Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Suriye’deki geçici hükümetle işlemlere 6 aylık muafiyet getirdi. Hazine Bakanlığı, elektrik, enerji, su ve sağlık gibi temel hizmetlerin aksamaması için bazı işlemlere izin verecek. Ancak ana yaptırımlar yürürlükte kalmaya devam edecek.
ABD’nin yeni düzenlemesi neleri kapsıyor?
Reuters’a göre ABD Hazine Bakanlığı, Suriye’deki devlet kurumlarıyla işlemler için bazı yaptırımlara 6 aylık muafiyet getirdi. Bu muafiyet, hastaneler, okullar ve kamu hizmet sağlayıcıları gibi federal, bölgesel ve yerel düzeydeki kurumları kapsıyor. Enerji, petrol ve elektrik satışı, tedariki, depolanması veya bağışlanmasıyla ilgili işlemlere izin veriliyor. Ancak askeri ve istihbarat kurumlarıyla işlemler yasak olmaya devam edecek. Hazine Bakanlığı Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, bu adımın Suriye’nin yeniden inşası için bir fırsat sunduğunu belirtti.
Suriye’ye uygulanan yaptırımlar ne zaman başladı?
ABD, Suriye’yi ilk olarak 1979’da “terörizme destek veren ülke” olarak tanımladı. Washington yönetimi, 2004’te Lübnan’daki uzun süreli işgal ve “terörizme destek” gerekçesiyle yeni yaptırımlar uyguladı. 2011’de Beşar Esad’a karşı başlayan protestoların şiddetle bastırılmasının ardından ABD ve AB, Suriye hükümet yetkililerine hedefli yaptırımlar getirdi.
Yaptırımların kapsamı nedir?
ABD ve AB, Suriye’de kriz derinleştikçe yaptırımları genişletti. Merkez Bankası, elektrik ve enerji sektörleri yaptırım kapsamına alındı. 2019’da çıkarılan Sezar Suriye Sivil Koruma Yasası, devletlerin ve özel şirketlerin Esad hükümetiyle iş yapmasını yasakladı. Yaptırımlar, Suriye’nin para birimini istikrara kavuşturmasını, ülkenin büyük bölümünde elektrik sağlamasını ve neredeyse her türlü teknoloji ithalatını engelledi.
Yaptırımlar insani yardımları nasıl etkiliyor?
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre, ABD ve AB’nin insani yardım muafiyetlerine rağmen, yaptırımlar yardım çalışmalarını derinden etkiliyor. Yardım kuruluşları, bankaların ve ihracatçıların yaptırımları ihlal etmediğinden emin olmak için maliyetli bürokratik engellerle karşılaşıyor. Bu durum yardımların Suriye’ye ulaşmasını geciktiriyor. Bankalar ve özel şirketler, muafiyet olsa bile yaptırım riskinden çekinerek yardım kuruluşlarıyla işbirliği yapmaktan kaçınıyor.
Batılı ülkeler hangi şartları öne sürüyor?
Avrupalı yetkililer, yaptırımların kaldırılması için Suriye’nin yeni yöneticilerinden azınlıkları koruma ve iktidarı paylaşma konusunda adımlar bekliyor. Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “kapsayıcı bir siyasi sürecin mümkün olup olmadığını ve insan haklarının gerçekten garanti altına alınıp alınamayacağını” görüşmek istediklerini açıkladı. Batılı politika yapıcılar, yaptırımların yeni yönetimi olumlu adımlar atmaya zorlamak için gerekli olduğunu söylüyor.
Suriye’nin ekonomik durumu ne seviyede?
Suriye’nin geçici hükümetindeki Ticaret Bakanı Mahir Halil el-Hasan, ABD yaptırımları nedeniyle yakıt, buğday ve diğer temel malların ithalatı için anlaşma yapamadıklarını açıkladı. Körfez Arap ülkeleri dahil birçok ülkenin ticaret yapmak istediğini, ancak yaptırımların bunu engellediğini belirtti. El-Hasan, yaptırımlar yakında dondurulmazsa veya kaldırılmazsa ülkenin “felaketle” karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu. Devlet elektriği çoğu bölgede günde sadece iki-üç saat verilebiliyor.
Yaptırımların geleceği ne olacak?
ABD’nin 6 aylık muafiyeti, yeni seçilen Başkan Donald Trump’ın göreve gelmesiyle yeniden değerlendirilecek. Uluslararası Kriz Grubu uzmanı Jerome Drevon, yaptırımların askıya alınmasının iyi bir ilk adım olduğunu, ancak Suriye’nin hassas geçiş sürecini istikrara kavuşturmak için daha fazlasının yapılması gerektiğini belirtiyor. Drevon, özel sektörün muafiyetin ne kadar süreceği belirsiz olduğu için uzun vadeli yatırım yapmaktan çekinebileceğini vurguluyor.
