Avrupa ve ABD arasındaki Ukrayna krizi sürüyor. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Ukrayna konusunda Avrupa’nın rolü olmadığını söylerken, Zelenskiy ise ülkesinin katılmadığı hiçbir görüşmeyi tanımayacaklarını açıkladı. Suudi Arabistan ve Paris’te aynı anda iki ayrı diplomatik zirve gerçekleşiyor. Amerika ve Rusya arasındaki barış görüşmeleri Ukrayna olmadan başlıyor.
Ukrayna için barış görüşmeleri neden çıkmaza girdi?
Washington ve Moskova arasındaki yakınlaşma, Avrupa’nın Ukrayna krizindeki rolünü zayıflatıyor. Trump ve Putin’in telefon görüşmesinden bir hafta sonra üst düzey yetkililer Riyad’da bir araya geliyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, Ukrayna’nın geleceğini masaya yatıracak. Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov da görüşmelere katılıyor. Kremlin Sözcüsü Peskov, öncelikli hedefin Washington-Moskova ilişkilerini yeniden inşa etmek olduğunu duyurdu. Rusya’nın Avrupa’yı dışlama stratejisi, kıtada endişe yaratıyor.
- Münih Güvenlik Konferansı’ndan çıkan beş önemli sonuç
- NATO’da Ukrayna çatlağı: Trump’ın Putin hamlesi rahatsızlık yarattı
Kremlin yanlısı medya, ABD ile diyaloğun yeniden başlamasını zafer olarak görüyor. Moskovski Komsomolets gazetesi “Avrupa’nın diz çöktüğünü” yazdı. Lavrov, Avrupalı liderlerin savaşın devamından yana olduğunu öne sürerek, “Müzakere masasında ne yapacaklar? Çatışmayı dondurmak için kurnazca fikirler mi dilenecekler?” ifadelerini kullandı. Macaristan Dışişleri Bakanı Szijjarto ise Paris’teki toplantıyı “savaş yanlısı ve Trump karşıtı hayal kırıklığına uğramış Avrupalı liderler” olarak nitelendirdi. Avrupa’nın barış sürecindeki etkisizliği, kıtanın diplomatik gücüne dair soru işaretleri yaratıyor.
Avrupa neden acil toplanma kararı aldı?
Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un pazar gecesi yaptığı acil çağrıyla Paris’te kritik bir zirve başladı. İngiltere, Almanya, İtalya, Polonya, İspanya ve Danimarka’dan üst düzey temsilciler ile AB Konseyi yetkilisi toplantıya katıldı. Macron’un çağrısı, Trump’ın Putin’le yaptığı telefon görüşmesini Avrupalı müttefiklere haber vermeden gerçekleştirmesi üzerine geldi. Fransa Cumhurbaşkanlığı, bu ilk “istişare görüşmelerinin” dramatize edilmemesi gerektiğini vurgulasa da, toplantı ABD’nin Ukrayna politikasındaki keskin değişime karşı bir hamle niteliği taşıyor.
Zirvenin acil toplanma niteliği, organizasyondaki detaylarda kendini gösteriyor. Medyaya kapalı gerçekleşen toplantıda basın açıklaması yapılmayacak. İngiltere Başbakanı Starmer’a basın ekibi de eşlik etmiyor. Fransa Cumhurbaşkanlığı, bu formatın başka toplantılara da evrilebileceğini belirterek, bugünkü davete dahil edilmeyen AB ülkelerini teskin etmeye çalışıyor. Washington’ın Riyad’daki Rus heyetiyle görüşmeyi tercih etmesi, Avrupa’nın inisiyatif alma çabasını hızlandırdı.
Paris’te toplanan Avrupalı liderler ne istiyor?
Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un ev sahipliğinde toplanan Avrupalı liderler, barış sürecinde söz sahibi olmak için harekete geçti. İngiltere Başbakanı Starmer, savaş sonrası Ukrayna’ya barış gücü göndermeye hazır olduklarını duyurdu. Almanya ve İsveç de benzer açıklamalar yaparak, ortak bir Avrupa güvenlik şemsiyesi oluşturma fikrini destekledi. Macron, 2021’de Merkel’in siyasetten çekilmesinden sonra Rusya ile Avrupa arasındaki temel iletişim kanalı olmaya çalışıyor. Putin’le olan yakın ilişkisi 2023’te bozulan Macron, şimdi Kremlin’i masaya döndürme çabasında.
Putin ise 2023’te Macron’la olan “iyi ilişkilerini” kendisinin bozduğunu söyledi. Fransa’nın arabuluculuk çabaları, Ukrayna’nın güvensizliği ve Rusya’nın isteksizliği nedeniyle sonuç vermiyor.
Fransa, NATO’da Avrupa’nın sesini daha güçlü duyurmak istiyor. Macron’un “Avrupa’nın stratejik özerkliği” vizyonu, ABD’nin Ukrayna politikasıyla çelişiyor. Paris’teki toplantıya katılan liderler, Washington’ın Rusya ile doğrudan görüşmesinden duydukları rahatsızlığı dile getirdi. Ukrayna ise Fransa’nın çabalarını “samimiyetsiz” buluyor. Macron’un Putin’le sürdürdüğü telefon diplomasisi, Kiev’de “zaman kaybı” olarak değerlendiriliyor.
Eski İngiliz İstihbarat Servisi MI6’in başkanı Sir John Sawers, olası bir barış gücünün net bir yetkiye sahip olması gerektiğini vurguladı. Rusya-Ukrayna sınırının kapsamlı bir cephe hattı oluşturacağına dikkat çeken Sawers, “Birliklerin görev tanımı ve angajman kuralları net olmalı” uyarısında bulundu. Eski İngiliz Genelkurmay Başkanı Lord Richard Dannat ise mevcut durumda yeterli asker ve teçhizatın bulunmadığını belirtti. İngiltere Sağlık Bakanı Wes Streeting, “Ukrayna’daki cephe hattı, Avrupa ve İngiltere’nin güvenliğinin ön cephesidir” değerlendirmesini yaptı.
Ukrayna barışında taraflar nasıl konumlanıyor?
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, ülkesinin katılmadığı hiçbir görüşmeyi tanımayacaklarını net bir dille açıkladı. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyaretinde konuşan Zelenskiy, “Ukrayna’sız yapılan görüşmeler sonuç vermez, biz olmadan yapılan anlaşmaları tanımayız” dedi. Zelenskiy BAE arabulucuğunda yeni bir esir takası gerçkeleşeceğini söyledi. BAE’nin arabuluculuğuyla şimdiye kadar 12 esir takasında 2 bin 883 kişi serbest kaldı. Zelenskiy, BAE’nin çabalarının birçok hayat kurtardığını belirterek arabuluculuk sürecinin devamını istedi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
ABD özel temsilcisi Keith Kellogg ise Suudi Arabistan’daki görüşmelere katılmak yerine Ukrayna’nın en yakın müttefiki Polonya’ya gidiyor. Varşova’da Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ile bir araya gelecek olan Kellogg’un ziyareti, Amerikan tarafının girişimiyle gerçekleşiyor.
- ABD ve AB arasındaki Ukrayna krizi derinleşiyor
- Ukrayna: “Rus drone’u Çernobil Nükleer Santrali’ni vurdu”
Rusya cephesinde ise ABD ile doğrudan görüşme stratejisi öne çıkıyor. Kremlin Sözcüsü Peskov, Riyad’daki temasların “Rusya-ABD ilişkilerinin tüm yönleriyle yeniden inşası” amacı taşıdığını vurguladı.
Çin’in de ilk kez Ukrayna meselesine ilgi göstermeye başlaması, Ukrayna için yeni bir diplomatik kanal olasılığını gündeme getirdi.
ABD-Rusya yakınlaşması neleri değiştirebilir?
Trump ve Putin arasındaki telefon görüşmesi, Ukrayna krizinde yeni bir dönemin işaretini verdi. ABD Dışişleri Bakanı Rubio ile Rus mevkidaşı Lavrov’un Riyad’daki temasları, ikili ilişkilerde yumuşama sinyali olabilir. Kremlin, görüşmelerin Rusya-ABD ilişkilerini kapsamlı şekilde restore etmeyi amaçladığını açıkladı. Washington’ın Avrupa’yı dışlayan tutumu, transatlantik ittifakta çatlak yaratıyor. ABD’nin özel temsilcisi Kellogg’un Varşova ziyareti, müttefikleri teskin etme çabası olarak yorumlanıyor.
Öte yandan Rusya, Suudi Arabistan’da Trump yönetimi ile görüşmesinden önce bir jest yaptı. Kremlin, ABD’li hükümlülerden Wayne Byers’ı serbest bırakacak.
Moskova, Washington ile doğrudan teması tercih ederek Avrupa’yı bypass ediyor. Kremlin yanlısı medya, ABD-Rusya diyaloğunun yeniden başlamasını zafer olarak kutluyor. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Avrupalı liderlerin savaşı uzatmak istediğini öne sürdü. BAE ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkelerinin arabuluculuk rolleri güçleniyor.
İnsani durum nasıl?
Ukrayna’da sivil altyapıya yönelik Rus saldırıları yoğunlaşıyor. Enerji tesislerine düzenlenen hava saldırıları nedeniyle birçok bölgede acil elektrik kesintileri başladı. Ukrayna Savunma Bakanlığı, sadece pazar günü üç sivilin hayatını kaybettiğini duyurdu. Zelenskiy, savaşın başından bu yana 46 bin Ukraynalı askerin öldüğünü açıkladı. Rus Savunma Bakanlığı ise pazar gecesi 90 Ukrayna insansız hava aracını etkisiz hale getirdiklerini iddia etti.
Kaynak: BBC, The Guardian
