Zorunlu karşılık oranı, ekonomi dünyasında çok fazla kullanılan bir terim. Zorunlu karşılık oranı, bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu nakit miktarını ifade ediyor. Peki zorunlu karşılık oranı nedir, detaylarına beraber bakalım.
Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yapılan düzenleme ile TL mevduat hesaplarına uygulanan zorunlu karşılık oranı artırılırken, yabancı para mevduatlarda TL cinsinden tesis edilmesi gereken oran düşürüldü.
Kısa vadeli TL mevduatlar için zorunlu karşılık oranı yüzde 15’ten yüzde 17’ye yükseltildi. Yabancı para mevduatlarda TL cinsinden tesis oranı ise yüzde 5’ten yüzde 4’e indirildi.
Zorunlu karşılık oranı nedir?
Bankalar, müşterilerden topladıkları mevduatın bir kısmını merkez bankalarına verirler. Buna da zorunlu karşılık denir. Örnek olarak, zorunlu karşılık oranı yüzde 10 olarak belirlenmişse ve banka 1 milyon TL mevduat topladıysa, bunun 100 bin TL’sini merkez bankasına yatırmak zorundadır. Geri kalan 900 bin TL’yi ise kredi olarak kullandırabilir.
Bazı ekonomistler bankaların mevduatları kredi olarak vermediği görüşüne sahip.
Zorunlu karşılık oranının amaçları
Likidite kontrolü: Bu uygulama bankaların elinde ne kadar likidite (nakit) olacağını belirler.
Kredi hacmi yönetimi: Merkez bankası, zorunlu karşılık oranını artırarak bankaların kredi verme kapasitesini kısıtlayabilir. Bu da piyasadaki krediyi kısıtlar.
Enflasyon ve para arzı kontrolü: Para arzını doğrudan etkileyen bu oran, enflasyon kontrolü için kullanılabilir. Yüksek oran, piyasadaki para miktarını azaltır.
Zorunlu karşılık oranı ekonomiyi nasıl etkiler?
Artış: Merkez bankaları zorunlu karşılık oranı artırarak, bankaların kredi güçlerini kısıtlar. Bu durum, ekonomik yavaşlamaya yol açabilir. Fakat enflasyonu kontrol altında tutmak için tercih edilebilir.
Düşüş: Oranın düşürülmesi, bankaların daha fazla kredi vermesini sağlar. Ekonomik büyümeyi destekler ancak enflasyonu artırma riski barındırır.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Gündelik hayatta zorunlu karşılık
Sıradan bir tüketiciyi zorunlu karşılık oranı doğrudan etkilemez. Ancak dolaylı olarak kredi faiz oranları, konut kredileri veya bireysel ihtiyaç kredileri gibi finansal ürünlerin maliyetlerinde etkili olur.
Zorunlu karşılık oranı, merkez bankalarının kullandığı önemli araçlardan biridir. Merkez bankası bu oran ile para arzını kontrol eder. Günlük hayatımızda hissetmesek bile, bu araç ekonominin arka planında sessizce görev yapar.
