M23 isyancıları Goma kentinin kontrolünü ele geçirdi. İsyancılar şimdi Bukavu’ya ilerliyor. Ruanda’nın desteklediği örgüt maden bölgelerini kontrol ediyor. BM Barış Gücü isyancıları durduramadı. Afrika’da bölgesel bir savaş mı çıkacak? Medyascope Dış Haberler Servisi, 8 soruda Demokratik Kongo’da neler olduğunu yanıtladı.
Demokratik Kongo’daki çatışmalarının kronolojisi
Ruanda destekli M23 örgütü Demokratik Kongo’nun Goma kentinin kontrolünü büyük ölçüde ele geçirdi. Kentte iki milyona yakın insan yaşıyor. Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) yetkilisi Virginie Napolitano hastanelerin yaralılarla dolduğunu açıkladı. Kyeshero Hastanesi’ne son 24 saatte 37 yaralı geldi. Yaralıların yarısını siviller oluşturuyor. Kentte elektrik kesintileri sürüyor. Dünya Bankası çalışanları ve özel askeri şirket görevlileri bölgeden ayrıldı. İsyancılar şimdi Kivu Gölü’nün batı kıyısından Bukavu kentine doğru ilerliyor. Goma’nın dış mahallelerinde çatışma sesleri duyuluyor. Goma’lı öğrenci Merdi Kambelenge silah seslerinin korkutucu olduğunu söyledi. MSF ekipleri mülteci kamplarına ulaşamıyor.
M23 örgütü kimdir?
M23, Tutsi etnik grubundan isyancılardan oluşan silahlı bir örgüt. Grup, azınlık haklarını koruma gerekçesiyle silaha sarıldığını açıklıyor. İsyancılar adlarını 23 Mart 2009’da imzalanan barış anlaşmasından alıyor. M23, 2012’de ilk kez Goma’yı ele geçirdi ancak uluslararası baskılar sonucu geri çekildi. BM raporları örgütün savaş suçları işlediğini belgeliyor. İsyancılar daha sonra orduya katılma sözü verdi. Ancak 2021’de verdikleri sözlerin tutulmadığını öne sürerek yeniden silahlandı. M23 şu anda Kongo’nun en güçlü silahlı örgütü konumunda. Örgüt lideri Corneille Nangaa bugün Goma’ya gelmeyi planlıyor. M23 Goma stadyumunda hükümet askerleri ve milis güçlerini topluyor.
Ruanda’nın rolü ne?
BM uzmanları Ruanda’nın M23’e doğrudan destek verdiğini belirtiyor. ABD ve Fransa da Ruanda’nın isyancıların arkasında olduğunu doğruluyor. BM raporuna göre 4 bin Ruandalı asker M23 saflarında savaşıyor. Ruanda Büyükelçisi Vincent Karega isyancıların Güney Kivu’ya ilerleyeceğini açıkladı. Karega, M23’nin başkent Kinşasa’ya kadar ilerleyebileceğini söyledi. Ruanda, Kongo hükümetini M23 ile diyalog kurmayı reddetmekle suçluyor. Angola’nın arabuluculuğunda geçen yıl varılan ateşkes kısa sürdü. Ruanda hükümeti sınırındaki çatışmaları “ciddi tehdit” olarak nitelendiriyor. Kongo’yu FDLR örgütüyle işbirliği yapmakla suçluyor. Ruanda Devlet Başkanı Kagame, Kenya’nın düzenlediği sanal zirveye katılmayı reddetti.
Çatışmaların kökeni neye dayanıyor?
Bugünkü çatışmaların temeli 1994 Ruanda soykırımına uzanıyor. Hutu militanları 800 bin Tutsi’yi öldürdü. Paul Kagame liderliğindeki Tutsi güçleri soykırımı durdurdu. Bir milyon Hutu misilleme korkusuyla Kongo’ya kaçtı. Bu durum bölgedeki Banyamulenge Tutsileri tehdit altında bıraktı. Ruanda ordusu soykırım sorumlularını yakalamak için iki kez Kongo’ya girdi. Bu müdahaleler Afrika’nın Dünya Savaşları olarak bilinen çatışmaları tetikledi. Milyonlarca insan hayatını kaybetti. FDLR adlı Hutu örgütü hala Doğu Kongo’da faaliyet gösteriyor. Ruanda bu örgütü “soykırımcı milis” olarak tanımlıyor. Ruanda, FDLR tehdidi ortadan kalkmadan bölgeden çekilmeyeceğini açıklıyor.
Maden zenginliği nasıl bir rol oynuyor?
Kongo ve BM raporları Ruanda’nın çatışmaları bahane ederek maden yağması yaptığını belirtiyor. M23 stratejik öneme sahip maden bölgelerini kontrolü altına aldı. BM uzmanları M23’nin her dört haftada 120 ton koltan madenini Ruanda’ya gönderdiğini açıkladı. Koltan cep telefonu ve elektrikli araç bataryalarında kullanılıyor. Son yıllarda Ruanda’nın maden ihracatında büyük artış görülüyor. Uzmanlar bu artışın Kongo kaynaklı olduğunu düşünüyor. Goma altın, kalay ve koltan ticaretinin merkezi konumunda. M23’nin kontrolündeki madenlerden çıkan mineraller uluslararası pazara sürülüyor. Ruanda bu iddiaları sürekli reddediyor. BM raporları maden kaçakçılığının detaylı haritasını çıkardı.
- Kongo’da Ruanda destekli silahlı örgüt Goma şehrini ele geçirdi
- Ruanda destekli M23 örgütü Goma’da: 17 barış gücü askeri öldürüldü
Demokratik Kongo’daki BM Barış Gücü ne yapıyor?
MONUSCO adlı BM barış gücü 1999’dan beri bölgede görev yapıyor. Gücün bünyesinde 10 bin asker bulunuyor. Sadece Müdahale Tugayı silahlı gruplara karşı operasyon düzenleyebiliyor. Bu tugay 2013’te M23’yi bölgeden çıkarmayı başarmıştı. Kongolular barış gücünü görevini yapmamakla suçluyor. Devlet Başkanı Tshisekedi geçen yıl BM gücünün ayrılmasını istedi. Ancak görev süresi bir yıl daha uzatıldı. Uruguay’lı bir BM askeri çatışmalarda hayatını kaybetti. BM güçleri isyancıların ilerleyişini durduramadı. Barış gücü komutanı durumun kritik olduğunu açıkladı. BM yetkilileri sivil kayıplar konusunda endişeli.
Bölge ülkeleri nasıl konumlanıyor?
Güney Afrika Kalkınma Topluluğu askeri güç gönderdi. Güney Afrika Devlet Başkanı Ramaphosa durumu “gergin ve öngörülemez” olarak tanımladı. Güney Afrika 13 askerini çatışmalarda kaybetti. Malavi ordusu 3 kayıp verdi. Angola Devlet Başkanı Lourenco aktif arabuluculuk yapıyor. Lourenco, Ruanda askerlerinin derhal çekilmesini talep etti. Burundi askerleri Bukavu kentini korumak için konuşlandı. Kenya tarafları sanal zirveye davet etti. Tshisekedi zirveye katılmayı reddetti. Güney Afrika silahların susması çağrısı yaptı. Doğu Afrika Topluluğu barış görüşmelerini destekliyor.
Durum nereye gidiyor?
Uluslararası Kriz Grubu bölgesel savaş uyarısı yapıyor. Ruanda’nın bölge büyükelçisi M23’nin yayılacağını söylüyor. İsyancılar hükümet güçlerini stadyumda topluyor. Silahsızlandırma çalışmaları başladı. Batılı diplomatlar Ruanda’ya yaptırım uyarısında bulunuyor. Kriz Grubu arabulucu Afrika gücü önerdi. Uzmanlar 90’lardaki gibi çok ülkeli savaş riski görüyor. M23 güneye doğru ilerlemeyi sürdürüyor. Diplomatik çözüm girişimleri sonuç vermiyor. Sivil kayıplar artıyor. Hastaneler yaralılarla dolu. İnsani yardım kuruluşları bölgeye ulaşamıyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Demokratik Kongo’da insani durum nasıl?
MSF yetkilileri hastanelerin dolduğunu açıklıyor. Son bir haftada 142 yaralı tedavi gördü. Yaralıların yarısı kadınlardan oluşuyor. Şarapnel ve kurşun yaralanmaları ağırlıkta. Mülteci kamplarında sağlık hizmetleri durdu. İki çocuk hastaneye ulaşamadığı için hayatını kaybetti. Yardım kuruluşlarının malzemeleri yağmalandı. MSF çalışanlarının evlerine saldırılar düzenlendi. Goma’da elektrik kesintileri sürüyor. Kent dış dünyadan kopuk durumda. Sivillerin durumu giderek kötüleşiyor. Binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
