Lübnan ile İsrail arasında 27 Kasım 2024’te ateşkes yürürlüğe girdi. Üç ay önce başlayan ateşkes ile beraber Hizbullah’ın siyasi, askeri ve mali açıdan uğradığı zararlar netleşiyor. Wall Street Journal‘a konuşan bir Hizbullah kaynağı, örgütün 7 Ekim’den bugüne çoğu komuta kademesinden 6 bin savaşçısını kaybettiğini söyledi. Savaşçıların 5 bini ölürken bin kadarı ağır yaralandı ya da uzuvlarını kaybetti.
Hizbullah’ın İsrail ile yaptığı son savaşın ardından, örgütün askeri gücü ciddi şekilde zayıfladı. Örgütün mali kaynakları büyük ölçüde azaldı. Wall Street Journal’a konuşan kaynaklara göre, devlet içinde devlet gibi faaliyet gösteren ve ABD tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Hizbullah, üyelerine iş ve sosyal hizmetler sağlamak, çatışmalarda ölen savaşçılarının ailelerine ve evlerini veya işyerlerini kaybeden destekçilerine tazminat ödemek konusunda zorlanıyor. Örgütün en önemli mali kolu El-Kard El-Hasan kurumu, daha önce düzenlediği çeklerinin ödemelerini son haftalarda dondurdu.
Ağır mali yük ve kaybedilen güven
Dünya Bankası’nın Kasım 2024’te yaptığı tahmine göre, savaşın fiziksel hasarı 3,4 milyar doları buldu. Yaklaşık 100 bin ev kısmen veya tamamen yıkıldı.
Lübnan’ın Tire kentindeki bir restoran sahibi Celal Nassar, WSJ’ye konuştu. Nassar, “Neden bu çatışmaya sürüklendik? Çektiğimiz acılar ve kayıplarımızı kimin telafi edeceği konusunda birçok sorum var” diyerek tepkisini dile getirdi. Lübnanlı esnaf, hava saldırılarında yerle bir olan restoranını onarmak için 100 bin dolar ödemek zorunda kaldığını ve savaşın “bir hata” olduğunu söylüyor.
İran desteği azalırken örgütün finans krizi derinleşiyor
Hizbullah’ın finansal zorluklarını artıran etkenlerden biri, ABD destekli yeni Lübnan hükümetinin İran’dan örgüte gelen nakit akışını durdurma çabaları. Suriye’de Esad rejiminin devrilmesi de Hizbullah için ağır bir darbe oldu. Hizbullah ve Tahran ile müttefik olan bir ülke üzerinden silah ve nakit para için bir güzergahı kesti.
Chatham House düşünce kuruluşundan Lina Khatib, “Hizbullah artık seçmenlerine tazminat ödeyecek nakde sahip değil. Destekçileri, grubun artık kendilerine finansal, siyasi veya güvenlik faydaları sunamayacağını anladığında, uzun vadede sadakat azalacaktır” yorumunu yaptı.
Kayıplar ve yeniden yapılanma çabaları
Hizbullah’a yakın bir kişinin Wall Street Journal’a aktardığına göre, örgütün İsrail ile çatışmalarda 5 bin savaşçısı öldü. Binden fazla savaşçı ise ağır yaralandı. Bu yaralananların birçoğu uzuvlarını kaybetti veya kalıcı görme kaybı yaşadı.
Hizbullah’ın savaştan önce 30 bini aktif görevde olmak üzere silah altına alabildiği 50 bin kadrosu olduğu tahmin ediliyordu.
Aynı kaynak, Hizbullah’ın savaşçılarına bir iç genelge gönderdiğini söyledi. Genelgeye göre örgüt, güney Lübnan’dan olmayan militanların mevzilerini boşaltmalarını istedi. Boşaltılan alanlara Lübnan ordusunun girmesine izin verilmesini emretti.
“Örgüt ağır kayıplar verdi,” diyen kaynak, bazı askeri birliklerin tamamen dağıldığını söyledi. Ancak Hizbullah, Suriye’de konuşlanmış savaşçılarla saflarını kısmen takviye etti. Yeniden yapılandırılan bazı birlikler, çatışmaların yeniden başlaması durumuna karşı hazır bekliyor. “Grup zayıfladı, ama yenilmedi,” diye ekledi kaynak.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Lübnan siyasetindeki etkisi azalıyor
Bununla birlikte, Ocak ayında ABD’nin desteğiyle Aoun’un seçilmesi, Hizbullah’ın Lübnan’daki azalan etkisinin bir işareti olarak görülüyor. O zamandan beri Lübnan, örgütle bağlantılı daha az milletvekilinin yer aldığı bir hükümet kurdu. Hizbullah’ın rakipleri, yıllardır örgütü devlet kurumlarını zayıflatmak veya ele geçirmekle suçluyordu.
ABD ve Avrupa ülkeleri yeni Cumhurbaşkanı Aoun’un Hizbullah’ın Lübnan ekonomisi ve devleti üzerindeki kontrolünü azaltabileceğini umut ediyor. Ancak yeni cumhurbaşkanı önemli bir görevle karşı karşıya: Lübnan hükümeti yıllardır ekonomik kriz içinde ve yeniden yapılanma için yabancı bağışçıların yardımına ihtiyaç duyuyor. Şu ana kadar nakit yardım taahhüdünde bulunan ülke sayısı oldukça az.
Beyrut’taki Malcolm H. Kerr Carnegie Ortadoğu Merkezi’nden Mohanad Hage Ali’ye göre, Hizbullah ülkedeki yeniden yapılanma maliyetinin çoğunu hükümetin üstlenmesini istiyor. Kerr, örgütün mali taahhütlerini yerine getirememesini ve tabanındaki hayal kırıklığını hafifletmek için Aoun yönetimini bir günah keçisi olarak kullanacağını söylüyor.
Ali, “Lübnan hükümeti Hizbullah’ın toplumdaki rolünü zayıflatmak istiyor, ancak bunu başarabilmek için sonuç alması gerekiyor,” diye ekledi.
Örgütün mali gücü önemli ölçüde zayıfladı
Habere göre örgüt, savaşta hasar gören evler için bir değerlendirme yaptı. Hizbullah’ın mali kanadı El-Kard El-Hasan’a göre hasarlı ev sahiplerine şimdiye kadar toplam 630 milyon dolar ödedi. Bu ödemeler arasında kira desteği olarak yıllık 12-14 bin dolar ve ek olarak mobilya yardımı bulunuyor.
Ancak son gelişmeler, Hizbullah’ın ciddi nakit sıkıntısı yaşadığını gösteriyor. Güney Lübnan’daki Habbuş kasabasında yaşayan Fadwa Hallal, ocak ayı sonunda evindeki hasar için 7 bin dolarlık tazminat çeki aldığını, ancak bankaya gittiğinde El-Kard El-Hasan’ın ödeme yapamadığını aktardı. Hallal çekini bir ay sonra tahsil edebildi. Fakat başkalarının daha uzun süre beklemek zorunda kaldığını söyledi.
Lübnan’ın Nabatiye vilayetindeki Tüccarlar Birliği başkanı ve araba bayii Musa Şmeysani, Hizbullah’ın önceliklerini acil barınma ihtiyacı olanlara verdiğini ve iş yerlerinin zararlarını ikinci plana attığını belirtti. Şmeysani, “Acil barınma yardımı olarak 12 bin 800 dolar aldım. Ancak işyerimde yaklaşık 100 bin dolarlık mal kaybettim. Bunun için tek kuruş tazminat almadım” diyerek durumu özetledi.
