İsrail’in 13 Haziran’da İran’ın nükleer tesislerine ve füze üslerine düzenlediği saldırılarla başlayan savaş, İran’ın balistik füzeler fırlatması ve iki ülke arasında karşılıklı saldırılarla devam ediyor. Savaşın altıncı gününde bilmeniz gerekenleri derledik.
İsrail’in 13 Haziran’da İran’ın nükleer tesislerine ve füze üslerine düzenlediği kapsamlı saldırıların ardından başlayan gerilim sürüyor.
İsrail ile İran arasındaki savaş altıncı gününe girerken, çatışmalar hava saldırıları, füzeler, tahliye çağrıları ve karşılıklı tehditlerle şiddetlenerek sürüyor. 18 Haziran sabahının erken saatlerinde İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Tahran’daki hedeflere yönelik yeni bir saldırı dalgası başlattığını duyurdu. IDF, Tahran’ın 18. bölgesindeki sivillerden bölgeyi derhal tahliye etmelerini istedi. Sosyal medya üzerinden yapılan Farsça açıklamada, “Hayatınızı riske atmayın, bölgeyi acilen terk edin” ifadeleri kullanıldı.
Associated Press’in sahadaki tanıklara dayandırdığı bilgilere göre, Tahran’ın doğu ve batı bölgelerinde güçlü patlamalar duyuldu. Şehirden batıya doğru çıkan yollarda büyük bir trafik sıkışıklığı oluştu, benzin istasyonlarında uzun kuyruklar gözlendi.
İsrail’in hedeflerinden biri de Devrim Muhafızları’yla bağlantılı İmam Hüseyin Üniversitesi oldu. Ayrıca başkent yakınındaki Hucir balistik füze tesisi de tekrar vuruldu. Bu tesis Ekim 2024’te de İsrail tarafından hedef alınmıştı.
İran, çatışmalarda şu ana dek 224 kişinin hayatını kaybettiğini, büyük bölümünün sivil olduğunu açıkladı. İsrail ise 24 sivilin öldüğünü duyurdu. Her iki ülkede de halk sığınaklara inerken, başkentlerden kitlesel tahliyeler yaşanıyor. Özellikle Tahran’dan batıya giden otoyolların kilitlendiği, akaryakıt istasyonlarında panik yaşandığı bildiriliyor.
İran ve Katar tarafından paylaşılan dünyanın en büyük doğalgaz sahası Güney Pars da vurulan stratejik bölgeler arasında yer aldı. Küresel enerji piyasalarında petrol ve doğalgaz fiyatlarında yükseliş sürüyor.
İran’dan Tel Aviv’e hipersonik füze saldırısı: “Savunma sistemlerinin sonu”
İsrail’in saldırılarına karşılık olarak İran, Tel Aviv başta olmak üzere birçok İsrail kentini hedef alan füze saldırıları düzenledi. İran Devrim Muhafızları, saldırılarda ilk kez “Fettah-1” hipersonik füzelerinin kullanıldığını açıkladı. Press TV, bu adımı “İsrail’in efsanevi hava savunma sistemlerinin sonunun başlangıcı” olarak tanımladı. Öte yandan “Kheiber-Shakan” tipi uzun menzilli füzelerin de kullanıldığı bildirildi.
İsrail’de birçok kentte sirenler çalarken halk sığınaklara yönlendirildi. İsrail’in Tel Aviv’de bazı mahalleler için tahliye emri verdiği, İran devlet medyası tarafından kamuoyuna duyuruldu.
Trump: “Hamaney’in nerede olduğunu biliyoruz ama şimdilik öldürmeyeceğiz”
ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medya hesabı üzerinden İran’a yönelik açıklamalarda bulundu. İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in konumunun bilindiğini belirten Trump, “Onu şimdilik öldürmeyeceğiz. Ancak sabrımız tükeniyor” ifadelerini kullandı. Aynı gün, “Koşulsuz teslim olun!” mesajını paylaşan Trump’ın bu söylemleri, ABD’nin olası müdahalesine dair belirsizlikleri artırdı.
ABD Senatosu’ndan Demokrat Tim Kaine, Trump’ın tek taraflı askeri adımlarını önlemek amacıyla Kongre onayı olmadan İran’a saldırı yapılmasını yasaklayan bir “savaş yetkisi kararı” sundu. Bernie Sanders da başkanın “yasadışı askeri bir adım atmaması gerektiğini” belirtti.
İsrail Savunma Bakanı Israel Katz ise doğrudan Hamaney’i hedef alarak, onun Saddam Hüseyin’le benzer bir kaderi paylaşabileceğini söyledi.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
İsrail’in nükleer hedefleri: Natanz vuruldu, Fordo sırada mı?
Savaşın ilk günlerinde İsrail’in hedeflerinden biri de İran’ın nükleer tesisleri olmuştu. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Natanz’daki yer altı zenginleştirme tesislerinin doğrudan vurulduğunu doğruladı. İsrail, şimdi gözünü Fordo tesisine çevirmiş durumda. Ancak Fordo’nun bir dağın altına inşa edilmiş olması nedeniyle bu hedefin yalnızca ABD’nin sahip olduğu sığınak delici bombalarla vurulabileceği ifade ediliyor.
Trump’ın Ulusal Güvenlik Konseyi ile yaptığı görüşmelerde İsrail’e bu konuda destek verilip verilmeyeceği değerlendiriliyor. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, ABD’nin bölgeye yeni savaş uçakları gönderdiği ve mevcut hava birliklerinin görev süresini uzattığı bildirildi. Şimdilik ABD’nin doğrudan bir askeri operasyon gerçekleştirmediği, ancak İsrail’e teknik ve savunma desteği sağladığı vurgulanıyor.
Hamaney’in çevresi dağıldı, İran iç güvenlik alarmında
Reuters’a konuşan kaynaklara göre İsrail saldırılarında Hamaney’in askeri ve güvenlik danışmanlarının büyük kısmı öldürüldü. Bu durum, İran’daki karar alma mekanizmasının zayıflamasına ve stratejik hata riskinin artmasına neden oldu. Fars haber ajansı, İran’da tüm üst düzey yetkililerin cep telefonları dahil olmak üzere elektronik cihaz kullanmalarının yasaklandığını bildirdi.
İran medyası ayrıca İsrail’in ülkeye karşı büyük çaplı bir siber saldırı başlattığını yazdı. Kritik altyapılara yönelik dijital saldırılar nedeniyle bazı bölgelerde iletişim kesintileri yaşandığı ifade edildi.
Bölgesel etkiler: İran’ın nüfuzu zayıflıyor
Savaşın başlamasında İran’ın bölgesel vekil güçleriyle olan ilişkisi de rol oynadı.
7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırı ve Gazze’de başlayan savaş, Tahran’ın stratejik etkisini sınırlamıştı. İsrail bu süreçte sadece Gazze’de Hamas’ı değil, Lübnan’daki Hizbullah’ı, Yemen’deki Husileri ve Irak’taki milisleri de hedef alarak İran’ın bölgesel nüfuz alanlarını daralttı. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın devrilmesi ise Tahran’ın en yakın müttefiklerinden birinin kaybı anlamına geldi.
Uluslararası tepkiler: Berlin’den destek, Ankara’dan kınama
Almanya Başbakanı Friedrich Merz, G7 Zirvesi’nde yaptığı açıklamalarda İsrail’in İran’a yönelik operasyonlarına destek verdiğini açıkladı. İran’ın uzun yıllardır dünyaya ölüm ve yıkım taşıdığını belirten Merz, “İsrail’in cesaretine saygı duyuyorum” dedi ancak İran’ın nükleer programının tamamen sona erdirilmesi için yalnızca ABD’nin askeri kapasitesinin yeterli olabileceğini vurguladı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ise oybirliğiyle kabul ettiği bir tezkere ile İsrail’i kınadı. Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş imzalı metinde, “Uluslararası kurumları ve hükümetleri sorumluluk almaya çağırıyoruz” denildi.
