Gökdelenler, modern şehirlerin siluetini süsleyen, kimine göre kötü kimine göre güzel yapılardır. Ancak gökdelenler, sadece mimari ve mühendislik eserleri değil, aynı zamanda ekonomik göstergelerden biri olarak da kullanılıyor. Peki Gökdelen Endeksi nedir, bu eğlenceli teoriye bir göz atalım.
Peki, Gökdelen Endeksi nedir, nasıl işler ve gerçekten bir ekonomik kriz habercisi midir? Gelin, bu ilginç ve eğlenceli teoriyi beraber inceleyelim.
Gökdelen Endeksi’nin kökeni
Gökdelen Endeksi, ilk olarak 1999’da İngiliz ekonomist Andrew Lawrence tarafından ortaya atıldı. Lawrence bu fikrinde “dünyanın en yüksek binalarının inşası ile büyük ekonomik krizler arasında bir korelasyon olabileceğini” öne sürdü. Bu sebeple de bu endeks, finansal piyasalarla mimari projeler arasında bir bağlantı olduğunu iddia ediyor.
Endeksin temel varsayımı şöyle:
Bir ülkede, bölgede veya şehirde ekonomik iyimserlik zirveye ulaştığında, hükümetler ve şirketler gösterişli projelere yatırım yapar. Bu projeler arasında genellikle “dünyanın en yüksek binası” gibi iddialı yapılar da bulunur. Ancak bu durum, ekonomik bir doyum noktasına ulaşıldığının ve bir çöküşün yaklaştığının sinyali de olabilir.
Tarihten örnekler: Endeks çalışıyor mu?
Peki bu ilginç fikir gerçekten çalışıyor mu? Gelin tarihe bir göz atalım:
- 1907 bankacılık krizi ve Singer Binası (New York)
Singer Binası, 1908’de tamamlandı. Bina inşa edildiği yıllarda en yüksek binaydı. Ancak inşaat süreci, 1907’deki bankacılık kriziyle çakıştı. - 1929 Büyük Buhran ve Empire State Binası
Yapımı 1931’de tamamlanan Empire State Binası, Büyük Buhran’ın en yoğun olduğu dönemde inşa edildi. Binanın yapımı sırasında ABD ekonomisi tarihinin en büyük krizlerinden birini yaşıyordu. - 1997 Asya finansal krizi ve Petronas Kuleleri (Malezya)
1998’de tamamlanan Petronas İkiz Kuleleri, Asya finansal krizinden hemen sonra tamamlandı. - 2008 küresel finansal krizi ve Burj Khalifa (Dubai)
Yapımı 2010’da biten Burj Khalifa, 2008 finansal krizinin ardından inşa edilen bir diğer örnek.
Gökdelen Endeksi nasıl işler?
Gökdelen Endeksi temelde, “gösterişli projeler ekonomik balonların bir göstergesidir” teorisine dayanıyor. Şirketler ve hükümetler, ekonomik büyümenin arttığı dönemlerde pahalı, gösterişli ve yüksek riskli projelere yatırım yapar. Ancak bu yatırımlar genellikle ekonomik sürdürülebilirliği aşar ve kriz tetiklenir.
Bu endeks, sadece binaların yüksekliğine değil, aynı zamanda bu projelerin finansman modellerine, piyasalardaki genel likidite durumuna ve ülkelerin ekonomik politikalarına da dikkat çeker.
Gökdelen Endeksi eleştiriliyor mu?
Her ne kadar Gökdelen Endeksi ilginç ve eğlenceli bir teori olsa da, birçok ekonomist bu teoriyi elbette ki eleştiriyor. Eleştirilerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Korelasyon her zaman nedensellik anlamına gelmez. Yani, bir gökdelenin inşa edilmesi mutlaka bir ekonomik krizi tetiklemez.
- Ekonomik krizlerin çok daha karmaşık ve derin nedenleri vardır.
- Gökdelen inşaatı genellikle birkaç yıl sürdüğünden, krizlerin zamanlaması ile bina projelerinin tamamlanma tarihleri arasında kesin bir ilişki kurmak zordur.
Gökdelenler gerçekten kriz habercisi mi?
Gökdelen Endeksi, ekonomik olayların tahmin edilmesinde ilginç ve eğlenceli bir bakış açısı sunar. Ancak bu teoriye tek başına güvenmek yanıltıcı olabilir. Ekonomik krizlerin nedenleri çok boyutlu ve karmaşıktır. Gökdelenler, sadece olaya eğlenceli bir perspektif katıyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Yine de, bu ilginç ilişkiyi incelemek ve tarihten ders çıkarmak, ekonomik dalgalanmaları daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Gökdelen Endeksi’nin doğru yorumlanması, ekonomik planlamalar için yeni bir perspektif sunabilir.
