, görüşmede Erdoğan’ın F-16’ların gündeme getirdiğini ve kendisinin de İsveç’in NATO’ya üyeliğinden bahsettiğini söyledi:
“Onunla konuştum ve tebrik ettim. F-16’larla ilgili hâlâ bir şeyler yapmak istiyor. İsveç konusunda anlaşmak istediğimizi söyledim.”
Biden dün akşam (28 Mayıs) resmî olmayan seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından Twitter’dan Erdoğan’ı tebrik etmiş ve “NATO müttefikleri olarak ikili meseleler ve ortak küresel zorluklar üzerinde birlikte çalışmaya devam etmeyi dört gözle bekliyorum” demişti.
İki lider en son 6 Şubat’ta Türkiye’nin güneydoğusunda meydana gelen, 11 ilin etkilendiği ve 50 binden fazla yurttaşın hayatını kaybettiği deprem felaketinin ardından telefonda görüşmüşlerdi. Biden, Erdoğan’a “Geçmiş olsun” dileklerini iletmişti. Öte yandan Türkiye deprem felaketinin yaralarını sararken ABD de Türkiye’ye yardım eden ülkelerin başında geliyordu.
“Dış güçler” tartışması
ABD, Türkiye’de seçim kampanyaları devam ettiği sırada Cumhur İttifakı bileşenlerinin “dış güçler” olarak tanımladığı ülkelerin başında geliyordu. İçişleri Bakanı ve AKP İstanbul 2. Bölge Milletvekili Süleyman Soylu, “14 Mayıs 2023 Batı’nın siyasî darbe girişimdir” diye konuşmuştu:
“14 Mayıs 2023 Batı’nın siyasi darbe girişimidir. Türkiye’yi tasfiye etmeye yönelik hazırlıkların 14 Mayıs’ta her birini bir araya getirerek oluşturabilecek darbe girişimidir. Bunu ben söylemedim. Bunu bugün Amerika’nın başındaki zat, yıllar öncesi söyledi. Yıllar önce denedikleri bütün yöntemler berhava olunca ancak böyle bir yöntemle Türkiye’yi ele geçirebileceği ifade ettiler (…)”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
14 Mayıs seçimlerinden birkaç gün önce de aynı konu hakkında konuşan Soylu, “Pazar akşamı öyle bir netice alacağız ki, bay bay Kemal de Amerika da bir daha ağzını açamayacak, açamayacak, açamayacak. En son şunu söyleyeceğim, o akşam Erdoğan Allah nasip edecek o balkon konuşmasına çıkacak değil mi? O balkon konuşmasında ABD Başkanı Biden’ın yüzü mosmor olacak” demişti.
Büyükelçi tartışması
Seçimlerden önce ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake’in Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı ve CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu ziyaret etmesi tepkiyle karşılanmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Büyükelçi Flake’e “kapılarını kapatarak”, “Sen bundan sonra hangi yüzle cumhurbaşkanından randevu isteyeceksin?” diye sormuştu.
Soylu hedef göstermişti
Deprem felaketinden birkaç gün önce Batılı ülkeler güvenlik gerekçesiyle İstanbul’daki başkonsolosluklarını kapatmışlardı. Batılı ülkelerin bu kararlarını eleştiren İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, doğrudan ABD Büyükelçisi Flake’i hedef almış ve “Pis ellerini Türkiye’nin üzerinden çek” demişti:
“Amerikan Büyükelçisi’ne buradan söylüyorum, hangi gazetecilere yazı yazdırdığını biliyorum, pis ellerini Türkiye’nin üzerinden çek, çok net söylüyorum, pis ellerini Türkiye’nin üzerinden çek. Neleri yaptırdığınızı, hangi adımları attırdığınızı, Türkiye’yi nasıl karıştırmak istediğinizi net bir şekilde biliyorum. O pis ellerinizi, o maskeli, sırıtan yüzlerinizi Türkiye’nin üzerinden çekiniz. Bu kadar açık.”
Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceği
Türk-Amerikan ilişkileri, ABD Başkanı Joe Biden’ın göreve geldiği Kasım 2020’den bu yana inişli-çıkışlı seyrediyor. Türkiye, Rusya’dan satın aldığı S-400’ler yüzünden ortak üreticisi olduğu F-35 programından çıkarıldı. İkili ilişkilerde en merak edilen konulardan biri F-16’ların geleceği olacak.
ABD Dışişleri Bakanlığı, F-16 filosunu desteklemek için Türkiye’ye yönelik 259 milyon dolar değerindeki F-16 aviyonikinin satışını onayladı. Reuters’ın haberine göre Kongre’deki ilgili komitelerin gayriresmi onayının ardından Bakanlık gün içinde resmi tebligatta bulundu. Bu paketin Kongre’den geçmesi durumunda F-16 modernizasyon paketi, Kongre’nin yıllar sonra Türkiye için onay verdiği en büyük askeri malzeme satışının önünü açacak.
Reuters’a konuşan kaynaklar, 259 milyon dolar değerindeki paketin kapsamının dar olduğunu söyledi. Yani bu paket, Türkiye’nin Ekim 2021’de ABD’den talep ettiği 20 milyar dolar değerindeki F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kitini içermiyor. Türkiye’nin ABD’den talep ettiği F-16’ların durumu, Kongre’deki bazı isimlerin bu satışa karşı olduğu gerekçesiyle belirsizliğini koruyor.
Bir diğer konu ise İsveç’in NATO üyeliği. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından İsveç ve Finlandiya yıllardır sürdürdükleri tarafsızlık politikasını bırakarak NATO’ya katılmak için başvuru yaptı. Ancak Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka üyeliğini, özellikle İsveç’i, “terör örgütlerinin misafirhanesi” olmakla suçladı ve ambargo uyguladı. Seçimlerden kısa bir süre önce Ankara hükümeti, Finlandiya’nın üyeliğini onayladı fakat İsveç’e uygulanan ambargo devam ediyor.
İsveç’in şu anki hedefi temmuz ayında Litvanya’nın Vilnius kentinde düzenlenen NATO Liderler Zirvesi’ne kadar ittifaka üye olmak. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billstrom, “B planı ya da onun gibi bir şey olmayacak. B planı, A planı, o da tam NATO üyeliği ve hükümetle Vilnius’a gitmek için çalışacağız” demişti. Bu sabah saatlerinde de Billstrom, birkaç gün sonra Türk mevkidaşıyla konuşacağını açıkladı.
Kimi uzmanlar, Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğini temmuz ayına kadar onaylaması durumunda F-16’lar konusunda da gelişmeler yaşanabileceğini düşünüyor. ABD’deki bazı senatörler de İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği ile Türkiye’ye F-16 satışı arasında ilk kez bir ilişki kurarak, Ankara’nın iki İskandinav ülkesinin NATO üyeliklerini onaylayana kadar Türkiye’ye F-16 satılmasını desteklemeyeceklerini söylemişlerdi.
