Twitter, AKP’ye yakın olan ve iktidarı eleştirenleri hedef gösteren 7 binden fazla hesabı kapattı. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) Stanford Üniversitesi’ne bağlı İnternet Gözlemevi tarafından hazırlanan rapora göre toplam 7 bin 340 hesap kapatıldı. Bu hesaplar, aktif oldukları süre boyunca 36 milyon 948 bin 524 tweet attı.
Hesaplara dair arşiv de Twitter tarafından erişime açıldı. Sadece Türkiye’yi değil, Rusya ve Çin’i de kapsayan araştırmaya buradan, kapatılan hesapların bilgilerine de buradan ulaşabilirsiniz. İnternet Gözlemevi’nin raporu Twitter’in talebiyle hazırlandı.
Twitter, bu hesapların tek bir merkezden yönetildiği iddiasında.
Twitter’ın açıklaması
Twitter kapatılan hesaplara ilişkin araştırmayla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“2020’nin başında tespit edilen bu bir dizi bağlantılı hesabın koordineli ve gerçek olmayan aktivitelerinin asıl hedefi Türkiye’deki kullanıcılar. Platformumuzun teknik altyapısı ve hesap davranışlarından yola çıkan analizimiz, bu sahte ve ele geçirilmiş hesapların AKP lehine siyasi bir anlatım yaratmaya çalıştığını ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a güçlü bir destek verdiğini gösterdi. Bugün bu 7.340 hesabı açıklıyoruz.
Teknik işaretler, partinin gençlik kollarıyla bağlantılı ve merkezi bir ağın ele geçirilmiş birçok hesapla ilişkili olduğunu gösteriyor. Bunun sonucu olarak bugün ifşa ettiğimiz ağ içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türk hükümetini eleştiren hesaplar da var. Bu ele geçirilen hesaplar, düzenli olarak yukarıda belirtilen devlet aktörleri tarafından hack ve ele geçirme çabalarının hedefi olmuştur. Bu geniş ağ aynı zamanda kripto para birimleriyle ilişkili spam gibi ticari aktiviteler için de kullanıldı.”
Hedef gösterme, retweet ağları ve etiket çalışmaları
İnternet Gözlemevi’nin raporunda, kapatılan hesaplarla ilgili öne çıkan tespitler şöyle:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
• Aynı gün açılan, benzer kullanıcı adı olan, gerçek olmayan kişiler adına açılan çok sayıda hesap var.
• Tek görevi, AKP adına retweet yapmak olan bir hesaplar ağı ortaya çıkarıldı. Bu ağlar, aynı içeriği daha görünür kılmak için uğraşıyor ve aslında “gündem” olamayan etiketleri (hashtag’leri) daha popüler yapmaya çalışıyor.
• Hack’lenen çok sayıda hesap AKP adına övücü tweetler atmakta kullanıldı. Hack’lenen bu hesaplar arasında daha önce iktidarı eleştiren hesaplar da var.
• Kapatılan hesaplar HDP’yi hedef aldı ve “terörizme destek vermekle” suçlayıcı tweetlerin atılmasında kullanıldı. CHP de bu hesapların hedefindeydi. Bu hesaplar, iktidarı eleştiren gerçek kişilere ait hesapları hedef gösterdi.
• Bu hesapların tweetleri özellikle AKP’nin 2017’deki başkanlık sistemi referandumu kampanyasını desteklemek için atıldı. Aynı hesaplar, Türkiye’nin Suriye ve Libya’daki askeri operasyonlarına kamuoyu desteğini artırmak amacıyla da kullanıldı. Bu operasyonlar için İngilizce tweetler de atıldı.
Hesapların geçmişi
Rapora göre, kapatılan 7 bin 340 hesap, 9 Haziran 2009 – 18 Ocak 2020 tarihleri arasında açıldı. Bazı günlerde, benzer kullanıcı adlı çok sayıda hesap aynı anda açıldı – örneğin 28 Ekim 2014’te. Yine de Stanford İnternet Gözlemevi, çok sayıda hesabın aslında hacker’lar tarafından ele geçirilmesinden dolayı, asıl ağların 2013 yılı itibarıyla merkezi olarak oluşturulduğunu iddia ediyor.
- Sadece 60 hesabın takipçi sayısı 100 binden fazla
- 4 bin 534 hesabın takipçi sayısı 500’den az
2014’ten sonra daha fazla tweet atılmaya başlandı
Ağ genişledikçe, atılan tweetlerin sayısı da arttı. Aşağıdaki görsel, bu hareketliliği gösteriyor. Bir tweet, ortalamada 3,7 adet etkileşim aldı (beğeni, retweet, yanıt). İnternet Gözlemevi’ne göre “otomatik” tweet atan hesapların sayısı yok denecek kadar az.
Bu hesaplar çoğu zaman birbirleriyle, bu kapatma operasyonunda şimdilik sadece askıya alınanlarla ve hâlâ aktif olan tanınmış kişilere ait hesaplarla etkileşime girdi. Rapora göre bu ağın içindeki hesapların en fazla etkileşime girdikleri hesaplardan bazıları şunlar: @Lokman_Erturk, @HikmetYT1 ve @is1234tan1.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın resmi hesabı bu ağ tarafından 1,7 milyon kere retweet edildi ya da alıntılandı. Bu ağ tarafından çok etkileşim alan diğer hesaplar arasında Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek ve AKP’nin kendi kurumsal hesabı var.
Etiket çalışmaları
Rapor, bu hesapların kullandığı bazı etiketleri (hashtag) de inceledi. Raporda etiketlerde bahsedilen bazı konuların bir süre sonra iktidar tarafından hayata geçirildiği belirtildi. Aşağıdaki görselde, iktidardan beklentileri içeren bazı etiketlere örnekler var:
Örneğin, #5bingidamuhendisi etiketi Eylül 2018 – Kasım 2019 arasında kullanıldı. Mart 2020’de Tarım Bakanlığı 2 bin 153 personel alınacağını duyurdu. Raporda bu tarz etiket çalışmaların amacının, iktidarın yürürlüğe girmesini istediği bazı uygulamalara meşruiyet kazandırmak olduğu iddia edildi.
Ancak çok daha ciddi etiket çalışmaları da yapıldı. Bunlarda HDP ve CHP hedef alındı.
7 Haziran 2015 seçimlerinden birkaç gün önce bu ağlar tarafından #HDPyeOyVerilmez etiketi tweet’lendi. AKP, 7 Haziran seçimlerde meclis çoğunluğunu kaybetmişti. Seçimin ardındansa HDP’yi terörizme destek olmakla suçlayan etiket çalışmaları oldu. Kasım ayında yapılacak tekrar seçim yaklaşırken, #HDPyeOyVermiyorumÇünkü, #ŞeddeliFaşistCHP ve #CHPyeRağmenDireniyoruz etiketleri gündem oldu. Rapora göre bu etiketler 28 Ekim 2014’te, hepsi aynı gün kurulan, 48 hesap tarafından oluşturuldu. Bu hesapların ortak özelliği, kullanıcı isimlerinin büyük harflerle yazılmış olması, profil bilgisinin bulunmaması, profilde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a destek veren bir cümlenin yer alması ve Erdoğan fotoğrafının profil resmi olarak kullanılması. Rapordan alınan aşağıdaki görsel, aynı gün kurulan bu 48 hesabın dökümünü içeriyor:
Bu hesapların 2017’deki anayasa referandumu için yaptıkları etiket çalışmalarıysa şunlar: #TurkeySaysYes, #YeniAnayasaGüçlüTürkiye
ve #ÜlkeninBekasıİçinEVET.
Suriye ve Libya’daki operasyonlar, Suriyeli mülteciler
Kapatılan hesaplardan 170 bine yakın #Suriye etiketli tweet atıldı. Rapora göre bu tweetlerin amacı Suriye’ye düzenlenen askeri operasyonlar lehine kamuoyu oluşturmak ve iktidarın mülteci politikasına sahip çıkmaktı. 2016’da atılan tweetlerde iktidarın mülteci politikası, #suriyelicocukolmak ve #AslindaDogrusuNedir gibi etiketlerle gündemde tutuldu. Bu hesaplar bu konuda @akkadinantalya ve @AKKADINGM hesaplarını da sıkça retweet’ledi. Ancak işin ilginç yanı bu hesapların bir bölümünün Suriyelilere vatandaşlık verileceğinin açıklandığı Temmuz 2016’dan itibaren, bunu eleştiren tweetler de atması.
Yine bu konuda da benzer isimli hesapların çokluğu dikkat çekici. Örneğin Meyla Karahasan isimli hesaplar:
Bu isimdeki hesaplar da kapatılan arasında. Ancak Haziran 2020’de aynı isimde yeni bir hesap ortaya çıktı. @karahasan_meyla isimli bu hesap sadece Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı takip ediyor (12 Haziran 2020 itibariyle).
Suriye’ye düzenlenen askeri operasyonlar hakkında özellikle İngilizce çok sayıda tweet atıldı. Bu konudaki etiketlerden bazıları şunlar: TurkeyJustKilledTerrorists, #PeaceSpringOperation, #TurkeyisnotAlone, #TurkishArmyForThePeace, #TwitterCensorsTRTWorld, #TurkeyFightsISISandYPG.
Stanford İnternet Gözlemevi İngilizce etiketlerin doğrudan AKP’li yetkililer tarafından oluşturulduğunu, ardından da bu hesaplarca tweet’lendiğini ileri sürüyor.
Libya’daki askeri operasyonlar konusundaki tweetler ise Suriye ile ilgili olanlara göre çok daha az. Ağın Libya konusunda yaklaşık bin tweet attığı anlaşıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ilgili etiketler
Kapatılan hesapların en fazla kullandığı etiketlerden biri de #CumhurbaşkanıErdoğan. Bu etiketin kullanımı özellikle 2019’da arttı. Aşağıdaki görsel, etiketin zaman içindeki kullanımını gösteriyor:
Rapora göre bu etiketle atılan tweetlerin yarısından fazlası sadece 10 hesaptan geldi. Bu 10 hesaptan dördüyse Ömer Beşparmak diye bir kullanıcıya ait. Bu ağın içinde Ömer Beşparmak ile bağlantılı toplam yedi hesap tespit edildi. Hepsi 2019’da açıldı:
Retweet ağları
Kapatılan hesaplar arasında birbirleriyle “retweet ağı” kurmuş olanlar da var. Çoğunun ortak özelliği, kullanıcı isimlerinde “AK” ifadesinin bulunması. İşte rapordan bazı örnekler:
Twitter’ın kapattığı 17 tane “AK Hilal” hesabı 128 bin 257 tweet attı. Bunların yüzde 98,7’si retweet. “AK Davam” hesaplarıysa 48 bin 91 tweet attı. Bu tweetlerin de yüzde 98,9’u retweet.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun Twitter üzerinden bir açıklama yayınlayarak iddiaları yalanladı:
Yeşil toplu “yerli ve milli hesaplar”
Twitter bahsi geçen tüm hesapları nisan ayı itibariyle kapattı. Geçtiğimiz ay ise “yerli ve milli” olduğunu iddia eden, AKP’ye yakın çok sayıda hesap ortaya çıktı.
AKP Tanıtım ve Medyadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, Kahramanmaraş Milletvekili Mahir Ünal 1 Mayıs’ta partisinin sosyal medya için 12 etik kuralını açıklamıştı. Bu açıklamanın ardından Twitter’da kullanıcı adının yanında bir yeşil top ve Türkiye bayrağı olan çok sayıda hesap görülmeye başlandı. Ünal da kendi Twitter hesabında söz konusu ibareleri kullanıyor:
Ancak bu etik kuralların açıklanmasından kısa bir süre sonra bu yerli ve milli hesaplardan bazıları gazeteci Nevşin Mengü, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, oyuncu Berna Laçin ve avukat Feyza Altun’u öldürmek ve tecavüz etmekle tehdit etti.
Mengü, Medyascope yayınında bu tehditleri ciddiye aldığını söyledi. Feyza Altun da, yine bir Medyascope yayınında, yeşil top kullanan bu hesapların kendisini nasıl hedef aldığını anlatmıştı.
AKP’den yeni hamle: Dijital Medya Takip Merkezi
AKP 11 Haziran’daysa yeni bir sosyal medya hamlesi yaptı. Ankara’da AKP Genel Merkezi’nde “Dijital Medya Takip Merkezi” kuruldu.
Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre bu merkez dezenformasyonla mücadele için milletvekilleri ve teşkilat mensupları için içerikler üretecek, dijital takip yapacak. Ünal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, merkezin günümüz şartları ve ihtiyaçlarına göre tasarlandığını belirterek, “Bu stüdyoyu her bir milletvekilimizin kişisel hesaplarında kullanacakları içerikleri üretmesi için kurduk” dedi.
Siyasi partilerin kaçınılmaz olarak medya takibi yapmaları gerektiğini söyleyen Ünal, “Tanıtım Medya başkanlıkları aynı zamanda hem siyasi partinin algısından hem de medya ortamında kendisiyle ilgili yapılan haberlerden ve üretilen içeriklerin takibinden kaçınılmaz olarak haberdar olmak durumunda” diye konuştu.
Twitter başka ülkelerde de iktidarlara yakın on binlerce hesap kapattı
Twitter, yine bu yılın nisan ayında, Mısır, Honduras, Endonezya, Suudi Arabistan ve Sırbistan’da da, bu ülke iktidarlarıyla ilişkili 20 bin hesabı kapatmıştı.
Mesela Honduras’ta hükümet adına çalışan bir kişinin, tek bir IP adresi üzerinden 3 bin 104 sahte hesapla devlet başkanının paylaşımlarını yaydığı ortaya çıktı. Suudi Arabistan ile bağlantılı, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi farklı ülkelerden faaliyet gösteren 5 bin 350 sahte hesap da Katar ve Türkiye’nin Yemen politikasını eleştirdiği ve Riyad yönetimi için propaganda yürüttüğü gerekçesiyle kapatıldı.
Suudi Arabistan ile ilgili yapılan araştırmaya buradan ulaşabilirsiniz.
Sırbistan’da ise iktidar partisi adına paylaşım yapan 8 bin 558 hesap kapatıldı.
