Kamera & Kurgu: Enes Berk Demirkol
CHP 38. Olağan Kurultayı 4-5 Kasım’da yapılacak. Kurultayda genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu ve değişimcilerin adayı Özgür Özel yarışacak. Kurultay nedir, kurultayda seçimler nasıl yapılır, CHP’nin kurultayına ilişkin neler biliyoruz ve kurultaydan neler bekleniyor, Medyascope olarak derledik.
CHP kurultayına sayılı günler kaldı. Partinin 38. Olağan Kurultayı 4-5 Kasım’da Ankara Spor Salonu’nda yapılacak. Kurultayın sloganı, “İkinci Yüzyılda Demokrasi ve Birlik Kurultayı” olarak belirlendi. 81 ilden gelen bin 367 kurultay delegesi, Cumhuriyet’in ve partinin 100. yılında yeni genel başkanı ve yeni parti yönetimini belirleyecek. Kurultayın birinci gününde genel başkan seçimi, ikinci gününde ise, Parti Meclisi ve Yüksek Disiplin Kurulu üyeleri seçilecek
Bu kurultayın aslında 2022 yılında yapılması gerekiyordu. Koronavirüs salgın şartları ve olası erken seçimler gerekçe gösterilerek kurultay ertelenmişti. Siyasi Partiler Kanunu gereğince partiler iki yılda bir kongre yapmak durumunda ve en fazla bir yıl erteleyebiliyorlar. CHP’nin bir önceki kurultayı 25-26 Temmuz 2020’de yapıldı.
Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinden yenilgiyle çıkılınca partide kendilerini “Değişimciler” olarak tanımlayan ve başını İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun çektiği muhalifler seslerini yükseltmeye başladı. Partide kurultay sonbaharda mı yapılsın yoksa yerel seçimlerden sonraya mı ertelensin tartışmaları yaşandı.
Muhaliflerin Parti Meclisi’ni olağanüstü toplantıya çağırmak için yaptıkları çevrimiçi toplantının görüntülerinin sosyal medyaya sızmasıyla değişim tartışmaları alenileşti ve Kılıçdaroğlu olağanüstü Parti Meclisi toplantısı çağrısına fırsat bırakmadan kendisi Parti Meclisi’ni topladı ve kurultay tarihi 4-5 Kasım olarak belirlendi.
Kurultay nedir?
Kurultay siyasi partilerde, partinin en yüksek karar organıdır. Kurultay partinin tutumunu görüşür karara bağlar, yönetime girecek olan kişilere karar verir.
Kurultay, doğal ve seçilmiş delegelerden oluşur. Doğal delegeler genel başkan, Parti Meclisi üyeleri, milletvekilleri, Yüksek Disiplin Kurulu Başkanı ve üyeleridir.
Seçilmiş üyeler ise il kongrelerinde her ilin çıkardığı milletvekili sayısının iki katı olarak seçilen kurultay delegeleridir. 600 milletvekili olduğu için seçilmiş kurultay delegesi sayısı bin 200’dür.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Kurultay toplantı yeter sayısı üye tam sayısının salt çoğunluğudur. Yani kurultayın açılması için mevcut bin 367 delegeden 684’ünün kurultay salonunda olması ve imza vermesi gerekiyor.
Kurultayda genel başkan, parti meclisi, yüksek disiplin kurulu üyeleri, delegelerin gizli oylarıyla seçiliyor.
Kurultay öncesinde genel başkanlık için Grup Başkanı Özgür Özel, eski Parti Meclisi üyesi Örsan Kunter Öymen, eski milletvekili İlhan Cihaner, eski milletvekili adayı Ünal Karahasan aday olduğunu açıkladı. Kılıçdaroğlu ise aday gösterilirse, aday olacağını söyledi. Bazı delegeler ve milletvekilleri ise mevcut başkan Kemal Kılıçdaroğlu için imza toplamaya başladı.
Genel başkan adayı olmak için kaç imza gerekli?
Parti tüzüğü gereğince toplam bin 367 delegenin yüzde 5’inin, yani 69 delegenin imzasıyla kurultay divan başkanlığına başvuranlar genel başkan adayı olabilecek.
Kılıçdaroğlu’nun kurultayda en güçlü rakibi, değişimi destekleyenlerin adayı olan Özgür Özel. Aday olacaklarını açıklayan Öymen, Cihaner ve Karahasan’ın gerekli olan 69 imzayı bulup bulamayacakları ancak kurultay günü belli olacak.
Kurultayda genel başkanın yanı sıra Parti Meclisi için 60 asıl 15 yedek üye belirlenecek. Parti Meclisi üyeliğine aday olmak için ise en az 10 kurultay delegesi ya da genel başkanın yazılı önerisi gerekiyor.
Kurultay nasıl açılır, seçimler nasıl yapılır?
Kurultayı Genel Başkan ya da görevlendireceği bir MYK üyesi açacak. Kurultay açıldıktan sonra kurultay delegeleri ya da partililer arasından başkan ve kurultay delegeleri arasından yeter sayıda başkan yardımcısı ve yazman üye seçilerek “Başkanlık Kurulu” oluşturulur. Bu kurultayda, Kılıçdaroğlu’nun önerisi üzerine Başkanlık Kurulu’nda divan başkanlığını yapmak üzere Ekrem İmamoğlu üzerinde anlaşmaya varıldı.
Kurultayda seçimlere geçilmeden önce adaylar saptanır. Genel başkan adayı olmak için üye tam sayısının en az yüzde 5’inin yazılı önerisi gerekir. Delegeler, genel başkan adaylarından yalnızca birisi için imza verilebiliyor. Başkanlık Kurulu adayları açıkladıktan sonra oylama yapılıyor.
Genel başkan, kurultayca gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyuyla seçiliyor. Bu durumda ilk iki turda genel başkan seçilebilmek için bin 367 delegenin en az 684’ünün oyu gerekiyor. Adaylardan biri ilk iki oylamada bu sayıya ulaşamazsa üçüncü oylamada en çok oy alan aday genel başkan seçiliyor.
Çarşaf liste nedir?
Parti tüzüğüne göre kongrelerde kural çarşaf liste. Çarşaf liste, tüm adayların yer aldığı tek ve ortak listedir. Çarşaf listede adaylar, başkanlık kurulunca çekilen kurada belirlenen harften başlayarak soyadı esasına göre sıralanır. Oylama, seçilecek sayıda adayın adının yanına işaret konularak yapılır. Genel başkan adayının tek olması halinde genel başkan için işarete gerek olmuyor.
Parti meclisi oylamasında ise adayların aldıkları oy sırasına göre asil ve yedek üyeler belirleniyor. En çok oy alan 60 kişi asil, 15 kişi ise yedek üye seçilmiş olur. Parti meclisi oylamasında cinsiyet ve gençlik kotası uygulanıyor.
Gündemin çalışma raporu ve görüşmeler maddesine geçilmeden kurultay üye tam sayısının onda birinin yazılı önerisi ile blok liste usulü ile seçimlerin yapılmasına karar verilebiliyor.
Blok liste nedir?
Blok liste, kurultayca seçilmiş genel başkan ya da genel başkan adayları tarafından sunulan, seçilecek sayıda asıl ve yedek Parti Meclisi ve Yüksek Disiplin Kurulu adaylarının yer aldığı listedir. Liste, yedek üyelikler hariç soyadına göre alfabetik sırayla hazırlanır. Cinsiyet ve gençlik kotasına uyulur. Bir aday blok listelerden yalnızca birinde yer alabilir. Bir adayın birden çok listede yer alması halinde kurultay başkanlık kurulunca adayın hangi listede yer almak istediği saptanır. Aksi halde adayın listelerdeki adaylığı düşer.
Çarşaf ve blok listelerde organlar, ayrı ayrı yer alır. Listeler başkanlık kurulunca kesinleştirilir, seçim kurulunca mühürlenerek oy pusulasına dönüştürülür.
PM’nin 8 asıl üyesi Bilim Kültür Sanat Platformu üyeleri içinden genel başkanın önereceği 12 kişi arasından kurultayca seçilir, yedek üye seçilmez. Seçimlerin çarşaf ya da blok listeyle yapılmasına bakılmaksızın bu seçim için ayrı oy pusulası kullanılır.
Anahtar liste nedir?
Çarşaf listenin hazırlanıp, oy pusulasına dönüştürülmesinin ardından genel başkan adayları çarşaf listede yer alan adaylar arasından desteklediği ve birlikte çalışmak istediği kişilerin isimlerinin yer aldığı listeler bastırarak bunları delegelere dağıtıyor. Buna anahtar liste deniliyor, bu listeler oy pusulası olarak sandığa atılamıyor. Delegelere yol gösterici oluyor ve delegeler, anahtar listede adı yazan kişileri, çarşaf listede işaretleyerek oy kullanıyor.
MYK ne zaman ve nasıl oluşacak?
Kurultayın ardından genel başkan, parti meclisi üyeleri arasından genel başkan yardımcılarını ve genel sekreteri belirleyecek. Bu isimler partin meclisinde seçimle belirleniyor ancak genel başkanın çalışacağı kişileri belirlemesi esas kabul edildiğinden, oylamalarda bu listeler aynen kabul ediliyor.
CHP’nin 38. Olağan Kurultayı’ndan neler bekliyoruz?
CHP, kurultay sonrasında partinin ikiye bölünmüş görüntüsüne son vermek istiyor.
Divan Başkanlığı için Kılıçdaroğlu, Ekrem İmamoğlu’na teklif götürdü. İmamoğlu teklifi kabul etti.
2024 yerel seçimlerine aylar kala, CHP’nin kurultayında tahminler genel başkanın yeniden Kemal Kılıçdaroğlu olacağı yönünde. Ancak Parti Meclisi için ciddi bir yarış olması bekleniyor. Kılıçdaroğlu’nu destekleyenler de Özgür Özel’i destekleyenler de Parti Meclisi’nde üstünlüğü ele geçirmeye çalışıyor. Çünkü Parti Meclisi, yerel seçim adaylarının belirleneceği adres olacak.
