Belarus, Yunanistan’dan Litvanya’ya giden Ryanair’e ait yolcu uçağını başkent Minsk’e zorla indirtti ve uçakta bulunan muhalif gazeteci ve muhalif Nexta grubunun eski editörü Roman Protaseviç’i gözaltına aldı. Avrupa Birliği (AB), NATO, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve birçok ülke Belarus’a sert tepki gösterdi.
Yunanistan’ın başkenti Atina’dan havalanan ve Litvanya’nın başkenti Vilnius’a giden İrlanda merkezli Ryanair’e ait bir yolcu uçağı, Belarus üzerinden geçerken “bomba ihbarı nedeniyle” başkent Minsk’e zorunlu bir şekilde indirildi.
Belarus Hava Kuvvetleri’ne ait MiG-29 tipi savaş uçaklarının eşlik ettiği yolcu uçağının Minsk Havaalanı’na inmesinin ardından uçakta bulunan yolcular özel kuvvetler tarafından güvenlik taramasından geçirildi. Uçağın bagaj ve el bagajı bölmelerinde yapılan iki buçuk saatlik arama sonrasında uçakta patlayıcıya rastlanmadığı açıklandı.
Uçaktaki yolcular arasında bulunan 27 yaşındaki Belaruslu muhalif gazeteci ve Nexta adlı muhalif haber kanalının eski editörü Roman Protaseviç gözaltına alındı.
Belarus İçişleri Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada ülkede “aşırıcılık yanlısı” olarak kabul edilen Nexta ve Belarus Golovgono Mozga adlı muhalif yayın organlarının Telegram kanallarının kurucusu ve yöneticisi Protaseviç’in kimlik kontrolü sırasında gözaltına alındığı belirtildi.
Litvanya’ya indirilen uçaktaki bazı yolcular, Protaseviç’in çok korkmuş göründüğünü aktardı. Bir yolcu AFP’ye verdiği demeçte, Protaseviç’in uçak durdurulduğu sırada yanındakilere ülkesinde idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söylediğini belirtti.
Aramalar sonucunda bomba ihbarının asılsız çıkması ve uçakta gerekli kontrollerin yapılmasının ardından Minsk Havaalanı’ndan ayrılan uçak, Vilnius’e planlanan varış saatinden yaklaşık yedi saat sonra indi.
Litvanya Devlet Başkanı: “Güpegündüz bir devlet terörü yaşandı”
Litvanya Devlet Başkanı Gitanas Nauseda, olay sonrasında yaptığı açıklamada Belarus’u sert bir dille eleştirdi ve “Güpegündüz bir devlet terörü yaşandı” diye konuştu.
Nauseda, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Bu iğrenç eylemin arkasında Belarus rejimi var. Roman Protaseviç’in derhal serbest bırakılmasını talep ediyorum” dedi.
İrlanda merkezli Ryanair Havayolları’nın CEO’su Michael O’Leary ise konu hakkında yaptığı açıklamada, “Bu bir devletin uçak kaçırma olayıdır. Uçakta bazı KGB ajanlarının olduğuna inanıyoruz” diye konuştu. O’Leary, yetkililerin muhalif gazeteci ile birlikte seyahat edenlerin de alıkonulmasını planladığını söyledi.
Tikhanovskaya’dan sert tepki
Geçen yıl Belarus’ta düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerinde 1994 yılından bu yana ülkeyi yöneten 66 yaşındaki Aleksandr Lukaşenko karşısında seçimleri kaybeden muhalefet lideri Svetlana Tikhanovskaya da Protaseviç’in serbest bırakılmasını talep edenler arasındaydı.
Seçimlerden sonra ülkeyi terk etmek zorunda kalan Tikhanovskaya, Belarus’un bu olay nedeniyle Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nden (ICAO) çıkarılması çağrısında bulundu.
Bugünkü AB zirvesinin gündemi Protaseviç’in gözaltına alınması ve olası yaptırımlar
Avrupa Birliği (AB) Konseyi Sözcüsü Barend Leyts, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, konunun bugün AB Devlet ve Hükümet Başkanları toplantısında tartışılacağını ve Belarus’a karşı olası yaptırımların ele alınacağını söyledi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de yaşanan olayları “zalimce ve yasadışı” olarak tanımladı. Protaseviç’in derhal serbest bırakılmasını talep eden von der Leyen, bu davranışın sonuçları olacağını belirtti.
ABD Dışişleri: “Şoke edici bir eylem”
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken, uçağın bomba ihbarı yapıldığı gerekçesi ile zorla Minsk’e indirilmesi ve uçakta bulunan gazeteci Roman Protaseviç’in gözaltına alınmasına sert tepki gösterdi.
Blinken yaptığı yazılı açıklamada Belarus yönetimini sert bir şekilde kınadıklarını belirterek, Protaseviç’in derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de olayı “ciddi ve tehlikeli” olarak değerlendirdi. Almanya, Polonya, Fransa, Letonya, Çekya ve Estonya da yaşanan olayla ile ilgili sert açıklamalar yaptı.
Ryanair’den açıklama
Ryanair’den yapılan yazılı açıklamada, uçağın mürettebatının Belarus tarafından olası bir güvenlik tehdidi nedeniyle uyarıldığı ve en yakın havaalanı Minsk’e zorunlu iniş talimatı verildiği belirtildi.
Minsk’te yapılan kontrollerde aksi bir durum tespit edilmediği ve uçağa yerel saat ile 20:50’de Minsk’ten havalanması için onay verildiği ifade edildi.
Şirket, “Ryanair ilgili ulusal ve Avrupalı güvenlik kurumlarını bilgilendirdi, Ryanair’in kontrolü dışında gerçekleşen gecikmeden dolayı bütün yolculardan özür dileriz” dedi.
Uluslararası ilişkiler uzmanı Yörük Işık ise sosyal medya hesabından paylaştığı mesajda, Ryanair’in açıklamasının doğru olmadığını ve en yakın havalimanının Minsk değil, Vilnus olduğunu belirtti.
Derleyen: Senem Görür
