Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) başkenti Washington’da 9-11 Temmuz tarihlerinde düzenlenecek NATO Liderler Zirvesi’nde neler konuşulacak? Zirveye kimler katılacak? AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gündeminde neler olacak? İşte zirve hakkında bilmeniz gerekenler.
NATO üyesi 32 ülkenin lideri 9 Temmuz Salı günü üç gün sürecek zirve için Washington’da bir araya geliyor. NATO ittifakı, bundan tam 75 yıl önce, 4 Nisan 1949’da 12 ülkenin uzlaşısıyla Washington’da doğmuştu. Zirvenin ilk günü olan 9 Temmuz’da 75. yıl için anma programı düzenlenecek.
NATO nedir, ne zaman kuruldu?
NATO, 1949 yılında aralarında ABD, İngiltere, Kanada ve Fransa’nın da bulunduğu 12 ülke tarafından kuruldu. Hedefi Sovyetler Birliği’ne karşı bir blok oluşturmaktı. NATO, üye ülkelerden birinin saldırıya uğraması halinde diğerlerinin ona savunması için yardım etmesi ilkesine dayanıyor. Bu, anlaşmanın 5. maddesi.
NATO’nun kendine ait bir ordusu bulunmuyor, üye ülkeler ortak askeri tatbikatlar düzenliyor.
Hangi ülkeler NATO üyesi?
32 üye ülke alfabetik sırayla şöyle:
ABD, Almanya, Arnavutluk, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsveç, İtalya, İzlanda, Kanada, Karadağ, Kuzey Makedonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Yunanistan.
Ukrayna, yaklaşan Trump tehlikesi ve savunma konuları: Liderlerin gündeminde neler olacak?
Liderlerin gündeminde Rusya’nın Ukrayna’daki saldırıları ve Ukrayna’ya daha etkili yardım ulaştırmanın yolları olacak. Zirvede Ukrayna için “üyeliğe köprü” planının da açıklanması ve Ukrayna’nın NATO’ya katılımına dair yol haritasının da hazırlanması bekleniyor. Rusya’nın saldırılarına karşılık olarak Ukrayna’ya yeni hava savunma sistemi yardımları da gündemde olacak.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Öte yandan 5-6 Kasım’da düzenlenecek ABD’deki başkanlık seçimleri de zirvenin gündem maddelerinden biri olacak ama bu konu, kapalı kapılar arkasında tartışılacak. Liderler, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın bir kez daha iktidara gelmesi halinde NATO’yu bir kez daha Trump tehlikesine hazırlamaya çalışacak.
Joe Biden ile karşı karşıya geldiği münazarada Biden’ın “NATO’da çıkacak mısın?” sorusuna Trump’ın omuz silkerek yanıt vermesi, “Acaba ABD, NATO’dan çıkmaya mı çalışacak?” sorusunu bir kez daha gündeme taşımıştı. Trump’ın eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton da yeniden seçilmesi halinde NATO’dan çıkmak için bazı yollar arayacağını söylemişti.
Daha önce “Rusya’yı faturayı ödemeyen ülkelere saldırmaya teşvik ederim” diyen Trump, NATO ülkelerinin Kiev’e gönderdiği askeri yardımlara da karşı. Trump’ın yeniden Beyaz Saray’a oturması halinde ABD’den gelen desteğin azalması ihtimaline karşın, NATO ülkeleri Ukrayna ile ilişkilerini geliştirmek istiyor.
Yeni savunma planında neler var?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali üç yıldır devam ediyor. Bu süre zarfında NATO, savaşa hazır personel sayısını 500 bine çıkardı.
Soğuk Savaş’tan beri silah harcamalarını en yüksek seviyeye çıkaran 23 NATO üyesi ülke, NATO ittifakının gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 2’sinin savunmaya harcanması hedefini yakalayacak.
Tüm bu harcamalara rağmen ittifakın olası bir saldırıya hazırlıklı olmadığı, en az 35 tugaya daha ihtiyaç olacağı ve ittifakın önceliğinin hava savunma füzeleri ve uzun mesafeli silahlar olduğu belirtiliyor.
Stoltenberg’in son, Starmer’in ilk zirvesi
Bu zirve, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in son zirvesi olacak. Stoltenberg, görevini 1 Ekim’de eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye bırakacak. Karşısında yarışan Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis’in de yarıştan çekilmesiyle göreve talip tek kişi kalan Rutte, haziran ayında NATO Genel Sekreterliği’ne atanmıştı.
Rutte, siyasi kariyerinde sıklıkla Ukrayna’yı destekleyen açıklamalarıyla gündeme geldi. Her ne kadar Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i eleştirse de NATO’daki 32 ülkenin de fikir birliğine sahip olmasını sağlayacak kadar merkez konumunu koruyan siyasetçilerden biri olarak görülüyor.
75. zirve, İngiltere’de erken genel seçimlerden zaferle ayrılan ve başbakanlık koltuğuna oturan Keir Starmer’in de ilk zirvesi olacak. Bu, Starmer’in seçimden sadece dört gün sonra çıktığı ilk uluslararası ziyaret olacak.
Erdoğan’ın çantasında neler olacak?
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hem zirvede hem de zirvedeki ikili görüşmelerinde İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları, Rusya-Ukrayna savaşı, Karadeniz’in güvenliği ve Ortadoğu’daki gelişmeleri gündeme getirmesi bekleniyor.
Erdoğan’ın zirvede ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya gelip gelmeyeceği de merak ediliyor.
Okuma önerisi: Emekli Büyükelçi ve eski NATO Daimi Temsilcisi Fatih Ceylan’ın UİK Panorama’da yer alan “75. Yaşına Girerken NATO” manşetli fikir yazısını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
