Japonya’da 1980’de piyasaya sürülen efsanevi video oyunu Pac-Man, bu yıl 45’inci yaşını kutluyor. Sarı, açgözlü bir yem makinesi olarak tasarlanan Pac-Man, basit ama bağımlılık yapan oynanışıyla video oyun dünyasında devrim yarattı. Peki bu ikonik karakter neden bu kadar sevildi ve etkisi neden hâlâ sürüyor? Petek Uğur derledi.
Nasıl ortaya çıktı?
Pac-Man’in hikâyesi, oyunun yaratıcısı Toru Iwatani’nin bir akşam yemeğinde salamı pizzasından bir dilim almasıyla başladı. Iwatani, 2010’da Wired’a verdiği röportajda, pizzanın eksik dilimiyle oluşan ağız benzeri şeklin ona ilham verdiğini anlattı. Bu an, sürekli yemeye programlanmış sarı bir karakterin doğuşuna yol açtı. Oyuncular, Pac-Man’i karanlık labirentlerde yönlendirerek peletleri topluyor ve Blinky, Pinky, Inky ve Clyde’dan oluşan “Hayalet Çetesi”nden kaçıyor.
Bandai Namco’nun lisanslama müdürü Michiko Kumagai, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Pac-Man, ‘yemek’ kavramını en yalın şekilde temsil etmek için tasarlandı. McDonald’s kemerleri gibi uluslararası bir sembol haline geldi. Herkes bir bakışta Pac-Man’in neyi ifade ettiğini anlar” dedi.
Neden bu kadar başarılı oldu?
Japonya’da “PuckMan” adıyla çıkan oyun “paku paku taberu”, yani ağzını şapırdatarak yemek yemeyi ifade eden Japonca bir terimden ilham aldı. Guinness Dünya Rekorları’na göre Pac-Man, tüm zamanların en çok kazandıran jetonlu arcade oyunu. Nintendo Entertainment System’den Xbox 360’a kadar pek çok platformda yeniden yayınlanan oyun, yaklaşık 14 milyar dolar gelir elde etti. Wreck-It Ralph ve Pixels gibi filmlerdeki rolleriyle de popülerliğini korudu.
Bath Spa Üniversitesi’nde bilim iletişimi profesörü Peter Etchells, oyunun başarısını sadeliğine bağladı: “Pac-Man, ana akım video oyunlarının doğuşunun öncülerinden biri. Oynanışındaki zarif sadelik, geniş bir kitleyi cezbetti.”
Etchells, oyunun dönemin testosteron yüklü oyunları Asteroids ve Space Invaders’tan farklı olarak kadın oyuncuları da hedeflediğini, bu nedenle daha geniş bir kitleye ulaştığını söyledi.
Bilim dünyasını nasıl etkiledi?
Sadece eğlenceyle sınırlı kalmadı, bilim dünyasında da iz bıraktı. 2007’de California Teknoloji Enstitüsü’nden Dean Mobbs’un yaptığı bir çalışma, oyuncuların hayaletlere yakalandığında elektrik şoku aldığı bir deneyde beyin aktivitelerini inceledi. Sheffield Hallam Üniversitesi’nden Dr. Tom Garner, “Maymunlar da son yıllarda Pac-Man oynadı. Cornell Üniversitesi’nin 2024’teki bir çalışması, makak maymunlarının stratejik karar alma yeteneğine sahip olduğunu gösterdi” dedi.
Video oyun, insan ve hayvan beyninin problem çözme sınırlarını anlamak için bir araç haline geldi.
Kültürel mirası nedir?
Iwatani, 2020’de Washington Post’a verdiği röportajda, hayaletlerin “wabi-sabi” estetiğinden ilham aldığını, yani Japonya’nın geçici güzellik ve sadelik anlayışını yansıttığını söyledi. Bu estetik, Pac-Man’in küresel çapta sevilmesinde önemli bir rol oynadı. Oyunun karakterleriyle kurduğu bağ, oyuncuların Pac-Man’i bir makineden çok canlı bir varlık gibi hissetmesini sağladı.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Bandai Namco, geçtiğimiz ay Shadow Labyrinth adlı yeni bir oyunla Pac-Man’i genç nesillere tanıttı. Bilimkurgu ve orta çağ temalı bu oyun, Puck adında gotik bir karakter ve GAIA adlı robot savaşçı gibi yenilikler sunuyor. Oyunun yapımcısı Seigo Aizawa, “Pac-Man’in hayaletlerinin her birinin kendine özgü davranışları, oyuna kişilik kattı. Blinky doğrudan peşinize düşerken, Pinky pusuya yatıyor” dedi.
Geleceği ne olacak?
Bandai Namco’nun başkanı Nao Udagawa, oyunun basitliğinin onu Z kuşağı arasında bile tanınır kıldığını söyledi. Krispy Kreme ve Little Lion Entertainment gibi markalarla yapılan işbirlikleri, Pac-Man’in bir kültür ikonu olarak kalmasını sağlıyor. Udagawa, Pac-Man’in sinema filmi gibi yeni alanlara yönelebileceği sinyalini verse de, bu konuda net bir açıklama yapmaktan kaçındı.
Etchells, oyunun nostalji faktörüne vurgu yaptı:
“Arcade kültürünün çocukluk anılarını canlandırıyor. Pac-Man, hayaletlerden kaçmayı bırakıp onlarla korkusuzca yüzleşme cesaretini temsil ediyor.”
Kaynak: BBC
