Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) seçmenler, kendilerini gelecek dört yıl boyunca kimi yöneteceklerini belirlemek için sandık başına gidecek. Seçmenler, Kamala Harris ile Donald Trump arasında tercih yapacak. Başa baş giden yarışta merak edilenleri 12 soruda derledik.
ABD Seçimleri: Kimler oy kullanıyor?
ABD’de yaklaşık 170 milyon seçmen var.
18 yaş ve üzerinde olan her Amerikan vatandaşı seçimlerde oy kullanabilir. Sadece bazı eyaletlerde hüküm giymiş olanlar oy kullanamıyor.
Kuzey Dakota hariç tüm eyaletlerde oy kullanmak için kayıt yaptırmak zorunlu. Her eyaletin de kendine özgü süreci var. Şu ana kadar 81 milyondan fazla Amerikalı oyunu kullandı.
Yurtdışında yaşayan Amerikan vatandaşları, “Federal Post Card Application (FPCA)” formunu doldurarak posta yoluyla oy kullanmak için talep oluşturabilirler.
Seçim sistemi nasıl işliyor?
Amerikan siyasetinin en karışık yönlerinden biri seçim sistemi.
Bazen, seçimi kazanan, ülke genelinde en çok oyu olan isim olmayabiliyor.
ABD seçimleri için her iki aday da 50 eyalette düzenlenen seçimleri kazanmak için yarışır. Toplam 538 oy söz konusu ve 270 ya da daha fazla oy alan aday kazanmış oluyor. İki eyalet hariç, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday tüm delegeleri de kazanıyor. Maine ve Nebraska‘da ise adayların aldığı oy oranına göre eyaletin delegeleri paylaştırılıyor.
ABD seçimlerinde en önemli husus delege sayısı. Daha önce en fazla oyu alan adayın başkan seçilemediği durumlarla karşılaştık. Hatırlayalım:
2016’da Demokratların adayı Hillary Clinton, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy aldı. Clinton, yeterli delege sayısına ulaşamadığı için başkan Trump oldu.
Sadece başkan mı seçilecek?
Hayır. Seçmenler, ABD Kongresi’nin yeni üyelerini de seçecek.
ABD Kongresi, 435 sandalyenin tamamının seçileceği Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin yarışacağı Senato’dan oluşuyor.
Şu anda Cumhuriyetçiler, Temsilciler Meclisi’ni kontrol ediyor. Senato ise Demokratların elinde.
Bu iki meclis yasaları geçiriyor.
Sandıklar ne zaman açılacak ve ne zaman kapanacak?
Her eyaletteki sandıkların açılış ve kapanış saatleri farklı.
Ülkenin doğusundaki New Hampshire eyaletindeki bir kasabada gece yarısı sandıklar açılacak, Vermont’un bazı bölgelerinde seçmenler saat 05:00’te (TSİ 13:00) oy kullanmaya başlayacaklar.
Sandıklar 6 Kasım’da TSİ 06:00 ila 08:00 arasında açılacak.
Sandıkların tamamı TSİ 08:00 civarında kapanacak.
Sandıklar kapandıktan sonra ne olacak?
Oylar seçim görevlileri tarafından sayılmaya başlanacak.
Eğer oy verme yerinde kağıt oy pusulası kullanılıyorsa, her oy kutusu mühürlenir ve bir oy sayım merkezine gönderilecek. Dijital oy makineleri kullanılıyorsa, seçim yetkilileri seçmen verilerini sayım merkezine iletilecek.
Başkan nasıl seçilecek?
Amerikan siyasetinin en karışık yönlerinden biri seçim sistemi.
Başkanlar, oy çokluğu ile seçilmiyor.
Bazen, seçimi kazanan, ülke genelinde en çok oyu olan isim olmayabiliyor.
Her iki aday da 50 eyalette düzenlenen seçimleri kazanmak için yarışır. Toplam 538 oy söz konusu ve 270 ya da daha fazla oy alan aday kazanmış oluyor.
İki eyalet hariç, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday tüm delegeleri de kazanıyor. Maine ve Nebraska‘da ise adayların aldığı oy oranına göre eyaletin delegeleri paylaştırılıyor.
Seçim sisteminde en önemli husus delege sayısı. Daha önce en fazla oyu alan adayın başkan seçilemediği durumlarla karşılaştık. Hatırlayalım:
2016’da Demokratların adayı Hillary Clinton, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy aldı. Clinton, yeterli delege sayısına ulaşamadığı için başkan Trump oldu.
Kimse çoğunluğu kazanamazsa ne olacak?
Bu şimdiye kadar hiç yaşanmadı.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Oldu da her iki aday Seçiciler Kurulu’nda eşit oy alırsa kazananı belirleme işi Temsilciler Meclisi’nde olacak.
Her eyaletin delegasyonu bir oy alır ve kazanmak için 26 oy çoğunluğuna ihtiyaç duyulur.
Salıncak eyaletler hangileri?
Diğer seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerde de gözümüz kulağımız kilit eyaletler olarak adlandırılan “salıncak eyaletler“de.
Bu eyaletler şunlar: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pensilvanya ve Wisconsin.
Seçim gecesinin kilit saatleri hangileri?
TSİ 02:00 civarı: Georgia dahil toplam sekiz eyalette sandıklar kapanmaya başlayacak. Normal şartlarda bu saatlerde Kentucky gibi rekabetin daha az olduğu eyaletlerde sonuçlar belli olmaya başlayacak.
TSİ 02:30 civarı: Demokratların adayı Kamala Harris’in büyük umutlar beslediği North Carolina da dahil olmak üzere üç eyalette sandıklar kapanacak. Demokratlar 2008 seçimlerinden bu yana North Carolina’yı Cumhuriyetçi Parti’ye kaybediyor.
TSİ 03:00 civarı: Geçen seçimde sonucu netleştiren Pensilvanya dahil 15 eyalette daha sandıklar kapanacak.
TSİ 04:00 civarı: Michigan, Arizona ve Wisconsin gibi kritik eyaletler dahil 12 eyalette daha oylama sona erecek.
ABD Seçimleri: Seçim sonuçları ne zaman belli olacak?
Genellikle kazanan seçim gecesi belli oluyor. Ama bazı istisnalar yok değil. 2020’de tüm oyların sayılması birkaç gün sürdü.
Gelin 2020’ye bakalım.
Seçim, 3 Kasım 2020’de yapıldı.
Eyaletlerin büyük çoğunluğu kesin sonuçları 24 saat içerisinde ilan etti. Ancak Pensilvanya ve Nevada gibi bazı kritik eyaletlerde süreç uzadı. 7 Kasım günü Pensilvanya’da yapılan son sayımın ardından başkanın Joe Biden olduğu açıklandı.
Sonucu ilk açıklayan da CNN oldu.
2016’da ise Trump’ın kazandığı New York saatiyle 03:00 civarında belliydi.
Yeni yüzyılın en önemli seçimlerinden biri 2000’deki seçimlerdi. 2000’deki seçimler, tarihin en karmaşık ve sonucu en uzun sürede belirlenen, sonunda da Yüksek Mahkeme’ye taşınan seçimleri oldu.
George W. Bush ve Al Gore arasındaki seçimler kıran kırana geçti. Bir sonraki başkanı belirleyecek olan eyalet, sayımın devam ettiği Florida’ydı.
Bush bu eyalette, 2 milyon 912 bin 790, Gore ise 2 milyon 912 bin 253 oy aldı. Aradaki fark sadece 537 oydu.
Oyların yeniden sayılması sonrasında sonuç Bush’un lehine oldu. Gore sayımı Yüksek Mahkeme’ye taşıdı. 9 üyeli mahkemeden 12 Aralık günün 5’e karşı 4 oyla Bush’un seçimin kazananı olduğu kararı çıktı.
Sonuçlara itiraz edilirse ne olacak?
2020’deki seçim yenilgisini kabul etmeyen Trump destekçileri ABD Kongre Binası’nı bastı. 6 Ocak Kongre baskını ülke tarihine geçti.
Tekrar böyle bir olay yaşanır mı? Bilemiyoruz.
Ama Trump ve başkan yardımcısı adayı J.D Vance ile bazı üst düzey Kongre üyeleri, Trump’ın kaybetmesi halinde seçim sonuçlarını kabul edeceklerini söylemeyi birkaç kez reddetti.
Yeni başkan göreve ne zaman başlayacak?
Eğer başkan değişirse, seçimden sonraki döneme “geçiş dönemi” denilecek.
Geçiş döneminde, bakanlar da dahil olmak üzere yeni yönetimin kurulması ve yeni planlar yapılması için çalışmalar yapılacak.
Yeni başkan ise ocak ayında Kongre’de düzenlenen yemin töreninin ardından resmen göreve başlayacak.
