Netflix’in 20 Ocak’ta gösterime giren “Bir Garip Akşam Yemeği” isimli ilk Arapça filmi, Batılı normları yansıttığı ve Arap toplumlarının dindarlığını göz ardı ettiği gerekçeleriyle eleştiri tahtasında.
“Perfetti Sconosciuiti” (Kusursuz Yabancılar) isimli İtalyan yapımı drama-komedi filmi Arapça dilinde yeniden yayınlandı. Film, yakın dostların bir akşam yemeğinde buluşarak telefon mesajlarını, e-postalarını ortaya dökmesini ve sırlarını paylaşmasını konu alıyor.
Filmin Arapça yeniden yapımı “Bir Garip Akşam Yemeği”nin bazı sahneleri ise Arap topluluklarından isimler tarafından ahlaki değerleri aşındırdığı gerekçesiyle eleştirilerin hedefi haline geldi.
Filmin açılış sahnelerinden birinde Lübnanlı bir anne, 17 yaşındaki kızının çantasında iki adet prezervatif buluyor. Dakikalar sonra ise Mısırlı bir kadın, akşam yemeği için kocasıyla evden çıkmadan önce gizlice iç çamaşırını çıkarıyor.
En çok tartışma yaratan sahnelerden biri de yakın arkadaş grubunda Arap bir adamın eşcinsel olduğunu açıklaması.
Mısır televizyonlarında bir gece programının popüler sunucusu Tamer Amin, filmi şu sözlerle topa tuttu:
“Bu film bize yabancı fikirleri kabul ettirme amacı taşıyan bir deneme atışı. Eğer bu fikirlerin ve zehirlerin yayılmasına izin verirsek bütün ahlaki değerler yok olacak.”
Filmin yarattığı kutuplaşma, Arap dünyasında dini vesayet ve muhafazakâr nesiller ile sosyal medya ve diğer teknolojik araçlarla sansürü alt edebilen ve daha liberal eğilimlere sahip gençler arasındaki kültür savaşını yansıtıyor.
Tüm bölgeden ve özellikle de iç çamaşırını çıkaran oyuncunun memleketi Mısır’dan muhafazakâr isimler, filmin toplumda büyük çoğunluğu oluşturan dindar kesimin ahlaki değerleriyle örtüşmeyen gösterişli ve liberal bir yaşam tarzı yansıtarak, Arap ve Müslüman değerlerini aşındırdığını söylüyor.
Hatta bazı eleştiriler filmin eşcinselliği, herkesle yatmayı ve genç yaşta cinsel ilişkiyi normalleştirerek aile değerlerini yok etmek için dış güçler tarafından kurgulandığını dahi iddia etti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Eleştirilere karşı çıkanlar ise filmde cinsel arzu ve sadakatsizlik gibi evrensel olguların dürüst bir sohbet şeklinde ortaya koyulduğunu savundu.
42 yaşındaki Ürdünlü bekar anne Lubna Kadumi, “Sanki böyle şeyler sadece yurtdışında var” sözleriyle bu argümanı destekledi.
Prestijli film eleştirmeni Mısırlı Tarık El-Şannavi ise tartışmalar hakkında şu yorumda bulundu:
“Film hakkındaki tartışma ahlak ve din tartışması kadar değiil. Yeterli süre maruz kaldığında insanlar başkalarının daha çeşitli resmedilmesine daha açık hale geliyorlar… Bu bir debelenme, ancak çoğunluğun nerede durduğunu gerçekten bilmek mümkün değil. Toplumsal değişim bir gecede olup bitmiyor.”
Bu toplumsal değişimin olası bir göstergesi ise “Bir Garip Akşam Yemeği” filminin Netflix’te elde ettiği başarı. Film, gösterime girdiği ilk hafta Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Mısır, Lübnan, Suudi Arabistan, Katar ve Kuveyt’te birinci sıraya yükseldi. Netflix’in “İngilizce olmayan filmler” kategorisinde ise dünyada beşinciliği elde etti.
El-Şannavi, geçmişi 1950’lere kadar giden bir dizi müstehcen film sıraladı. Bunlardan biri, Cannes Film Festivaline de davet edilen 1956 Mısır yapımı “Sülük”. Film, bir kadının sevdiği adamı elde etmek için gösterdiği pervasız çabayı konu alıyor. Dönemin filmlerinde aktrisler mini etek giyiyor, ekranda öpüşüyor ve cinsellik içeren senaryoları kabul ediyor.
Ancak 1980’ler ve 1990’lardan beri dini muhafazakarlığın yükselişi, Arap dünyasında devlet ve sivil kurumları kökten değiştirerek bu ülkelerde kadınların büyük çoğunluğunun başını kapatmasına yol açtı ve “temiz sinema” isimli yeni bir akım ortaya çıkardı.
“Temiz sinema” akımının önemli isimlerinden biri de, filmde tartışmalı iç çamaşırı çıkarma sahnesinde oynayan Mona Zaki’ydi. Zaki, 1990’larda üne kavuşmuştu ve genellikle “düzgün komşu kızı” rollerinde oynuyordu. Zaki’nin “Bir Garip Akşam Yemeği” filminde kendini aşksız bir evlilikte bulan ve internetten tanıştığı bir adamla cinsel içerikli mesajlaşan oynaması geçmiş çizgisine göre sert bir değişim.
Kuveyt Üniversitesi’nden Reem Elrudayni, Zeki’nin filmdeki rolü sebebiyle yoğun bir şekilde eleştirilmesi hakkında şu yorumda bulundu:
“Saldırılar Mona Zaki’yi hedef aldı çünkü Arap toplumları ve kurumları Zaki’yi ‘kendilerinden’ bir Arap kadını olarak gördü. Şimdi ise ‘Hayır, bu kişi bizim kadınlarımızı temsil edemez.’ düşüncesindeler.”
Filmin gösterime girmesinin ardından Mısırlı Oyuncular Sendikası sözlü saldırılara ve korkutmalara karşı Zaki ve bütün oyuncuları savunacaklarını belirtti. “Çok yaşa aydın Mısır” imzasıyla bitirilen açıklamada Mısır’dan bir “sivil devlet” olarak bahsedildi ve sendikanın yaratıcı özgürlüğü koruma rolü vurgulandı.
Açıklamaya rağmen tartışmaların alevi sönmedi. Mısırlı dizi ve film yazarı Mohamed el-Hag, Mısır’da TV ve film sektörü hakkında şu sözlerde bulundu:
“Bir sanatçı olarak her zaman ne söyleyebileceğiniz ve söylemeyeceğinizin, nelerden paçayı kurtarabileceğinizin ve nelerden kurtaramayacağınızın pazarlığını yapıyorsunuz.”
Sempatik bir eşcinsel karaktere yer vermek, bölgedeki muhafazakarların kırmızı çizgisini geçmek anlamına gelebiliyor.
İslam’da sert bir şekilde yasaklanan eşcinsellik, Suudi Arabistan, Katar ve BAE’de idam cezası gerektiriyor. Birkaç diğer ülkede ise insanlar eşcinsel yönelime sahip ise hapis, sopa gibi cezalara çarptırırılabiliyor.
Mısır’da gizli polislerin internette sohbet odalarına ve tanışma uygulamalarına girerek eşcinsel erkekleri tuzağa çekme geçmişi bulunuyor.
“Bir Garip Akşam Yemeği” filmi gösterime girdiğinden beri oyuncular, yangına körükle gitmemek için sessiz kalmayı tercih etti.
Geçtiğimiz ay, Mısır’ın merkezi dini kurumu El-Ezher, eşcinselliği normalleştirmeye çalışan işlere karşı insanları uyarmış ve eşcinselliğin günah olduğunu belirten resmi bir dini görüşü tekrar yayımlamıştı.
Mısır meclisinde milletvekili Mustafa Bakri, “Netflix eşcinselliği özendiriyor” diyerek filme karşı eyleme geçilmesi çağrısını yaptı ve şu ifadelerde bulundu:
“Hükümetin örf ve adetlerimize uymayan yapımların yasaklanması için gerekli tedbirleri almasını istiyorum.”
Bakri, 2006’da eşcinselliği konu alan başka bir Mısır yapımı film için de benzer bir çağrıda bulunmuş ve 550 milletvekilinden 122’nin desteğini almıştı. Bakri, bu kez ancak bir milletvekilinin desteğini alabildi.
“Bir Garip Akşam Yemeği” ismiyle Arapçaya uyarlanan Kusursuz Yabancılar filminin, “Cebimdeki Yabancı” isimli bir Türkçe uyarlaması da Netflix’te bulunuyor. Filmin Fransızca uyarlaması da mevcut.
Kaynak: New York Times
Derleyen: Alp Selim
