Türkiye annesi Eylem Tok tarafından ABD’ye kaçırılan 17 yaşındaki T.C.’nin iadesini istiyor. Uzmanlar, hem ABD hem Türkiye vatandaşı olan T.C.’nin ülkeye dönmesinin kolay olmayacağını, şüphelinin Türkiye’ye iadesi konusunda hukuken herhangi bir engel olmadığını ancak kararın ABD’ye ait olduğunu vurguladı. Peki Eylem Tok’un oğlu iade edilir mi? İşte uzmanların görüşleri.
Yazar Eylem Tok’un 17 yaşındaki oğlu T.C. 1 Mart 23.50 sıralarında ciple yol kenarında arızalanan ATV tipi araçlarını tamir eden beş kişiye çarptı. Kazada Oğuz Murat Acı hayatını kaybederken, biri ağır dört kişi yaralandı. Anne Eylem Tok, olay yerinden oğlunu araçla alarak kazadan birkaç saat sonra uçakla Mısır’a, oradan da ABD’ye kaçırdı.
Eylem Tok’un oğlu T.C. iade edilir mi?
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, X hesabındaki açıklamasında kazayla ilgili başlatılan soruşturmanın İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca titizlikle yürütüldüğünü söyledi. Bakan Tunç, olayın ardından 18 yaşından küçük T.C. hakkında “taksirle ölüme ve birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma” suçundan ve annesi şüpheli Eylem Tok hakkında “suçluyu kayırma” suçundan İstanbul 7. Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklama kararı verildiğini belirtti. Bakan Tunç, şüphelinin annesi tarafından ABD’ye kaçırıldığını anlatarak, iade ve adli soruşturma süreçlerinin takip edildiğini söyledi:
“02.03.2024 tarihinde saat 03:50’de uçakla Mısır’a gittikleri tespit edilen T.C. ve annesinin Türkiye’ye iadesi için Mısır adli makamlarıyla temasa geçilmiş ve iade süreci başlatılarak şüpheliler hakkında kırmızı bülten talep edilmiştir. Mısır Interpol’ü tarafından şahısların Mısır’dan ABD istikametine çıkış yaptıklarının bildirilmesi üzerine, adı geçenlerin ABD’den ülkemize iadesi amacıyla hazırlanan geçici tutuklama talep evrakı hem diplomatik kanaldan hem de İnterpol aracılığıyla ABD yetkili makamlarına iletilmiştir. İade süreci ve adli soruşturma titizlikle takip edilmektedir.”
Şüphelinin iadesinde hukuki engel var mı?
Soruşturma süreci devam ederken şüpheli 17 yaşındaki T.C.’nin çifte vatandaş, yani hem Türk hem Amerikan vatandaşı olduğu öğrenildi. Bu durumda 17 yaşındaki T.C.’nin Türkiye’ye iadesinin mümkün olup olmayacağı, ABD’de yargılanmasının önünde bir engel bulunup bulunmadığı sorusuna neden oldu.
Ankara Barosu avukatlarından Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Sirmen, Türkiye Cumhuriyeti ile ABD arasında “Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Antlaşması” bulunduğunu hatırlattı ve siyasi suçlarda genellikle suçluların geri verilmediğini söyledi. Sirmen, 17 yaşındaki T.C.’nin bir kişiyi öldürmek ve dört kişiyi yaralamak suçundan şüpheli olduğunu dile getirdi ve bu suçun iade kapsamına girdiğini belirtti.
Soruşturmada farklı iddiaların olması ve basit bir olay olmaması nedeniyle başka suçların da kovuşturulması gereken bir durum olduğunu dile getiren Sirmen, anlaşmanın 4. maddesine değindi:
“Burada ‘Sözleşen taraflardan hiçbiri kendi uyruklarını geri vermek zorunda olmayacaktır. Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin yetkili yürütme makamı, kendi seçimine göre yerinde gördüğü takdirde kendi uyruklarının geri verilmesini kabul etmeye yetkili olacaktır’ diyor. Dolayısıyla devletler için ‘kendi uyruğunu geri vermeme’ diye kesin bir kural yok. Amerika Birleşik Devletleri’nin yürütme organı, yani Adalet Bakanlığı eğer bunu uygun görürse -uygulamada bu tip siyasi olmayan suçların geri verilme konusunu oluşturduğunu söylüyorlar- kendi uyruklarını geri vermeyi kabul edebilir. Dolayısıyla ‘ABD vatandaşı olması, kişiyi geri vermeye engel kesin bir durum yaratmıyor’ diyebiliriz. Yani T.C.’nin ABD tarafından Türkiye’ye iadesi konusunda hukuken herhangi bir engel gözükmüyor ancak verir veya vermez o ABD’nin karar vereceği bir durum.”
ABD’de yargılanabilir mi?
T.C.’nin ABD’de yargılanmasının zor olduğunu dile getiren Sirmen, bunun mümkün olduğunu ancak ABD’nin yargılama yerine iadeyi tercih edebileceğini anlattı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Geçici tutuklama kararının çıkarılmasının ardından bunu yapılabileceğini söyleyen Doç. Dr. Sirmen, sözlerini şöyle tamamladı:
“Ciddi anlamda belgelerin olması lazım. Burada taraflar var, tanıklar var. Bir kere dört yaralı var. Cep telefonlarının alındığı iddiası var. ABD, böyle bir durumda suçun işlendiği yerin orası olmadığı için yargılanması yerine iadeyi tercih edebilir. T.C.’nin ABD’de yargılanması konusunda Türkiye’nin çok iyi bir dosya hazırlaması gerekiyor.”
“ABD kolay kolay iade etmez”
Olayla ilgili konuştuğumuz emekli büyükelçi ise soruşturma dosyasının detaylı olarak bilinmesi gerektiğini belirtti, ABD’nin çifte vatandaşlığı yasal olarak tanımamasına rağmen bu durumda olan kişilerin vatandaşlıktan çıkarılması gibi uygulamaya da gitmediğini hatırlattı.
T.C.’nin Türkiye’ye iadesinin önünden engel olmadığını söyleyen emekli büyükelçi, Amerikan vatandaşı olması ve orada kalmak istemesi halinde bunun kolay kolay mümkün olmayacağını vurguladı, T.C. hakkındaki soruşturmanın ayrıntılarıyla ortaya çıkması, iddianamenin yazılması gibi gelişmelerin belli bir zaman alacağını dile getirdi.
Türkiye’nin talebinin ardından “otomatik iade” gibi bir durumun olmayacağını vurgulayan emekli büyükelçi, ABD’nin kendi vatandaşlarını kolay kolay talep eden ülkelere göndermediğinin altını çizdi ve iade etmeyeceğini düşündüğünü söyledi. T.C.’ye büyük yaptırımların olmayacağına inanan emekli büyükelçi, şüphelinin hemen cezaevine girmeyeceğini ancak orada yargılanma ihtimalinin de bulunduğunu söyledi.
Ne oldu?
İstanbul-Kemerburgaz’da 1 Mart Cuma akşamı seyir halindeki üç ATV aracından biri arızalandı. ATV sürücüleri yol kenarına çekilen araç tamir etmeye çalıştı. Oğuz Murat Acı, ATV motorunun ışıklarını yakarak önlem aldı. Diğer kişiler ise arızalanan motorla ilgilendi. Bu sırada aynı yönde ilerleyen sürücü koltuğunda oturan 18 yaşından küçük T.C.’nin bulunduğu araç, üç ATV’ye çarptı.
Kaza sonucu yaralanan Oğuz Murat Acı, Tahsin Arslan, Süleyman Arslan, Hasan Topal ve İbrahim Gümüş hastaneye kaldırıldı. Yaralılardan 29 yaşındaki Oğuz Murat Acı hayatını kaybetti.
Kazanın ardından sürücü T.C.’nin olay yerine gelen annesi yazar Eylem Tok‘un aracıyla uzaklaştığı belirlendi. T.C.’nin, annesi Tok ile saat 02.00 sıralarında İstanbul Havalimanı’na gittiği ve 04.30 sıralarında Mısır’a uçtuğu tespit edildi.
Adalet Bakanı: “Kırmızı bülten çıkardık”
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı anne ve oğlu hakkında yakalama kararı çıkardı. Başsavcılık açıklamasında, “2 Mart’ta T.C. hakkında ‘bir kişinin ölümü ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet vermek’ suçundan, şüpheli Eylem Tok hakkında ‘suçluyu kayırma’ suçundan yakalama kararı çıkartılmıştır” dedi.
Başsavcılık, bugün (7 Mart) anne ve oğlu için kırmızı bülten çıkarılması talebi hazırlayarak Adalet Bakanlığı’na gönderdi.
Cumhuriyet Başsavcılığı’nın olayın ilk anından itibaren olayı soruşturduğunu, Mısır adli makamlarıyla irtibat halinde olduklarını ifade eden Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, T.C.’nin iadesinin talep edildiği sürecin de başlatıldığını aktardı.
Anne Eylem Tok hakkında da soruşturma açılacağını söyleyen Bakan Tunç, şöyle devam etti:
“O çocuğu kaçıran annesi bakımından da bir soruşturma söz konusu. Onunla ilgili de yine onunla beraber yurtdışına giden annesi de suçluyu kayırma suçu var Türk Ceza Kanunu’nda o anlamda onunla ilgili de süreç başladı. Özellikle suçun kaynağında önlenmesi önemli. Suç meydana geldikten sonra, zarar ortaya çıktıktan sonra yargılama süreçleri de elbette önemli ama asıl 18 yaşından küçük, ehliyeti olmayan birisinin trafiğe çıkmış olması ve kazaya sebebiyet vermesi. Tabii ki burada özellikle o çocuğu kaçıran annesi bakımından da şu an bir soruşturma söz konusu.”
Şüpheli T.C.’nin daha sonra annesi Eylem Tok tarafından ABD’ye kaçırıldığı ortaya çıktı.
