Rusya, Ukrayna’ya karşı savaşan askerlerin sivil hayata dönüşünü tartışıyor. Savaşın psikolojik izlerini taşıyan veteranların günlük yaşama tekrar nasıl entegre olacağı, birçok Rus yetkilinin gündeminde. Kaynaklar, Rusya’nın 2022’den bu yana 120-180 bin arası mahkumu askerlerle beraber savaşa gönderdiğini belirtiyor.
Rus basını ve hükümet yetkilileri, 2022’den bu yana Rusya-Ukrayna savaşında mücadele eden askerlerin sivil hayata nasıl döneceğini tartışıyor. Ukrayna’da savaşan asker sayısının 2025’in başı itibariyle 1,5 milyonu geçtiği tahmin ediliyor.
Peki Rusya’nın cepheye gönderdiği 120 bin mahkum ne olacak?
Geri döndüğünde travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) ve benzeri pek çok psikolojik sorunla boğuşması olası görülen gazilerin günlük yaşama nasıl tekrar entegre olacağı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin dahil birçok Rus yetkilinin gündeminde.
Reuters’ın yaptığı habere göre Putin, “ordunun sivil hayata bir anda ve topluca geri dönüşünü bir risk olarak görüyor ve toplumda huzursuzluk yaratmamak adına sürecin dikkatlice yönetilmesini istiyor.”
Sovyetler Birliği askerlerinin Afganistan’da çarpıştığı dönemde Rusya’ya dönen, “Afgantsy” lakabı takılan gazilerin 90’lı yıllarda yükselen bir organize suç dalgasına sebep olduğu biliniyor. Rusya-Ukrayna savaşının gazileri, benzer biçimde “Ukraintsy” olarak anılıyor.
Rus askerler, Ukrayna’da savaştıkları ilk yıl için 65 bin dolar kazanıyor. Uzmanlar, sivil hayata döndükten sonra bu tarz bir gelir elde edemeyecek olmalarının da gazilerde huzursuzluk yaratabileceğini düşünüyor.
“Hâlâ savaşta gibiyim”
The Moscow Times’a konuşan savaş gazisi Alexei Astashov, Ukrayna’da altı ay geçirdikten sonra eşi ve çocuğuna döndüğünde bile savaşın izlerini atlatmadığını anlattı:
“Yerimi bulamıyordum, sürekli bir yerden başka bir yere gitmek istiyordum. Hâlâ orada gibiydim.”
Bir başka savaş gazisinin kız kardeşi ise abisinin “her yerde düşman aradığını” söyledi.
Rusya mahkumları savaşa gönderiyor
Rusya-Ukrayna Savaşı ve gazilerine dair öne çıkan bir başka unsur, Rus hükümetinin 2022’den bu yana 120-180 bin arası mahkumu askerlerle beraber savaşa göndermiş olması. Bu mahkumlar, sıradan gönüllülerin aksine yalnızca altı ay çarpıştıktan sonra sivil hayata dönme hakkına sahip.
Reuters yaptığı haberde, bu uygulamanın toplumda yaratabileceği tehlikelere değinerek Azamat Iskaliyev (37) adlı bir katili örnek gösterdi. Iskaliyev 2021 yılında karısını bıçaklayarak öldürdü. Daha sonra tutuklanan fail, dokuz sene hapis cezasına çarptırıldı ancak mahkumiyetinin üçüncü yılında, Ukrayna’ya savaşa gönderilmek üzere askere alındı.
Ukrayna’da altı ay boyunca savaşan Iskaliyev, sivil hayata döndükten sonra bir başka kadını çalıştığı dükkanda birçok defa bıçaklayarak öldürdü. Tutuklanan Iskaliyev bir kez daha, bu sefer 19 yıllığına hapis cezasına çarptırıldı.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Iskaliyev vakası, sıradan askerler bir yana, savaştan dönmesi beklenen eski mahkumların toplumda yaratabileceği tahribata ışık tuttu.
Rus Savunma Bakanlığı, “suçluların sıradan gönüllülerden daha ayrıcalıklı koşullara sahip olmasının haksızlık olduğuna” değinerek eski mahkumların altı ay savaştıktan sonra dönmesine izin veren düzenlemede 2023 yılında değişikliğe gitti. Artık eski mahkumlar da savaş bitene kadar savaşmak zorunda.
Beş yüz sivil, savaş gazilerinin kurbanı oldu
Bağımsız bir Rus haber ajansı olan Verstka’nın Ekim 2024’te yayınladığı verilere göre en az 500 sivil vatandaş, savaştan dönen gazilerin kurbanı oldu. 242 kişi öldürüldü, 227 kişi ağır yaralandı.
Rus yetkililer Aralık 2023’te Vertska’yı düşman bir casus ajans olarak tanımladı.
Rusya-Ukrayna savaşında son durum ne?
29 Ağustos‘ta ABD’den Ukrayna’ya 825 milyon dolar değerinde hava atışlı seyir füzeleri satışına onay verildi. Paket, GPS güdüm kitleri, elektronik harp sistemleri ve teknik desteği de kapsıyor. ABD Başkanı Donald Trump ve yönetimi, 3 bin 250 adet Uzun Menzilli Saldırı Mühimmatı (ERAM) füzesinin Ukrayna’ya satışını onayladı. Füzelerin menzilinin 150-280 mil (241-450 km) arasında olduğu biliniyor.
5 Eylül’de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna ile Rusya arasında sağlanacak olası bir ateşkesi güvence altına almak amacıyla kurulacak uluslararası güce 26 ülkenin katılmaya hazır olduğunu açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Batılı ülkelerin askerlerini “meşru hedef” ilan etti.
9 Eylül’de Polonya hükümeti, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısı sırasında hava sahasını ihlal eden İHA’ları düşürdüğünü açıkladı. NATO üyesi bir ülke ilk kez Rusya’ya ait unsurları doğrudan hedef aldı.
Kaynak: Reuters, The Moscow Times
Derleyen: Can Malik Kiremitçi
