Bitmeyen tartışma: Süper Lig yayın ihalesi | 1971’den günümüze neler yaşandı?

Sadece iki yıl sonra, kendimizi bir kez daha Süper Lig’in yayıncısının kim olacağını tartışırken bulduk. 2023-24 sezonunun sona ermesiyle, beIN SPORTS’un da yayın hakları sona eriyor. İhale yaklaşırken birçok bilinmeyen var. Katarlılar yayıncı olmaya devam edecek mi, yoksa yeni bir Süper Lig yayıncısıyla mı karşılaşacağız? 1971’den günümüze Süper Lig’i kim, hangi bedellere yayınladı? Sizler için derledik.

İlk sezonu 1959’da oynanan Süper Lig (2001’e kadar 1. Lig adıyla oynandı), 1971’e kadar sadece stadyumlarda canlı olarak takip edilebildi. Süper Lig tarihinin televizyondan naklen yayınlanan ilk maçı, 1971‘deki Karşıyaka-İstanbulspor maçı oldu. Maçı elbette dönemin tek kanalı olan TRT yayınladı.

Neredeyse 20 sene boyunca Süper Lig’in düzenli bir yayını olmadı. TRT maç özelinde kulüplerle anlaşmalar yaptı ve bu maçları yayınladı. 1990-91 sezonu itibarıyla bu değişti. Ahmet Özal ve Cem Uzan’ın kurduğu Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı Star 1 (Yayınlarını bir süre Almanya üzerinden yaptı), 14 Süper Lig takımıyla bir anlaşma yaptı ve bu takımların lig, kupa ve Avrupa maçlarını yayınlama hakkını aldı. Anlaşma üç sezonluk olarak yapıldı. Yapılan anlaşmayla her kulübe sezonluk telif hakkı olarak 85 bin dolar, yayınlanan her maç için dört büyük kulübe 80 bin dolar, kalan kulüplere ise 62 bin 500 dolar ödenmesi kararlaştırıldı. Ancak TRT müdahale etti. Sonunda, Star 1 kanalında dört büyüklerin maçları, TRT’de ise kalan takımların maçları yayınlandı.

Cem Uzan, Türkiye’de özel televizyonculuğun öncülerinden oldu

1992-93‘te takımlar, iç saha maçlarını yayınlaması için farklı kanallarla anlaştı. Bu yıllarda, Türkiye’deki özel televizyon kanalı sayısı neredeyse her gün artıyordu. Galatasaray ve Fenerbahçe, 15 milyar lira ve üç yıllık bir anlaşma karşılığında Show TV ile anlaştı. İnterstar ise beş yıl ve maç başı 85 bin dolar karşılığında Beşiktaş’la, 12 milyar lira ve üç yıl karşılığında da Trabzonspor’la anlaştı. İnterstar, TFF ile de anlaşarak kalan takımların yayın haklarını da aldı.

Havuz sistemi, 1996-97‘de hayatımıza girdi. Havuz sistemine göre, yayın ihalesinden elde edilen gelir ligdeki kulüplere farklı oranlarda paylaştırılıyordu. Yayın hakları ihalesine tek katılan kanal, Erol Aksoy’un kurduğu Cine5’ti. Cine5 1996-97 sezonu için 40 milyon dolar, 1997-98 sezonu için 45 milyon dolar, 1998-99 sezonu için 55 milyon dolarlık teklif verdi ve tüm Süper Lig maçlarının yayın hakkına üç sezonluğuna sahip oldu. Maçlar ilk kez şifreli olarak yayınlanmaya başladı.

1999-00 öncesi yapılan ihaleyle Cem Uzan’ın Teleon kanalı, iki sezonluğuna lig maçlarının hakkını aldı. 120 milyon 500 bin dolarlık ödemeye dair sözlerini yerine getiremedikleri için 2000-01 devre arasında sözleşme TFF tarafından iptal edildi. Digiturk, o gün hayatımıza girdi. Devre arası yapılan ihaleyi 165 milyon dolar karşılığında 3,5 yıllığına kazanan Mehmet Emin Karamehmet’in Digiturk’ü, ligin değişmez yayıncısı konumuna geldi. Şansal Büyüka öncülüğünde hızlı bir şekilde, Lig TV kuruldu.

2004-05 sezonu öncesi yapılan ihaleyi yine Digiturk ve Lig TV, 135 trilyon 950 milyar lira karşılığında 2009-10 sezonu sonuna kadar aldı. 2004-05’te TRT ile yapılan anlaşmaya göre, üç büyükler dışında her hafta bir maç TRT ekranlarından yayınlanabilecekti. Maç tekrarlarının da 48 saat sonra TRT’de yayınlanması anlaşma kapsamındaydı.

Şansal Büyüka ve Erman Toroğlu, Maraton programının ‘efsane’ dönemi

2010-11 öncesi yayın ihalesi biraz daha komplike hale geldi. A, B ve C olarak üç farklı paket için ihale yapıldı.

  • A Paketi: Ligin isim hakkını pazarlama, haftada en az dört lig maçı canlı olarak yayınlama, tüm maçların çekimini yapma ve bu yayınları uluslararası kuruluşlara pazarlama hakkı.
  • B Paketi: Lig maçlarının geniş özeti ile üç dakikalık haber amaçlı görüntülerini başka kuruluşlara satma hakkı.
  • C Paketi: Gol görüntülerinin cep telefonlarından izlenmesini içeren mobil yayın hakkı.

A paketini 321 milyon dolara alan Digiturk, 2014-15 sezonu sonuna kadar Süper Lig maçlarını yayınladı. B paketini 40 milyon 210 bin dolara TRT, C paketini de 13 milyon 500 bin dolara Türk Telekom aldı.

2015-16 ve 2016-17 için ihale bile açılmadı, TFF ve Digiturk anlaştı. Rekabet Kurumu, dijital platformlara Digiturk’le anlaşma ve maç yayınlama hakkı verse de, elbette böyle bir şey olmadı.

Süper Lig’in gedikli yayıncısı Digiturk’te de büyük değişimler yaşanıyordu. 2013’ten 2015’e kadar TMSF tarafından yönetilen Digiturk ve en büyük markası Lig TV, 2015 yazında Katarlı medya grubu beIN Media Group’a satıldı. Digiturk’ün satışı sırasında ihale bile açılmadı. Katarlılar 937 milyon dolara yakın bir para ödeyerek Türkiye’nin en büyük medya şirketinin başına geçti. Katar devleti direkt olarak Süper Lig yayınlarının sahibiydi. Türkiye’ye operasyonun yönetilmesi adına da Yousef Al-Obaidly ve Saad Al-Hudaifi gibi isimleri atamışlardı.

Recep Tayyip Erdoğan ve Yousef Al-Obaidly

13 Ocak 2017’de Lig TV ismi tarihe karıştı. Kanalların ve markanın ismi beIN SPORTS olarak değişti. 2017-18 sezonu başında tarihi bir yayın ihalesi anlaşması imzalandı. Katarlılar, Süper Lig’in beş yılı için yarım milyar dolar ödediler. 500 milyon dolar karşılığında 2021-22 sezonunun sonuna kadar tüm maçların yayınlanması ve dijital haklara sahip oldular.

Lig TV ismi hala futbolseverlerin aklında

2022-23 sezonu itibarıyla yayınların nasıl olacağı da 2022 yılının tartışma konusuydu. 2017’ye göre Türk Lirası’nın yaşadığı değer kaybı sonrası, 500 milyon dolar gibi bir fiyatın tekrar verilmesi mümkün değildi. Ayrıca lig değer kazanmanın aksine, geri gidiyordu. İhaleye iki şirket katıldı: beIN Medya Grubu ve Sadettin Saran’ın sahibi olduğu Saran Medya. Saran, beIN’den daha fazla para teklif etse de bu kabul edilmedi. İhale süreci, söz konusu paralar beğenilmediği için uzatıldı. Türkiye’de pek çok yatırımı olan Katar’ın, Digiturk’ten uzaklaşmaması sağlandı ve Süper Lig yayın hakları tekrar kendilerine verildi. Katarlılar bu sefer anlaşmanın süresini 2 sezonla sınırlı tuttu ve 2.2 milyar lira ödedi.

Türkiye Futbol Federasyonu, 3 Ocak 2024’te yeni ihale için dosya alımına başladığını açıkladı. Önümüzdeki ihaleyle birlikte 2024-25, 2025-26 ve 2026-27 sezonlarının yayıncısı belli olacak. Bu sefer A, B, C, D ve E paketleri ihaleye açılacak. İhale dosyaları 26 Ocak 2024 tarihine kadar elden teslim alınacak. 14 Şubat 2024’e kadar teklifler verilecek. Mart başında, Süper Lig’in yeni yayıncısının belli olması bekleniyor. beIN Medya Grubu ve Saran Medya’nın yeniden karşı karşıya gelmesi bekleniyor. Ancak konuşulan paralar da, 50 milyon dolar civarlarında.

Sadettin Saran

Editör: Mehmet Ali Yıldırım

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.