AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kanal İstanbul projesinin ilk köprüsünün 26 Haziran’daki temel atma töreninde muhalefete yüklenerek “Bankaları, projeye ilgi duyan ülkeleri tehdit ediyorlar. Söke söke sizden bu paraları uluslararası tahkim yoluyla alırlar” demişti. Hukukçular ise ticari bir sözleşmeden ziyade kamuya ait bir hizmet olduğu için, her sözleşme gibi Kanal İstanbul sözleşmesinin de feshedilebileceğini söylüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kanal İstanbul projesinin ilk köprüsü için 26 Haziran’da düzenlenen temel atma töreninde konuşmuş ve muhalefete yüklenerek “Yatırımcıları tehdit ediyorlar. ‘Geldiğimizde bilesiniz ki ödeme yapmayacağız, elinizden alacağız’ diyorlar. Bankaları, projeye ilgi duyan ülkeleri tehdit ediyorlar. Söke söke sizden bu paraları uluslararası tahkim yoluyla alırlar” demişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu sözlerinin nedeni Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun projeyle ilgili yaptığı,“Kanal İstanbul ihalesine girecek ülkeye mesafe koyacağız, paralarını ödemeyeceğiz, bizden bir banka kredi verirse günü geldiğinde o da görür” açıklamasıydı.
Hukukçular, Kanal İstanbul sözleşmesinin uluslararası hukuk kurallarına göre tahkime giderse ne olacağını, sözleşmenin iptal edilip edilemeyeceğini Medyascope’a değerlendirdi:
Ticari sır değil, kamu hizmeti
Prof. Dr. Rona Aybay, tahkime gidilmesiyle ilgili anayasada ilk değişikliğin 1999’da yapıldığını söyledi ve “O zaman yanlış olduğunu söyledik, temelde yanlış bir şey. 125. maddede 1999 yılındaki değişiklikle hukukumuza sokuldu. Tahkim, doğaldır ama ticari işlerde başvurulur. Çünkü tahkim gizlidir. Ticari sırların ortaya çıkmaması açısından uygulanır. Ancak söz konusu kamu hizmeti olunca, tahkime gidilmesi özünde çok yanlış bir şey. Temelden karşıyım ben buna. Mümtaz Soysal dahil birçok hukukçu buna karşı çıkmıştı” dedi.
“Her sözleşme haklı nedenlerle feshedilebilir ve iptal edilebilir” değerlendirmesinde bulunan Aybay, “Böyle örnekler de var. Her sözleşme gibi feshedilebilir. Bütün bunlar gizli olduğu için ticaret hayatında normal karşılanır ama kamuda böyle bir şey olmaz. İhtilaf çıkabilir, mahkemelik olabilir. Feshetmenin de maliyeti olur elbette” diye ekledi.
CHP İstanbul Milletvekili ve hukukçu Mahmut Tanal ise şöyle konuştu:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Söke söke alırlar’ cümlesi topluma yapılacak en büyük kötülük. ‘Anayasa Mahkemesi kararlarını tanımıyorum’ diyen Cumhurbaşkanının Kanal İstanbul için sarfettiği bu sözler çok talihsiz. Cumhurbaşkanı, halkın menfaatini düşünmelidir ama burada müteaahhitlerin menfaatini düşünüyor.”
“Türkiye’nin menfaati için değil, şirketlerin menfaati için tahkimin arkasına sığınıyorlar”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Kanal İstanbul projesinin, “kamu zararı” olduğunu söyleyen Tanal, şöyle devam etti: “Türkiye Cumhuriyeti’nin bu projede bir menfaati yok. Şirketler ve müteahhitler de tahkimin arkasına sığınıyorlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin mahkemeleri yok mu ki sen uluslararası mahkemeleri araya sokuyorsun? Hiç kimse kendi kusurundan yararlanamaz. Hukukun temel ilkesi bu. Burada olan bu. Şirketler, bu projeye isteyerek ve bilerek girecekler. İktidar da aynı şekilde. Hangi hukuku alırsanız alın, kimse kendi kusurundan yararlanamaz, kötü niyetli kişi korunamaz. Burada art niyet ve kötü niyet var. Dünyada birçok örnek var bu konuyla ilgili. Dürüstlük ilkesi her şeyin önünde gelir ve ihlal ediliyor. Tahkimin arkasına sığınarak hukuku ihlal etmek istiyorlar. Şirketler bile bile lades diyor. Gitsinler, hukukçulardan görüş alsınlar. ‘Ben sözleşmeyi yapıyorum hukuk beni ilgilendirmez’ diyemezsiniz. Bunlar kelepçeleme sözleşmelere örnektir ve geçersiz olacaktır. Siz kalkıp iki şirketin lehine hüküm doğuracak şekilde sözleşme yapacaksınız, sonra bu geçerli diyeceksiniz. En basit ev kirası sözleşmesinde bile art niyet varsa, karşı taraf hile yapmışsa sözleşme geçersiz olur. Ayrıca ikiniz birleşerek, devleti zarara sokacak bir iş yapmışsanız bu da geçersiz olur.”
