İran’da dövme yaptırmak epey riskli bir iş. Dövmeciler sık sık gözaltına alınıp para, kırbaç ve hapis cezalarına çarptırılıyor. Yetkililer dövmeyi Batılı bir adet olarak gösterip şiddetle ortadan kaldırmaya çalışsa da gençlerin dövme tutkusunun önüne geçilemiyor. Guardian gazetesinin konuya dair hazırladığı haberi özetle aktarıyoruz:
Muhammed’in dövme salonu Tahran’ın yoksul güneyinde, bir giysi dükkanının arka odasında. Al Pacino, Che Guevara ve Eyfel Kulesi resimleri duvarları süslüyor. Müşterileri genelde gül, vahşi hayvanlar gibi klasik dövme motiflerine rağbet etse de kabile desenleri de popüler. “Dövme benim hayatım” diyor Muhammed, “Risk alıyorum çünkü çok güzel.”
Yüzme havuzları gibi bazı kamusal alanlara dövme sahibi insanların girmesi sıkıntı yaratabiliyor. Suçlular gözaltına alındığında gazeteler, dövmeyi suçla ilişkilendirmek için suçluların dövmelerini özellikle kadraja alıyorlar. Dövmeli futbolcular uzun kollu formalar giymeye zorlanıyor.
Fakat dövme, Tahranlı gençler arasında son derece popüler. Şehrin her yerinde Muhammed’inki gibi dövme salonları bulmak mümkün. Bazıları dükkanların arka odalarında, bazıları ise tek yasal dövme türü olan kalıcı makyaj yapan kadın güzellik salonlarında. Diğerleri müşterilerini evlerinde ağırlıyor ve sık sık gerekli ekipman bulmakta zorluk yaşıyor.
17 yaşındayken annesinin kalıcı makyaj yapmak için kullandığı makine ile işe başlayan Muhammed, internetle beraber işlerin değiştiğini söylüyor: “İnsanlar sosyal medyaya bakıp dövme yaptırmaya karar veriyorlar. Müşterilerim dövme yaptırınca daha çok kendileri gibi hissettiklerini söylüyorlar. Daha güzel, daha güçlü hissediyorlar. Sırtında ejderha dövmesi olan bir adam kendini daha güçlü hissediyor.”
“Dövme, gizli bir direniş eylemi”
İsveç’teki Lund Üniversitesi’nde çalışan sosyolog Reza Arjmand İran’daki dövme kültürü üzerine kapsamlı araştırmasında beş binden fazla fotoğrafı bir araya getirdi ve “Huzur Kaçıran Ten: Devrim Sonrası İran’da Dövme” adıyla kitaplaştırdı.
“Dövme İran’da yeni bir olgu değil. Fakat hep alt sınıflar için bir şey olageldi -mahpuslar ve hayat kadınları için. Şimdi ise gençler arasında moda ve bir statü simgesi. Fotoğrafını topladığım kadınlar arasında Beyonce veya diğer ünlülerle aynı dövmeleri aynı yerlere yaptıranlar var.”
Arjmand’ın şu cümleleri ise özellikle dikkat çekici: “Kimi İranlılar için dövme, bedenlerinin teokratik devlet ve kurumsallaşmış dine değil, kendilerine ait olduğunu göstermenin bir yolu. Gizli bir direniş eylemi. Kitapları sansürleyebilirsiniz, filmleri yasaklayabilirsiniz, fakat dövmeleri öyle kolayca silemezsiniz.”
“Vücutlarına Kuran ayetleri yazdıran müşterilerim de var”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Dövmeler kadınlar arasında ayrıca popüler. Tahran’daki pek çok kadın dövme sanatçısından 36 yaşındaki Atife, internette bir Çin dövmesi gördükten sonra bunun harika olduğunu düşünmüş: “Hayatımda hiç böyle bir şey görmemiştim.”
Dövmeci olmanın tehlikelerinden haberdar, fakat İran’daki ekonomik sıkıntılar, eserlerini satmasını epey zorlaştırmış: “Dövme yaparak para kazanabilirim. Daha çok kazandıkça sanat projelerime daha çok para ayırabilirim.”
Çoğu kadın olan müşterilerini oturma odasında ağırlıyor: “Bazıları seksi bulduğu için dövme yaptırmak istiyor, ya da kocaları bunu seksi bulduğu için.”
“Şiir dizeleri ya da felsefi özdeyişler de oldukça popüler. Fakat herkes seksi ya da havalı bulduğu için dövme yaptırmıyor. Vücutlarına Kuran ayetleri yazdıran müşterilerim de var.”
“Dövme, kriz içindeki bir kültürün psikolojik yaralarını sarıyor”
28 yaşındaki dövme sanatçısı Süheyl Aflaki, insanların kendilerini çok az ifade edebildikleri bir toplumda bunu bir tür dikkat çekme yolu olarak görüyor. Tahran’ın kenar mahallelerinden birindeki evini aynı zamanda dövme salonu olarak kullanıyor: “Dövmeyi kendi neslim için bir tür tıbbi tedavi olarak görüyorum. Kriz içinde bir kültürün psikolojik yaralarını sarmak için bir yol.”
Aflaki dövmeyi kendi kendine öğrenmiş. Bir arkadaşı 19. yaş gününde ona bir dövme makinesi hediye edince dövmeye ilgi duymaya başlamış. Aflaki gülerek “Dövme yapmayı el yordamıyla öğrendim. Vücutları üzerinde çalışmama izin veren arkadaşlarım olduğu için şanslıydım” diyor.
İran’ın en ünlü dövmecilerinden biri olan Aflaki’nin şimdi Instagram’da 55 bin takipçisi bulunuyor. Müşterileri arasında ünlü İranlı müzisyenler ve oyuncular var. Onlar gül ya da kabile motifleri için değil, Aflaki’nin çoğu zaman müşterilerinin karakterlerinden ilham alarak yarattığı kendine özgü desenleri için geliyor.
“Önemli olan benim sanatım, başka bir şey değil. İran’da grafiti, rock müzik ve hip-hop gibi yasak olan pek çok şey var. Fakat buna rağmen İranlılar hayatlarını bunlara vakfediyor. Hepimiz en başından beri durumdan haberdardık ve buna alıştık. Şikayetçi değilim.”
Aflaki ekliyor: “Bir dövme ‘kimlik yaratan’ bir işleve sahiptir. Dövme kendine has bir kişilik yaratma yolu. İran gibi bir ülkede genç insanlar için önemli olan da bu.”
